KACHIN MYING LU WA AI LAM
Pungga Ja Li
Kachin mying mung garai n lu, Sasana mung garai n du ai ten hta, lawu Myen mung de Bagyidaw hkawhkam wa gaw, Myen hkaw dung nna Inglik hte Myen mung mahku mahkau galaw da lu ai ten rai nna, Inglik ni a rung mung hpaw tawn da lu ai ten rai nga ai. Dai ten hta Ameriga Hkalup sumtsan Sasana kaw nna, Sam ni hpung de shangun dat ai, Tincaid ngu ai wa Sam Sasana galaw nga ai ten mung rai nga ai. Sasana sara Tincaid gaw, Myen mung a lahta de Sasana galaw ra al amyu nga, n nga sagawn na matu lit jaw da hkrum ai wa re, 1836 ning daram hta Myen hkawhkam Bagyidaw gaw, hka hku de jinghku tam na myit lu let lung wa ai. Sumhka du wa Zau Ra hte hkrum nna, Sumhka du wa e shi hpe shayi sha Latau Lase Hkawn ngu ai hte jaw sha nna, mayu da-ma matut mahkai tawn da sai.
Dai hkawhkam wa a hkrun lam hta Sam ga gale na matu, Sam ga chye ai Tincaid hpe woi lung wa ai, Tincaid mung Sasana ginra tam mayu ai hte hkrak rai mat ai, Mugawng kaw du lung wa ai shaloi, jahpawt manap gat kaw Sam amyu n re ai, kaga amyu hpe mu hkrup ai, dai amyu ni gaw Sam ga n chye ai, shingrai, shaga shachyen hkat na matu yak nga ai ten hta, Jinghpaw ga chye ai Sam yahkau langai mi hte shaga hkrup ai, Sam yahkau gaw Tincaid a Sam ga hpe Jinghpaw hku gale shaga ya ai. Dai amyu ni hpe kadai amyu ni rai ngu san ai shaloi, "Ga hkyeng" amyu re ai ngu nna tsun dan ai. Ga hkyeng amyu ngu ai gaw shanhte a lamu ga gata kaw, lamu ga hkauna hkyeng(hkanse) hta sha ai du amyu re majaw, Ga hkyeng mying ai re. Dai Ga hkyeng ni gaw, kadai ni re hkrak n chye ai mung nga ma ai, Maran ni re nga mung nga ai, nkau mi lamu ga hkyeng hta sha timung, ga hkyeng n mying ai sha "Ga du" nga nna mying ai mung nga ai, dai ni gaw Lahtaw ni rai ma ai.
Ga du nta na ga du Zau Raw ngu ai wa gaw, du kaw nna pung-up sara tai wa ai wa re. Hkawhkam ni hte Tincaid hpung ni gaw lawu mung de bai nhtang mat wa sai. Sasana sara Tincaid gaw, ga hkyeng ngu ai hpe shi a matsing buk hta Ka Hkyeng ngu nna matsing la nna, Amerigan Hkalup Sasana ginjaw kaw du ai shaloi, Kahkyeng kaw na Kachin byin mat ai. Dai hpang, Kachin Hkalup Sasana a matu hkyem lajang ai gaw, shaning 40 ning daram na mat ai. Shingrai, Kachin Sasana a matu Rawbyet ngu ai wa hpe dat dat sai. Jinghpaw buga de du ai hte rau, Jinghpaw buga hta Sasana hkaw shabra shachyam na magam lit hpe hpang wa nu ai. Kachin mying lu wa ai amyu ni gaw, Nung, Rawang, Maru, Lashi, Jinghpaw, Azi ni yawng tai wa sai. Tinang bawsang tinang mying lu shajang ai raitim, yawng a ntsa e gumhpawn ai shawa mying n lu nga ai.
Shawa mying gaw grai ra ahkyak nga ai mying rai nga ai, hpa majaw nga yang dai bawsang kru ni gaw, nga shara n bung, ga n bung timung htunghking ningli yawng bung hkat nga al majaw, shada seng ma ai. Shingrai bawsang langai mi a gata kaw gasat hkat ai nga ai, bawsang langai hte langai gasat ai majan gaw n nga yu ai. Bawsang langai hte langai n hkrum hkat wa ai gaw, Myen mung shanglawt lu ai kaw nna sha re. Madu hkrai madu hpe Pawngyawng ni ngu yu, Wunpawng ni ngu yu, Pawngyawng ngu yang mung yawng kaw n hkrum, Jinghpaw Wunpawng ngu yang mung Jinghpaw kaw nhkrum, Wunpawng gaw mying n re sha, mying hpe shadan shadawng ai she re majaw n mai grin rai nga ai. Madu amyu hku nna yawng tam shakut ai shawa mying yi-ngam gaw, daini du hkra n lu tam ai. Hkalup Sasana ni lu da ai Kachin ngu ai mying hpe Inglik mung maden mung Kachin buga hpe up nga yang, 1941 ning hta Japan ni Hkang mung, Kachin mung yawng hpe gasat la ai.
Inglik asuya mung Indiya mung de hpyen hprawng hprawng mat sai. Hpyen hprawng hprawng mat wa ai shaloi, anhte Japan hpe bai ninghkap gasat na re shaloi, garum la marit, nanhte Kachin ni hpe AWmdawm shanglawt jaw na ngu nna htet da ai ga hpe Kachin ni mung baw ga-nga nna, shakram hkat nhtawm, Inglik ni wa mat sai. Inglik ni gaw Indiya mung kaw wa ningdi la nna Putau lam hku shang wa ai. Kachin buga gata du ai hte Putau kaw Kachin ni hkanse hta ai kaw Nung, Rawang ni, Mali hkran Walawng hkan na ni, Duleng ni shawng nnan Kachin ngu ai hpe mying wa sai. Dai pang bawsang shagu na ni mung Kachin ni woiawn uphkang ai kaw shang shajang sai majaw, Kachin tai mat sai. Shingrai, Bawsang yawng a ntsa e ga-up ai mying hku rai mat sai.


