Moi na Israela labau gaw ga sadi a labau, daru magam, hkik hkam ai labau nga lai wa ai. Hkawhkam Shawlu a npu e hpaw ninghtan ai kaw nna, Dawi hte Shawlumon a npu e ja prat du wa nna, hpang jahtum, mungdan garan mat ai, hten run mat nna, jahtum e Israela amyu ting bawng dung mat ai du hkra rai mat wa ai. Israela mungdan a labau gaw, Karai Kasang a ga hpe madat mara ai lam n nga, Karai Kasang hpe shingdu tawn kau ai a akyu ara gaw, kaning re ai lam re ngu hpe htawng madi madun ai labau kaba langai rai nga ai. Ndai mabyin hpe madung hku nna Samuela 1 & 2, Hkawhkam 1 & 2, Hkawhkam Labau 1 & 2 laika buk ni hta mu lu ai rai nna, dai gaw labau a lam hpe hpaw hpyan dan ai lam sha n re, Karai Kasang hta sadi n dung, n kangka ai sut su rawt jat nga mu nga mai ai lam gaw, hten za ai lam de sha re hpe madi madun nga ai.
Amyu Bawsang Ni Kaw Nna Mungdan Kaba De
Israela mungdan gaw hkawhkam mungdan n byin shi yang, amyu bawsang ni gaw tinang a amyu bawsang dinghkrai hkrai up hkang nna, tara agyi ni ngu ai ni a npu hta nga lai wa ai. Raitim, grup yin na kaga amyu ni gaw, wuhpung wuhpawng hku nna hpyen hpung ni hte hkawhkam ni hte shingjawng wa ai shaloi,
Israela masha ni gaw, shanhte a hkawhkam langai jaw ya na matu hpyi shawn ma ai , "dai rai nna masha amyu danghta a htung hte maren, anhte hpe up na hkawhkam sharawt ya mi" (1 Samuela 8:5).
Hkawhkam ngu ai gaw, mung masha ni hpe lit kaba shagun shangun na re ngu Karai Kasang sadi jaw tim, Israela masha ni nau hpyi shawn ai majaw, ahkang jaw wa sai. Ben-yamin amyu bawsang kaw na Shawlu hpe Israela a shawng nnan na hkawhkam hku nna namman chya ya wa ai. Shawlu gaw shagrit shanem ai hte hpyen masa hta awng dang ai hku nna hpang wa ai raitim, gumrawng gumtawng ai, n madat mara ai, Karai Kasang a matsun hpe hkrak n la let, tinang ra ai hku dawdan ai lam ni a majaw, shi a uphkang ai lam gaw lawan ladan hten za mat wa ai. Hpang jahtum e Karai Kasang gaw Shawlu hpe ningdang kau nna, hkawhkam nnan hpe bai lata na matu hkyen hpang wa sai.
Ja Prat: Dawi hte Shawlumon
Betlehem mare na sagu rem wa Dawi gaw, Goliat hpe sat kau ngut ai hpang, mying kaba wa ai. Myihtoi Samuela a namman chya hkam ai Dawi gaw, amyu bawsang ni hpe kahkyin gumdin nna, Yerusalem mare hpe mare daju shatai nhtawm, Ga Shaka Sumpu hpe dai shara de woi la wa ai. Batsheba hte byin ai lam a majaw, hkrat sum ai lam de rai wa tim, Dawi gaw myit malai lu nna, myit masin mahkra hte nawku daw jau ai majaw, “Karai Kasang a myit ra ai masha” (Kasa 13:22) hku nna chyum laika hta masat masa hkrum wa sai.
Dawi a kasha Shawlumon gaw, Israela mungdan hpe Karai Kasang jaw ai hpaji byeng-ya hte woi awn wa ai. Shawlumon gaw mungdan a jarit hpe maden je nna, Yerusalem mare hta hkikhkam ai nawku Htingnu hpe gawgap wa ai. Shi a hpaji byeng-ya a majaw, mungkan ting a myit shang sha ai lam hpe lu la wa ai. Shawlumon a npu hta Israela mungdan gaw sut su ai, mungkan ting hpe bunghkup lu ai mungdan tai wa sai.
Raitim Shawlumon a hpang na shaning ni gaw, hkrat sum ai nli hpe gat hkai ya wa sai. Shi gaw maigan num ni hpe hkungran la nna, mungdan hta hpara sumla nawku ai lam ni hpe ahkang jaw ai majaw, shi a myit masin gaw Karai Kasang hte tsan gang wa ai. Shi a manu dan ai nta gawgap bungli ni hte ahkun hkanse law law bang ai lam ni mung, mung shawa ni hpe myit ru myit tsang shangun wa ai.
Mungdan Bra Mat Wa Ai
Shawlumon si ai hpang, shi a kasha Rehoboam gaw hkawhkam tai wa sai. Shi kawa a mung masha ni a ntsa mara shagun da ai lit kaba hpe shayawm ya na matu, Israela mung masha ni tsun hpyi ai shaloi, Rehoboam gaw gumrawng gumtawng let bai htang nna, grau nna n hkru n kaja ai hku uphkang na matu jahkrit shama ai. Dai gaw gumlau ai lam hpe byin wa shangun nna, mungdan gaw lahkawng garan mat wa shangun sai:
Dingdung Mungdan (Israela ngu ai mying hpe jai lang ai) gaw Yeroboam woi awn ai amyu bawsang shi hte hpawng de da ai.
Yuda hte Benyamin amyu bawsang ni madung lawm ai Dingda Mungdan (Yuda) gaw Yerusalem mare hta Rehoboam a uphkang ai npu hta naw nga nga ai.
Ndai garan ginhka mat ai lam gaw, mungdan lahkawng yan hpe n-gun yawm shangun nna, tsa ban law law n-gun n rawng ai hte hkrat sum ai lam ni a matu npawt nhpang de sa wa ya shangun sai.
Dingdung Mungdan Hkrat Sum Ai Lam (Israela)
Dingdung Mungdan gaw sumla nawku ai lam ni a majaw, alawan hkrat sum mat ai. Yeroboam gaw, shi a amyu masha ni Yerusalem de sa nawku ai lam hpe pat shingdang na matu, Behtela hte Dan mare hta ja dumsu sumla ni galaw wa ai majaw, nnan hpang ai aten kaw nna Karai Kasang n ra ai nawku daw jau lam de woi mat wa sai. Israela hkawhkam 19 kaw na langai mi mung Karai Kasang hpe sadi dung let n hkan sa ma ai. Elia, Elisha, Hosea, Amo zawn re ai myihtoi ni gaw, masha ni hpe myit malai lu na matu tsun sharin tim, n hkan sa ma ai. Shanhte myit malai lu ai aten, shanhte hkrap nna marawn jahtau tim, myit malai lu na aten lai mat ai majaw, shanhte a marawn jahtau ai nsen hpe Karai Kasang n madat ya wa sai.
BC 722 hta, shaning tsa lam hku wenyi lam hta gumlau ai hte mung masa n hkru n kaja ai lam ni byin wa ai hpang, Asuri ni gaw Israela hpe gasat dang la nna, Samari mare (shanhte a mare daju) hpe jahten kau nhtawm, Israela mung masha ni hpe bawng masha hku rim mat wa sai. Ndai lam gaw Dingdung Mungdan a yawn hpa jahtum hpe madi madun nga ai. Israela masha law law gaw, shara amyu myu de chyam bra mat wa nna—“Israela a Mat Mat Ai Amyu” ngu ai ni tai wa sai.
Yuda Mungdan Hkrat Sum Ai Lam
Dingda Yuda Mungdan gaw grau na galu kaba wa ai. Hezekia hte Yoshia zawn re ai Karai Kasang hpe nawku ai hkawhkam nkau mi a majaw mung rai nga ai. Yerusalem mare hta Nawku Htingnu nga nna, Karai Kasang hpe nawku daw jau ai lam galaw ai. Raitim, Yuda mung mung, n hkru n kaja ai lam, sumla nawku ai lam, n tara ai lam ni hta hkrat sum mat sai.
Esaia, Yeremia, Mihka zawn re ai myihtoi ni gaw, du wa na tara jeyang ai lam hte seng nna Yuda mungdan hpe sadi jaw ma ai. Raitim, amyu masha ni gumlau ai lam hpe matut manoi galaw nga ai majaw, Karai Kasang a makawp maga ai lam yawm mat wa sai. BC 586 hta, Hkawhkam Nebuhkadneza a uphkang ai npu na Babelon gaw, Yerusalem mare hpe gasat dang la nna, Nawku Htingnu hpe jahten kau let, masha wan law law hpe bawng masha hku woi la mat wa sai. Dai gaw mungdan a hpang jahtum hkrat sum ai lam hpe madi madun nga ai.
Mungdan Ni Hten Za Mat Tim, Ga Sadi Naw Agrin Nga Ai
Israela amyu masha ni hkrat sum mat ai gaw, Karai Kasang a masing jahtum n rai nga ai. Tara jeyang ai nhtoi du wa ai shaloi pyi, myihtoi ni myit malai lu na lam ni hpe tsun sharin ya wa ma ai. Yeremia gaw, ya hpang e byin wa na ga shaka ningnan a lam hpe tau hkrau tsun wa ai (Yeremia 31:31). Esaia gaw du sa na hkye la Madu, Meshia a lam tsun da nna, Dawi a aru arat kaw na hkawhkam langai mi gaw mungkan mungdan ting hpe htani htana up hkang na re lam myihtoi htoi wa ai.
Kaja wa nga yang, Israela a hkrat sum ai lam hte rawt jat galu kaba wa ai lam gaw, hpyen n-gun atsam hta n mahta ai, dinghpring ai, matsan dum lama ai, tengman ai lam ni hta gawgap da ai Karai Kasang a Mungdan hpe madi madun dan nga ai. Dawi a aru arat hta shangai wa ai Yesu Hkristu gaw, mungkan mungdan hpe bai gawgap sharawt na matu n rai, htani htana mungdan rai nga ai Karai Kasang a mungdan hpe gaw sharawt na matu rai nga ai.
Hpumdim
Israela Mungdan a labau gaw, tsaw dik htum rawt jat ai hte hkrat sum ai labau kaba langai mi rai nga ai. Karai Kasang hta sadi dung kamsham ai lam gaw, n-gun atsam hta shamyet shanat ai hta grau nga ai. Mungdan langai a rawt jat galu kaba ai lam, hkrat sum ai lam gaw, dai mungdan a Karai Kasang hte kanawn mazum ai lam hta madung rai nga ai.
Mungkan mungdan ni hten mat wa tim, myihtoi ni htoi da wa nna, Yesu Hkristu shadip shatup wa sai Karai Kasang a mungdan gaw, galoi mung agrin nga na re hpe sharin la mai nga ai.
Israela labau hpe hkaja ai shaloi, labau hpe chye na lu ai lam sha n-ga, wenyi hpaji byeng-ya ni hpe mung sharin la lu ai. Karai Kasang gaw madat mara ai ni hpe shaman ya ai, myit malai n lu ai ni hpe tara jeyang ai, Karai Kasang a hkye hkrang la ai lam gaw, Shi hpe kam sham ai masha ni a matu galoi mung, myit mada shara rai nna, galoi mung n kabai da ai lam hpe sharin hkam la lu nga ai.
