Tsinyam Kata N-Gun Ja Ai N-Gun Atsam
Ga Nhpaw
Tsinyam kata n gun ja ai atsam ngu ai gaw nmu mada lu ai shamu shamawt nga ai n gun atsam marai hpe tsun ai rai nga ai. Dai nmu mada lu ai n gun ja ai atsam marai gaw masha shagu hta shanu nga ai Karai Kasang jaw da ai wenyi atsam marai rai nga ai. Wenyi atsam marai gaw tsinyam kata yak hkak hkrum wa ai ten tawt lai lu ai, shamu shamawt hkrang shala lu ai n gun atsam jin jin rawng nga ai. Karai Kasang a kashu kasha shagu yak hkak hkrum wa ai ten tawt lai lu na n-gun atsam / hkam jan lu na n gun atsam nga da chyalu rai nga ai. Yuyak kindut hkrum wa ai ten Karai Kasang hpe shaga na myit dum nga ai kun? Nang hta nga ai wenyi chyawm gaw nang yu yak hkrum wa ai ten Karai Kasang hpe shaga na, Karai Kasang kaw sit shang na hpang gara chye nga ai. Dai shaloi tinang gaw Karai Kasang hpe myit dum sit shang dat ai ten hte, dai wenyi chyawm gaw nang hpe mauhpa machye machyang atsam marai hte hpring kabrat wa nna, n-gun ja wa ai, shamu shamawt wa ai n gun atsam marai hpring wa chye nga ai. Dai gaw Karai Kasang hte nang a mahku mara ai, matut mahkai ai shingni langai rai nga ai. Dai shingni gaw yuyak ai tsinyam kata n gun ja ain gun atsam marai nan rai nga sai. Yuyak ai tsinyam kata n gun ja ai n gun atsam ngu ai gaw nang hta shanu nga ai wenyi ngu ai hte maren, dai wenyi a shamu shamawt hkang shala ai masa, ningja ni hpe npu de, dep hkap ai ram ntsalam loi mi bawng bang mat wa ai hta rau sha wenyi n gun lagaw jawm gaw gap sa wa ga ngu ga saw mayu nngai.
Wenyi a Shamu Shamawt ai Ningja
Chyum Masa hta wenyi a shamu shamawt ai lam gaw Karai Kasang a wenyi rai nga nna hka hpung ni a ntsa e ahpum nga ai lam tsun da nga ai. (Npawt Nhpang 1:2) Dai gaw wenyi gaw hka hpung zawn shamu shamawt nga ai hkrung grin nga ai ngu chye na lu nga ai. Dai hpang Karai Kasang gaw shinggyim masha ni hpe hpan da nna, “hkrung nga ai myitmasin rawng ai masha tai wa wu ga” Shi a nsoi nsa wenyi kawut bang ya ai lam tsun da nga ai. (Npawt Nhpawng 2:7)
Ndai lam gaw Karai Kasang a wenyi gaw myit masin hpe hkrung grin shangun ai atsam ningja re ngu tsun mayu nga ai. Matut nna, wenyi a shamu shamawt ai lam gaw Israela amyu sha ni hpe lakawn lanawn wa ai, makam masham ningbaw ningla masat let lam madun wa ai, myithtoi ni hku ga shaga wa ai lam ni hpe mu lu nga ai. Karai Kasang gaw shi a kashu kasha ni hpe lakawn lanawn wa ai lam gaw wenyi a shamu shamawt ai lam re ngu tsun da ai lam hta hkrung grin ai labau hpe gaw gap taw nga ai lam mung mu lu nga ai.
Hta sha n-ga, shakawn kungdawn sara wa tsun da ai hta, hkrung grin ai wenyi gaw Karai Kasang sha madu lu ai rai nna, shi hpe kam sham ai masha hkum ngau shagu a myit masin hta shanu ya nga ai lam tsun da nga ai. (Shak Kd 51:11) Dai majaw ‘na a chyoipra ai wenyi ngai hta na hkum dawm la ya e,” nga nna Karai Kasang kaw akroi anoi hpyi lajin ai lam tsun da nga ai. Dai majaw masha langai hta asak hkrung nga lu ai shamu shamawt lu ai, mai kaja ai n gun atsam ngu ai gaw, Karai Kasang kaw na re ai, Karai Kasang jaw ya ai wenyi a shamu shamawt hkrang shala ai sak hkrung lam re ngu ai hpe mu mada lu nga ai.
Matut nna, chyoipra ai wenyi a shamu shamawt ai lam gaw Yesu a sak hkrung lam hta dan dawng nga ai. Yesu shangai wa na lam hta lak lai ai mabyin ni hte chyoipra ai wenyi shamu shamawt ai lam mu lu ai. Yosep the Mari kaw lamukasa sa ai, Hpaji rawng ai ni kaw Lamu kasa sa ai, Sagu rem ai ni kaw lamu kasa sa ai, ndai lam ni gaw Karai Kasang gaw shi a kashu kasha ni hpe lakawn lanawn nga ai ngu ai lachyum rai nga ai. Tsun amyu ai gaw shanhte hta shanu nga ai wenyi myit masin Karai Kasang hpe hpang gara ai hte, Karai Kasang mung shahte hpe lakawn lanawn ai jin jin rainga ai lam mu lu nga ai. (Luka laika 1,2)
Grau nna, masha langai a chyena hkawn hkrang ai chyoipra ai wenyi lam madun ai hpe, Petru a htai ai mahtai hta madi madun da nga ai. Dai gaw Yesu gaw Meshia hkyela Madu re ngu ai hpe shadan shadawng ya ai, shachye shachyang ya ai lam gaw wenyi a jahkawn ai lam re nga nna, sape ni hpe san ai ga san: “nanhte mahtang ngai hpe kadai wa rai nga ai ngu myit ta? ngu ai ga san hta, Petru bai htai ai “Nang gaw Hkristu ngu ai ahkrung nga ai Karai Kasang a Kasha rai nga ndai,” ngu htai ai lam gaw ashan asai madun ai nrai, sumsing lamu e nga ai Kawa Karai Kasang gaw dai hpe madun dan ai hkam la ai lam rai nga ai nga nna tsun da nga ai. (Mahte 16:15-17).
Tsun mayu ai gaw wenyi a shamu shamawt ai lam gaw Karai Kasang hte seng ai re majaw Karai Kasang kaw na jahkawn ya ai shachye shachyang ya ai atsam ningja re ai lam mu mada nga ai. Raitim dai zawn chye na hkawn hkrang lu na matu gaw myit masin hta Karai Kasang sharawng awng ai myit masin, hkrung grin shangun ai myit masin rai ranga ai. Hpa majaw nga yang Karai Kasang a wenyi gaw hkrung grin shangun ai myit masin rai nga ai. Dai gaw hkrung grin ai masha, hkrung grin ai ladat, hkrung grin ai shamu shamawt hkrang shala ai lam hpe mu mada ai wa rai nga ai. Hkrung grin ai masha wa gaw hkrung grin ai shingni masa hpe chye na hkawn hkrang nga ai.Hkrung grin ai masa ngu ai gaw galoi mung galai shai nga ai lam hpe chye na ai wa, hkap la ai wa, Karai Kasang a hpan da ai lam hpe chyena hkap la ai wa rai nga ai. Dai hpan da ai lam hta tatut sak hkrung hkawm sa ai wa rai nga ai. Shi a sak hkrung lam hta galoi mung shamu shamawt nga ai hte galai shai nga ai. Tsun mayu ai gaw masha langai gaw shi a makau grup yin prat masa a hka leng hta hkan nna, hkrup chya byin hkra chye na hkap la let manu shadan sak hkrung ai ngu ai sak hkrung lam hpe tsun ai rai nga ai. Ga shadawn: sut masa, mung masa, htunghkring masa, makam masham masa, kanawn masum masa lam ni hta hkrung grin ai shingni hpe shashawn let, makau grup yin tsawm htap wa hkra gin shalat sak hkrung chye ai ladat rai nga ai. Hkrung grin ai ngu ai gaw tu kaba wa ai, tsawm htap galu kaba wa ai ngu ai lachyum rai nga ai. Dai gaw masha langai a sak hkrung lam hta wenyi a shamu shamawt ai ningja shanu nga ai ngu lu tsun nga ai.
Wenyi a Atsam Ningja
Wenyi ngu ai gaw nmu mada lu ai n gun ja ai atsam langai rai nga ai. Kasa laika hta wenyi a atsam ningja gaw ndang di lu ai mauhpa mabyin ni hte kasa ni hpe lakawn wa ai, Pentikoti nhtoi hta gasi langai hte sha, nbung ai ga hpan law law hte chye na shangun ai atsam ningja ni rai nga ai. (Kasa 2:1-13) Wenyi a atsam ningja ngu ai hta Karai Kasang awenyi gaw hkrung grin shamu shamawt ai atsam rawng ai hte maren asi law law chye si nga ai. Dai majaw kasa Pawlu gaw shi a yak hkak ai sasana hkrun lam lapran hta lai di lu ai wenyi a atsam ningja hpe mu mada hkawn hkrang mat walu ai. Dai gaw wenyi asi rai nga ai ngu nna tsun da nga ai. Yak hkak magang tsin yam hkrum magang, wenyi a atsam ningja amyu myu paw pru wa ai hpe hkam sha lu ai majaw
Karai Kasang jaw ai wenyi a atsam ningja hpe grau grau hkam sha wa lu ai lam tsun da nga ai. “Wenyi a asi chyawm gaw tsawra ai kabu gara ai, ngwipyaw ai, myit galu kaba ai, matsan dum ai, mai kaja ai, kang ka ai, myit nem ai hte tinang myit hpe hkang lu na rai nga ai: dai lam hte hpe hkum lu na tara mi nnga ai.” (Galati 5:22,23) Kasa Pawlu gaw shi a yak hkak ai sasana hkrun lam hta shi hpe jehpre ai, kaga yuda sara ni hte hkrum wa ai shaloi shi chye na hkawn hkrang ai Karai Kasang a mungga gaw teng man ai lam re ngu ai hpe chye na hkawn hkrang shangun lu ai atsam ningja gaw shi hta shanu nga ai chyoipra ai wenyi a asi ningja ni hpe mu mada mat wa ai lam rai nga ai. Shi hta nga nga ai wenyi a shamu shamaw hkrang shala ai atsam ningja hpe atsawm sha mu mada hkawn hkrang mat wa lu aimajaw hpang jahtum shi tsun ai gaw “anhte a hkum hkrang gaw Karai Kasag a wenyi shanu nga ai nawku htingnu re lam” grai manu dan ai san seng chyoipra ai hkum hkrang hpe anhte madu da lu a hka ngu ai hpe Corinhtu hpung masha ni hpe shadum jahprang ai hta tsun da nga ai. (1Cor 6:17-20) Tsun mayu ai gaw daini anhte a hkum hkrang shamu shamawt lu ai gaw Karai Kasang a wenyi anhte hta e shanu nga ai majaw rai nga ai ngu ai hpe tsun nga ai. Yesu Hkristu a marang e hkrung nga lu ai lam, Karai Kasang gaw Shi a atsam hte Yesu hpe si ai kaw na hkrung sharawt lawa ai: dai atsam gaw daini anhte kam sham sai hkum ngau shagu hta atsam ningja shabyin ya nga ai ngu ai hpe atsawmsha chyena hkawn hkrang mat wa ai lam rai nga ai. Kasa Pawlu a chyena hkawn hkrang mat wa ai lam gaw daini anhte a sak hkrung lam hta mung chyena hkawn hkrang ai hte tatut sak hkrung mai nga ai. Anhte a matu n gun atsam kaba nan rai nga sai.
Tsinyam Kata N-gun Ja ai N Gun Atsam
Daini na ten hta, Hkristan hpung masha ji nban yawng hte mung yuyak kin dut hkrum ai tsinyam law law a namchyim hpe chye na hkam sha lu nga ai. Raitim dai lam yawng gaw tinang a myit tsang ai lam sha rai nga ai. Kaja wa tatutshalawt dat ya ai/ shakawt dat ya ai gaw wenyi a shamu shamawt ai lakawn lanawn ai npu hta rai nga ai. Masha langai a hpunda dep hkap lu ai ningja gaw shi hta nga nga ai wenyi a shamu shamawt ai hta madung rai nga ai. Dai wenyi a n gun
atsam gaw Petru a tengman ai mahtai : “Hkristu hpe ahkrung nga ai Karai a kasha” ngu chye na hkawn hkrang lu ai zawn, daini anhte a sak hkrung lam hta mung tengman ai mahtai Karai a hpaw hpran dan ai wenyi hte mu ra nga ai. Dai wenyi gaw yukhkak hkrum wa ai ten nden marai shatsaw ya ai rai nga ai. Ga shadawn; Petru a sak hkrung lam hta Yesu hpe rim mat wa ai shaloi shi nan mung hkrit kajawng ai hte ndum ndam byin mat wa ai ten shinggyim myit masin hkusha myit mang taw ai shaloi gaw hkrit ai, kaya ai, n gwi ai, myit mada shara nmu ai, Yesu hpe tinang hte rau rai nga ai lam yin la na n gwi mat ai, mu mada lu ai laknak hpyen wa hte makau grup yin a tsun kau na hpe n yin la gwi mat ai, hkrit ai myit ni ka-up mat ai. Raitim shi a myit masin wenyi hta Karai Kasang hpe mu wa ai shaloi gaw shi a myit mang ai lam ni shut nga ai ngu ai hpe shi chye na mat ai. shi a byin da masa ni hpe chyena hkawn hkrang ai hte shi a byin da masa hpe hkap la lu mat ai shaloi gaw shi hta nga nga ai dai chyoipra ai wenyi gaw shi hpe n gun shaja ya ai hte mauhpa magam bungli law law hpe galaw wa lu sai re. Daini Chyum laika hta laika nchye ai nga hkan sha ai Yesu a sape Galile masha langai hku sha ngu chye da tim, Yesu a kam ram ai sape tai wa ai hta sha n-ga shawng ningnan sa sasana magam bungli hpe woi hpaw hpang
dat lu ai ningbaw ningla langai tai wa lu sai hte Ga shaka ningnan hta mung shi a mying hte shagun laika lahkawng (Petru a shagun laika nagai, lahkawng) shang lawm lu taw ai hpe mu mada lu nga ai. Dai gaw yak hkak kyin dut hkrum wa ai shaloi Karai Kasang hpe myit dum dat ai hte shi hta nga nga ai wenyi gaw n gun ja wa nna, shamushamawt hkrang shala ai n gun atsam marai tai wa ai majaw rai nga ai. Dai atsam marai gaw Karai Kasang sha jaw ya lu ai n gun atsam marai rai nga ai.
Daini anhte a sak hkrung lam hta mung ndang tsun lu ai yak hkak lam law law nga ai. N-gwi tsun dan ai, nchye tsun dan ai yak hkak lam law hpe lai di tawt lai lu na n gun atsam gaw tinang hta shanu nga ai wenyi n-gun atsam marai rai nga ai. Dai majaw daini anhte a sak hkrung lam hta mung tinang hta shanu nga ai wenyi hkam kaja ai hte n-gun ja lu na matu galoi mung Karai Kasang kaw manoi manat let sak hkrung hkawm sa ra nga ga ai. Tsinyam ngu ai gaw agung alau langai zawn pyaw ai hku mung, yak hkak ai hku mung shang wa chye nga ai re. Yesu mung shi a sasana hkrun lam ting galaw sa wa lu ai atsam, shi hpe hpyen ai agung alau ni hpe gumlang lu na matu laknak gaw shi hta nga nga ai “chyoipra ai wenyi” re ngu ndau let galaw hpang wa ai rai nga ai. (Luka 4:16) Dai gaw shi a sasana hkrun lam kaning re ai yakhkak lam hpe mung lawt kawt lu ai laknak kaba rai nga ai. Shi hkrum hkra wa ai tsinyam yawng hpe tawt lai lu ai n gun atsam gaw shi hta shanu nga ai Chyoipra ai wenyi re ngu ai hpe atsawm sha hkawn hkrang let, shi a n gun atsam hpe hpaw hpyan da wa ai rai nga ai. Dai majaw dani na anhte a prat masa hta yak hkak ai tsinyam law law hkrum kadup wa ai aten anhte myit dum na gaw anhte a kata hta n gun ja ai wenyi n-gun atsam shanu nga ai ngu ai hpe myitdum ra nga ga ai. Dai n-gun atsam gaw Karai Kasang kaw na chyu sha mai lu ai shaman chyeju rai nga ai.
Ga hpumdim
Daini anhte hkrum kadup nga ai prat masa gaw anhte yawng chye ai hte maren, maga mi de sut masa, mung msasa, hpaji masa, hkrat sum nga ai ten, maga de gaw hkrit hpa tsang ra dik ai nmu mada lu ai ana covid 19 ngu shamying aiana zinli ka-up nga ai hkying ten rai nga ai. Anhte kam hpa na shara, myit mada shara nmu ai ten masa rai nga ai. Tsinyam tsindam kaba gaw anhte a makau e nga nga ai. Anhte hta n-gun atsam nrawng nga ga ai. Raitim, dai nmu mada lu ai ana zinli, nmu mada lu ai agung alau, nmu mada lu ai tsinyam ni hpe lawt kawt lu na atsam ningja gaw anhte hta shanu nga ai Karai Kasang jaw da ai nmu mada lu ai chyoipra ai wenyi n-gun atsam marai sha mai byin ngaai. Anhte a shamu shamawt ai lam hta dai wenyi a lakawn lanawn e npu e anhte sak hkrung hkawm sa lu ai rai yang, kaning re ai tsinyam kata e mung anhte n-gun ja nga na rai nga ai. Hpa majaw nga yang Karai Kasang a wenyi gaw n-gun atsam marai hpring ai hte hkrung grin nga ai. Dai gaw tinang hpe kaning re ai yak hkak kin dut ai tsin yam katakaw na raitim shalawt lu ai, lawt kawt shangun lu ai n gun ja ai atsam ningja hpring nga ai.
Dai majaw tsinyam kata e lawt kawt shangun lu ai n-gun ja ai atsam ningja hpring ai dai chyoipra ai wenyi anhte hkum ngau shagu hta shanu nga ai hpe myit dum let, tinang hkum hpe manu shadan nna, Karai Kasang a hpung shingkanghpe shakawn kungdawn shagrau shaa nga ga law. Asak hkrung nga lu ai nan Karai Kasang a shamu shamawt ai lam hpawhpran dan na matu rai nga ai.
Dr. Hpauwung Mary Hkawn Mai (Ph.D., KTCS)
JHZ Makam Shanan Vol. 3 January 2021
KBC Journal of Theology
