NYE A JAWNGMA PRAT
Shawnghtawk Tsing Pan
(Sara ma Manam Anan, bawsang Maran, shi gaw Jinghpaw Wunpawng myu shayi sha ni hta ningtawn dik ai, taw la ai laika ka sara kaba langai rai nga ai, ya yang Myitkyina shinggyim masha ni hte seng ai hpaji mahkra hpe sharin hkaja la mai ai jawng kaw jawng sara naw galaw taw nga ai. Ningka mying: Shawnghtawk Tsing Pan)
Nye a jawngma prat gaw, Kuthkai sasana jawng kaw na hpang wa ai re. Wa gaw ngai numsha hpe sasana jawng kaw ap nna, ba yan ba AWng hpe asuya lahta tsang jawng kaw ap ai. Hpa majaw wa dai zawn rau jawng n tawn da ai lam ngai n chye ai zawn, ba yan lung ai jawng gara kaw re mung n chye nngai. Ngai chye ai gaw, nye a sara ma Daw Saw Kyin, shanhpraw sara kaba hte Mama yan grai tsawm ma ai, ngu ai sha re. Shani shagu anhte jawngma ni hpun ai hpun palawng gaw, jinghpa tu ai lamu tsit nsam budawt hte sumbu tu ai palawng ahpraw re. Nu gaw jawng shabrai shagun ai shaloi, nye a palawng sumbu hta bang nna, samyit hkindang kaba hte bai shawn dat ya ai. Jawng du jang ngai gaw sara ma a man e lata hkintum nna sa tsap nga jang, sara ma gaw nye a palawng sumbu na jawng shabrai shaw hti la nhtawm, hkap la laika ka matsing maisau pa hpe nu zawn sumbu kaw bai galaw bang dat ya ai. Shana de jawng yu nna, nta du wa jang, nu bai hkap shaw zing da ai. Ndai zawn law law lang galaw lai wa ni ai.
Ngai jawng grai kam sa ai. Jawng n lung ai nhtoi ni hta grai garen ai, sara ma hpe grai marit chye ai. Lani mi na nhtoi hta, kru ya laban mung n re ai wa, jawng mawdaw n sa tau la ai, ba yan ba AWng mung jawng n sa ma ai. Ngai jawng labu palawng galai la nhtawm, mawdaw hten nna she rai na re, jawng hpang krat wa sai ngu, nu hpe sharu sha ungai. Nu gaw daini jawng pat nhtoi re nga tsun tim, aput hkrap tiktik re ai shaloi, ba AWng gaw: "Anan ndai, jawng pat ai ngu gade tsun dan tim n chye na ai, jawng du hkra sa madun na yaw nu." Nga tsun nna, ngai hpe dun mat wa ai. Jawng du yang gaja wa kadai mung n nga ai. Jawng chyinghka ni la nga ai. Dawnghkawn gaw shawoi na hte n bung ai, daw mi sha shalun da ai. Ba AWng gaw, daini Bawgyuk AWng Sang si ai nhtoi re majaw, Myen mungdan ting jawng pat da ai lam shi chye ai daram tsun dan sai. Shaloi she ngai kam mat ai. Raitim, si mat ai Bawgyuk AWng San a lam chye mayu dik mat ai hte, dai shana wa hpe akri akraw san la nngai. N mu kau dat yu ai Bawgyuk AWng San ngu ai wa hpe na nhpra nna, grai na hkra marit maroi hkam sha lai wa yu ni ai.
Dai shani ba AWng gaw, ahkaw ahkang la nna ngai hpe nta lawan n woi wa ai sha, gat hkan woi wam hkawm ai. Gat kaw Kuthkai e mying kaba dik ai Mang Hkai ngu ai mawhpyi manya dingla hte hkrum jang, ngai hpe: "Lagaw tsu ai ngu hkum aput yaw, htaw, manya Mang Hkai hpe rim la kau shangun na." Ngu jahkrit ai. Shingnga tsun dingngam shi gaw Mang Hkai hpang de gagat sa wa nna, Mang Hkai a ntsa palawng kaba sumbu maga mi kaw na bapa chyahkraw langai hpe shaw la masu su nhtawm, Mang Hkai hpe shala shatsang dan ai. Mang Hkai mung ba hpe hkan rim nga u ai, shaloi ngai gaw she gari hkra hkrit kau nngai. Shani gaang shat kawsi tim Mang Hkai hpe hkrit ai majaw, ba AWng hpe n wam aput ai. Jan du sayang she nta du wa ai shaloi, nu gaw ba AWng a lagaw hpe shingna hte agying gayet ya nu ai, shi gaw gaji ten hta nye a majaw shingna grai lu sha ai wa re. Kuthkai kaw jawng gaji C, B ni awng la nhtawm, lawu ga Tawngngaw, Pyu mare kaba ni de wa htawt hkawm ra ai hta hkan nna, bai du hkawm mat wa ai.
Myen sara ma ni Jinghpaw mying shaga yak ai nga nna, anhte Jinghpaw ma ni hpe Myen mying shamying ya ai. Nye a mying gaw Ren Ren Aye re. N na ra dik ai majaw nnan daw, mying jahpan shaga shagu n htan ya ai ngu yang, ta lahpan she hkyeng hkra shingna lu sha yu ai hpe prat tup matsing nngai. Annau ni, jawng nau htawt hkawm ai majaw, laika tsang madang n kaba hkraw ga ai. 1959 ning hta wa dingla shabrai la nna, Shawnghtawk de du ai ten hta tsang 2 sha naw du nngai, sak gaw jahku ning kaba mat sai. Shawnghtawk asuya lawu tsang jawng e Jinghpaw laika n chye nna bai yak sai. Raitim gade n na yang, chye hti chye ka wa ai. Dai jawng e ngai gaw sanpoi gaji kaba shagu nambat langai chyu lu nngai. Tsang 4 du yang, asuya magam gun usa rai nna gasha law nhtawm, ningtawn ai gasha ni hpe hpaji sharin jarik kumhpa sanpoi htai na ahkaw hkang jaw ma ai. Wa di sara kaba Dumhpau La Doi gaw, ngai hpe Manmaw de woi sa ai, Naw. 1 lahta tsang jawng e kaga jawngma ni law law hte gawknu kaba kaw sanpoi sa htai lawm nngai. Dai majaw ngai lapran tsang kaw na asuya kumhpa hte jawng lung wa ai rai yang, tsang 6 hta nu shata kaba hku machyi kaba hkrum nna Manmaw tsirung rawng ai shaloi, jawng lung let nu hpe shani shagu myit hkri lit li ai hte sa gawn lajang ai ngu yang, laika de hpang hkrat mat wa sai.
Shingrai, tsang 6 sanpoi kaba hkrat mat nngai. Raitim nu bai mai tsai wa ai majaw kabu ai. Hpang shaning wa gaw annu wa ni nau yak ai majaw, Miwa mung de Myen mung a sumtsan gasa tai nna dingla shabrai ahkang hte wa sai shi a gahkau du kaba Lazum Naw Tawng ni a nta e sa ap da ai. Dai suthti nta kaw nga nna tsang 6 awng la tim, tsang 7 bai hkrat mat ai. Myit n pyaw dik ai majaw, manang lahkawng masum hte sahpaw la rai, Sinlum bum du hkra Shanglawt hpyenla galaw ga ngu hprawng lung wa yang, wa bai hkan dep woi la kau ai. Dai suthti nta bai nga na hku rai yang, jawng n lung sai ngu shagyeng jang, wa gaw Manmaw Shingnip lawk e nga ai moi shawng sara ma Maran Kaw Lum. Gu salang Dingrin Naw La ni a nta gawk langai mi shap nna, manang lahkawng hte rau jawm nga shangun ai. Lusha nta na htawk ya ai hte jawng atsawm lu lung ai. Dai kaw na tsang 7-9 matut manoi sanpoi gaji kaba nambat langai gaw nye a bai rai sai. Tsang 10 mung 1969 ning e galang dat awng la lu sai. Nu yan wa gaw nye a matu chyeju shakawn kyu hpyi poi kaba galaw ya ai. Dai ten hta tsang 10 awng na grai yak ai ten re.
Tsang 10 awng da ai shaloi, dakkasu jawng lung ten grai na hkra ala ra ai. Dai yinam mi tup nu yan wa hpe hkauna e shat shadu jaw nna garum ai. Shata man shi hta dakkasu jawng hpaw ai shaloi, nta e gahtawng ting hpe shaga nna akyu bai hpyi la ai. Nu gaw gasha dakkasu jawngnum hpe jawng wa ap na re majaw, arawng la ai myiman hte mani sum rai yang, shi a manang hpawmi ni nu hpe grai yu sharawng n-gun lu shajang ma ai. Anhte a gahtawng e shawng nna labau shang dakkasu shawng lung ai gaw ngai nnan rai ni ai. Dai ten hta gahtawng ting e tsang 10 awng ai mung ngai langai sha naw nga ai re. 1969 ning shata man shi hta ngai Myitkyina kawlik jawng de du shang ni ai. Lahta tsang jawng hte tsepkawp n bung sai. Anhte jawngma ni gawk langai mi kaw sha dingyang dung nna sara hpe ala nga ai baw n re hka! Tinang a madung hpaji ginhpan hte, tinang gawk kaga de ten mi hte ten mi htawt dung ra ai baw she rai nga ai. Bat mi daram gaw bri hkawm ganawng hkawm rai ga ai.
Dung ai shara mung hkrup ai shara kaw dung mai ai. Anhte jawngma nnan ni re majaw, gawk de sara shang wa jang, rawt tsap nna Myen ga hku: "Minggalaba!" Ngu hkap shakram jang, sara gaw mani sum rai: "N ra ai, nanhte jawng atsawm sa nna sharin hkam la jang ram sai." Nga ai majaw gaya kau ga ai. Mying mung n shaga ai. Maisau pa kaw lakmat sha ka ra ai majaw, manang wa ka ya tim mai ai. Jawng prawng prawng tim sara ni ahkyak n la ma ai. Tinang hkum tinang ram ram sha n sadi yang, n loi na tai ai. Ngai gaw tsang 10 awng ai shaloi, lamu ga hpaji ginhpan hta awng masat law dik ai raitim, labau hpaji hpe sharawng ai rai nna, labau hpaji ginhpan hpe madung lata la ai jawngma rai nngai. Jawng hpaw ai shata mi sha naw rai yang, hkali chyang byin nna tsirung kaba du mat wa ai. Sai bang ra ai madang du mat ai majaw, jawng kaw sai alu hpyi ai shaloi, Myenla langai sai alu jaw nna, Myen sai ndum mi bang kau ya ma ai. Myenla dai ngai tsirung rawng yang, nten aja rai shani shagu sa kawan ai. Tsirung na pru tim, ngai nga ai jawngnum nta de adinghtan nga ai. Hpang jahtum ngai sumtsaw lu ungai ngu nna, gatsa daw ai tsa dim Lahpai Zau Htung hpe shaga madun nhtawm, zai hte koi kau sangai.
Ngai dakkasu jawng laning mi ngut nna jawng dat wa yang, nu gyepdin pyi n din nga la ai hpe wa mu nna, myit n pyaw dik mat nngai. Dai majaw jawng bai hpaw yang, Myitkyina lung wa tim, jawng de n du ai sha, asuya bungli tam galaw mat nngai. Ngai galaw hkrup ai bungli gaw "Lu mu wunhtan" Ngu ai nnan hpaw hpang wa ai magam dap re. Tsang 10 awng da ai ni a matu ahkaw ahkang kaba ai. Maigan de hpaji mung sa hpungjat mai ai. Hpang shaning, Yanggung de shata masum wunkat sa la ngut ai hte Hkang bum Hpalam de bungli htawt ang ai shaloi, "Yi! Hkang la tam gatut chye ai lu!" Ngu n hkap la ai sha, hpaji dap de shang na matu sara tai jawng mahtang lung mat nngai. Wa yan nu gaw, ngai jawng n sa ai lam jawng kaw na shana ai majaw, sagawn yu ai shaloi, ngai dai zawn bungli tam galaw mat ai hpe chye kau nna grai myit n pyaw ai lam, Dawt hpe jawng lakang lung daw kau shangun ai nu yan wa hpe mara raw ya rit nga nna, laika shagun dat ai gata e, nachying yawn ai hte majoi she hkrap kau nngai. Ngai nan nan mung ram ram hkam sha garen lai wa ni ai re. Shara ra nye a sara, sara ma ni shing nrai, dakkasu jawngma manang ni hte hkrum jang, nye myit masin salum ni gahtet wa ai zawn hkam sha bang wa wa re majaw, shanhte hte n hkrum hkra, n mu hkra makoi shalai kau kau rai nngai. Lani mi na nhtoi hta, ndai hpaji janmau hpe lu la hkra shakut na ngu sha myit makun da nngai.
