Luka 16:19-31 hpe Postcolonial Ladat Masa Hku Chyum Masa Shaleng ai lam
Postcolonial Reading ngu ai hpa rai ta?
“Postcolonial Reading” ngu ai gaw Postcolonial ladat hku chyum laika hpe lachyum hpran ai / sawk hka ja ai lam rai nga ai. Postcolonial masa hku Chyum laika hpe lachyum hpran ai ngu ai gaw Chyumlaika shingdu labau a prat masa/ sut masa /mung masa aten ladaw a mabyin masa ni hpe gawn let, Karai Kasang ra sharawng awng ai lam hpa re ngu ai hpe sawk sagawn dinglun hkaja ai lam rai nga ai. “Postcolonial” ladat hku hka ja ai lam gaw koi yen nmai ai, arawng sadang langai zawn Daru Magam ahkaw ahkang hte masha hpe ka-up sha, dip sha, dang sha mayu ai myit jasat hte ka-up kahprwi ai lam ni nga taw ai hpe, n gun jaw taw ai zawn, nga nga ai kun, ngu sawk sagawn hka ja ai lam langai rai nga ai. Postcolonial ladat hte chyum laika hpe bai hti ai lam gaw Chyum laika ka ai Chyum ninghkring laika ka sara ni hte, lai wa sai ten prat na chyum hpran ninghkring ni a yaw shada lam ni hta Htunglai masa (traditional) hkrang langai hku sha chyum laika hpe hkap la wa ai/ shing nrai/ Roma mungkan ten na daru magam/ ahkaw ahkang hte dang sha/ ka-up sha mayu ai ladat ni hte masha myit hpe ka-up shamak kau ai myit jasat ni mung rawng nga ai kun ngu kalang bai dinglun sawk sagawn hkaja ai lam mung rai nga ai. Maga mi hku tsun ga nga yang Postcolonial ladat ngu ai gaw Daru Magam ahkaw ahkang hte dip up dang sha mayu ai myit jasat hpe sawk tam let, tengman rapra lam hpe tam ai lam rai nga ai.
Postcolonial Criticism hpe 1960 ten hta Daru Magam ahkaw ahkang hte dip up /dang sha/ka-up sha mayu ai hkrang masa kaw nna rawt malan pru ra sai ngu ai ningmu hte hpang wa ai lam rai nga ai. “Post-colonial” ngu ai gaw daru magam ahkaw ahkang hte dip lup/ dip up/ dang sha lai wa ai “colony” aten ladaw a hpang na ahkying aten hpe madi madun ai rai nga ai. Raitim “Postcolonial” ngu ai “ga si” lapran kaw mahkret (hyphen) nlawm ai gaw machye machyang nyan n gun atsam hte ka-up dip da hkrum sha ai ni a mabyin ni hpe kalang bai hpaw mahka dan lu na matu ning hkap madi madun ai lam rai nga ai.[1] Raitim, “Postcolonialism” ngu ai gaw dip dap hkrum sha ai ni hpe myit san seng ai, jaw ang ai ngu tsun shaleng mayu ai chyawm gaw nrai nga ai. Postcolonial ladat gaw ahkaw ahkang lu ai Daru magam up hkang ai ni hte up hkang hkrum sha ai ni a lapran na chye na yak ai mabyin ni hpe madung dat let dip da hkrum sha wa ai ni a shara hpe bai jaw ai lam mung rai nga ai. Postcolonial a shakut shaja ai lam chyawm gaw amyu kaji ni, ahkaw ahkang nlu ai ni, yen da hkrum ai ni a matu bai hkrung rawt wa lu sai ngu ai lachyum mung rai nga ai. [2] Dai majaw “Postcolonial” ladat hte chyum laika hpe sawk hkaja ai lam gaw chyumdaw kata ni hta tsun mayu ai lachyum hpe shashai da ai zawn re ai ni, chyumdaw kata kaw nan dip sha hkrum ai ni a nsen zim taw ai zawn re ai ni a mat mat sai nsen ni hpe bai tam sawk ding lun shakut ai lam mung rai nga ai. Postcolonial criticism ngu ai gaw Chyum laika hpe kalang bai gaw gap ai lam mung rai nga ai ngu lu tsun ai. Potcolonial ladat hku chyum laika hpe hti ai lam gaw lai wa sai ten hte daini na ten masa hta mahta nna lawt lam woi tam shakut ai lam langai mung rai nga ai.[3] Dai majaw “Postcolonial” ngu ai gaw idea/ ideology myit masa ladat hpe madung dat sawk ai lam rai nga ai.
R.S Sugirtharajah tsun ai hta Postcolonial masa hku chyum laika hpe bai hti ai lam gaw chyum laika hpe ninghkap ai masa (Resistant Reading) hku nna dinglun ai lam mung re nga nna tsun da nga ai. Dai gaw chyum laika hte chyum masa hpran ai lam hta daru magam ladat hte dip up dang sha ai ladat hpe madi madun ai lam rai nga ai. Ndai masa hpe Resistant Reading ngu tsun shamying ma ai. Ndai Resistant Reading ladat hte chyum hpran ai lam hta hpan lahkawng hku tsun da nga ai. Dip dap hkrum sha ai (colonized) ni a hkrang masa hpe dip sha ai (colonizers) ni hku nna ladat amyu myu hte gaw gap ai lam hpe lachyum hpran sawk sagawn ai lam the dip sha ai ni (colonizers) shanhte a ladat law law hte shanhte a atsam ningja/ daru magam ahkaw ahkang ni hpe matut nna gara hku jai lang nga ai ngu ai hpe sawk hka ja ai lam ni rai nga ai.[4]
Luka 16:19-31 hpe Postcolonial ladat hku Lachyum Shaleng Mayu ai lam
Luka 16:19-31 hpe Postcolonial ladat hku lachyum shaleng mayu wa ra ai lam gaw, lai wa sai ten ni hta chyum laika nkau mi hpe lachyum shaleng ai lam hta chye na shut ai hku hkam la nga ai ngu mu mada hkam sha lu ai. Hpa majaw nga yang, Hkristan nkau mi Luka 16:19-31 hpe chyena ai hta matsan ai ngu ai gaw kaja ai. Lu su ai ngu ai gaw nhkrak nga ai. Hpa majaw nga yang matsan ai ni a matu gaw sumsing mungdan shang loi nga ai. Lusu ai ni a matu chyawm gaw yak nga ai ngu sharin achyin ai lam mung nga ai hpe mu lai wa sai. Chyum laika kaw nan mung lu su ai ni hpe tsun madi madun da nga ai. “Lu su ai wa gaw, Karai Kasang a mungdan de shang loi ai hta, gawla-u gaw samyit na hku gale na grau loi nga ai,” Mark 10:25. Dai majaw chyumdaw nkau mi hpe chye na ai lam hta yak hkak ai zawn, chyena shut shai ai lam ni mung nga nga ai hku re. Grau nna gaw Chyumdaw ni hpe Htunglai Hkrang masa (Traditional) langai hku nna sha loi daw hkap la chye na wa ai lam a majaw Chyumdaw hta tsun mayu ai shadang jitna a yaw shada lam hpe tup hkrak nhkawn lu nga ai ngu hkam sha lu nga ai. Ndai zawn chye na hkap la wa ai hkrang masa gaw Htunglai hhkrang masa hku sha chyum masa hpe chye na hkam la wa ai hte, kaja wa teng ai zawn zawn masha myit masa hpe shamak kau chye ai ladat re ngu mu mada lu nga ai.
Dai hte maren daini na masa hta Hkristan nkau mi bai chye na ai lam gaw lu su ai gaw Karai Kasang kaw na shaman chyeju rai nga ai. Matsan ai gaw Karai Kasang kaw na dingye hkrum ai lam re ngu nna mung hkam la shajang ma ai. Ndai lam ni a majaw ga san ni law law pru wa shajang ai gaw matsan ai hte lu su ai gaw Karai Kasang kaw nna sa ai rai nna, matsan ai ni gaw sumsing mungdan shang lu na, lu su ai ni a matu chyawm gaw nshang lu na kun? Shing nrai Lu su ai ni gaw Karai Kasang kaw na chyeju hpring hpring hkam la lu nna matsan ai ni hpe gaw kaja wa nan ding ye jaw taw nga ai rai kun? Ngu ai ga san ni rai nga ai.
Daini hkristan ni a chyena hkam la ai lam nbung hkat ai a majaw matsan ai prat madang hte lu su ai ni a prat masa shai hkat nga ai. Dai majaw wuhpung wuhpawng kata hta Karai Kasang ra sharawng awng ai tengman rap ra lam hpa re hpe nchye na, nmu mat ai lam ni law law nga ai hku re. Mungkan shinggan kaw na masa hkrang ni hpe sha, kaja ai zawn zawn, mu mada hkap la wa shajang ai ni mung law law nga wa ai. Dai zawn re ai ni a majaw daini Hkristan wuhpawng kata shara law law hkan e mung, matsan ai ni gaw wuhpung wuhpawng kata e nshang gwi ai, ntsap gwi ai, mare shingnawm, wuhpawng shingnawm e sha gayet nna, aprat jahtum ai law law nga ai hpe mung mu mada lu ai. Shanhte a manu dan ai atsam ningja ni npru mat ai, nyip mat ai hpe mu lu nga ai. Lu sut su ai ni mung dai zawn re ai matsan masha ni hpe mu tim shanhte a prat maka rai nga ma ai ngu ndum shami sawn la hkrup let, shinggyim masha langai a prat manu hpe n gawn nsawn jahtum kau ma ai hpe mu mada hkam sha lu nga ai. Matsan masha nkau mi chyawm gaw arawn alai hten za mat ai de du mat nna, wuhpung wuhpawng a matu akyu n rawng ai shinggan masha (marginal) tai mat shajang ai mung law law byin taw nga ai hpe mu lu ai re.
Luka 16:19-31 hpe Chyum ninghkring nkau mi a chyum phyan ai lam hta mung htunglai masa (Traditional) langai hku sha chye na hkam la wa ai lam nga ai re. Hta sha n ga, dai zawn nbung hkat ai Chyum ninghkring sara nkau ni a nbung ai ningmu ni hte lachyum hpyan da ai lam hta mung Roma mungkan hkying ten a lu sut lu su ai ni a n gun atsam hte Daru Magam ahkaw ahkang hpe jailang let dip up/ sai chyup dang sha / ka-up sha mayu ai nsam ni (the colonial and imperial/patriarchal system and power and authority of the weathy) hpe n gun jaw ai zawn lachyum shaleng ai lam mung nga nga ai. Ndai zawn re ai masa ni gaw daini na Hkrsitan hpung masha ni a myit masa hpe grau nna myit shamak kau ya ai lam de n gun jaw taw ai re hpe mu mada hkam sha lu nga ai. Dai majaw Luka 16:19-31 hpe Postcolonial ladat hku lachyum hpyan hti hkaja sawk sagawn dinglun ai lam rai nga ai.
Luka laika a shingdu labau kadun
Postcolonial Chyum hpran ninghkring langai rai nga ai Virginia Burrus ngu ai wa tsun ai hta Luka laika ting hpe yu dat ai shaloi colony ladat the daru magam ahkaw ahkang atsam ladat ni hte gaw gap da ai kata hta e madung dat ding lun ai lam law law rawng nga ai ngu nna tsun da ai hpe mu lu ai.[5] Luka laika a laika hkrang masa gaw masha langai a lam hpe sumrai hku, labau hku, shawng daw prat na labau ni hpe ka sumhting da ai hku langai hte langai kahtap nna ka shalat da nga ai. Labau ka ai hkrang masa hpe makam masham hte mung masa hpan lahkawng hte kaprawn nna gyin shalat ka da ai rai nga ai.[6] Luka laika hpe ka ai ten gaw Tsaban langai ten hta Roma mungkan n gun ja ai aten rai nga ai. Tsaban langai ten hta Roma mungkan gaw Ja gumhpraw sut su ai ni a n gun atsam Daru Magam ahkaw ahkang hte sai chyup dang sha / ka-up sha mayu ai atsam ningja ni n gun ja ai hkying ten rai nga ai. Dai zawn re ai hkying ten hta matsan masha ni a matu gaw wuhpung wuhpawng a mare shingnawm hkan e sha, gayet hkawm nga ra ai prat madang rai nga ai.[7] Ndai zawn re ai mabyin masa ten ram hta Yesu tsun ai ga shadawn maumwi rai nga ai Lazaru hte Sahti wa yen a prat madang mung lawm nga ai hku re.
Dai zawn re ai ahkying aten hta Luka laika a myit shang sha madung dat ai lam gaw Sahti wa a lu su ai prat masa hte Lazaru wa a matsan ai prat masa lahkawng hpe htawng madun dan let, Ka-ang shara (Centre) ngu ai atsam ningja hte shingjut mare shingnawm (periphery) ngu ai a atsam ningja lakawng kade shai hkat nga ai ngu ai hpe htawng madun dan ai lam mung rai nga ai.
Luka 16:19-31 hpe Kaga Chyum Hpyan Ni A Nbung ai Chyum Hpyan Ningmu Ni
Luka 16:19-31 hpe Robert J. Karris ngu ai Chyum hpyan ninghkring langai a sang lang da ai hpe yu ga nga yang, Lazaru a matsan ai gaw kaja nga ai. Sahti wa a sut su ai chyawm gaw nhkrak nga ai. Hpa majaw nga yang Lazaru gaw kade matsan ai raitim sumsing mungdang shang lu nga ai. Sahti wa chyawm gaw lusu tim katsan ga e, nachying nni nkri hkrum sha ra nga ai. Lazaru gaw matsan tim arawn alai kaja nga ai, shagyit shanem nga ai ngu sawn la shajang ma ai hte de a akyu gaw Abraham a lahpyen e ningngai lu nga ai ngu sang lang da nga ai. Dai gaw Lazaru a matsan ai majaw shaman chyeju hkam la ai rai nga sai ngu sawn la, sang lang da ai hpe mu lu ai. Sahti wa a ari hkrum ai lam gaw shi a ja gumhpraw sut su ai hte arawn alai nkaja ai majaw re nga nna tsun ai. Sahti wa a ari hkrum ai lam gaw shi a lusu ai a majaw re nga nna sang lang da ai zawn zawn htawng madun nga ai.[8] Raitim, chyum daw hta Sahti wa a arawn alai nkaja ai a majaw mara lu dum nga ai ngu tsun da ai lam nnga ai. Ndai sang lang da ai hpe yu yang matsan ai ngu ai gaw kaja nga ai, Karai Kasang kaw na shaman chyeju rai nga ai ngu hkam la ai zawn zawn rai taw nga ai hku re. Lusu ai gaw nkaja ai zawn zawn, Karai Kasang kaw na ari hkrum sha na matu re ai zawn zawn mu lu nga ai. Ndai zawn re ai ningmu masa ni gaw Chyum Masa hpe Htunglai Masa (traditional) langai hku sha chye na hkap la wa ai lam ni rai nga ai. Ning re ai hkrang masa makam ni gaw Roma mungkan a Daru Magam uphkang ai ladat/ dip up dang sha/ ka-up sha mayu ai ladat ni kaw nna sa wa ai rai nna, dai ladat hpe n gun jaw taw ai hte bung ai lam rai nga ai. Masha myit hpe shamyik shamak kau ya ai lam rai nga ai.
Matut nna, I. Howard Marshall ngu ai Chyum hpran ninghkring wa a ningmu hta sang lang da ai lam mung Lazaru gaw grai matsan ai mawhpi langai re ai. Shi a matsan ai lam gaw kaya jahpa nan re ai. Raitim Lazaru gaw Karai Kasang hpe grai kam sham nga ai. Dai majaw shi a makam masham a majaw Abraham a lahpyen hta ningngai lu nga sai. Sahti wa a wan grung ai ngarai di hta nni nhkri hkrum sha ai lam gaw mungkan ga kaw naw asak hkrung taw ai ten hta chyum mungga hta tsun da ai tsawra myit hte matsan dum chye ai myit nrawng ai majaw, Lazaru a ntsa e mung dai myit masa ginlut kau ai majaw re ngu ai hpe shaleng da mayu nga ai. [9] Marshall a sang lang da ai lam hta mung Lazaru a sumsing mungdan hta ningngai lu ai gaw shi a makam masham a majaw rai nga ai ngu nna sha madi madun da ai hpe mu lu nga ai. Teng sha nga yang, chyum daw kaw tsun da ai hta Lazaru gaw makam masham nga ai wa re ngu nna tsun da ai lam nnga ai. Shi hkum ting ahpye alam rai nna, shi hkum pi shi hkrai nlu shamu shamawt ai majaw kaga masha ni she shi hpe Sahti wa a nta chyinghka makau sa pawn sa da ai hku she tsun da nga ai. Luka 16:19-22. Dai majaw Marshall a lachyum hpran ai lam hta mung matsan ai ngu ai gaw kaja ai zawn zawn, matsan ai ni gaw makam masham hkrak ai zawn zawn hku htawng madi madun da ai hpe mu lu nga ai. Sahti wa a lu su ai gaw nkaja ai zawn zawn, lu su ai ni a myit masa gaw tsawra myit/ matsan dum myit nrawng ai zawn zawn hku mu mada lu shangun nga ai. Ndai zawn lachyum hpran sang lang ai lam ni gaw htunglai masa hku nna sha lachyum hpran wa ai hte, Roma mungkan a lusu sahti ni a Daru Magam uphkang ai ladat/ dip-up dang sha mayu ai myit jasat ni hpe n gun jaw taw nga ai ngu nna mu mada lu ai hku re.
Lahta na Chyum hpyan ninghkring marai lahkawng a sang lang da ai hpe yu yang Sahti wa hte Lazaru a si mat ai hpang na prat hpe madung dat sang lang da nga ai hpe mu lu nga ai. Shan yen a madi madun ai lam hta Lazaru a kam maga gaw mawhpyi langai zawn grai matsan nga ai rai tim, mungkan ga ntsa sak hkrung nga ai ten hta shagyit shanem ai hte makam masham nga ai ngu nna, sang lang da nga ai. Dai majaw shi si mat ai hpang shanhte a kaji kawa rai nga ai Abraham a lahpyen e ningngai nga lu ai nga nna sang lang da ai re. Lazaru wa gara hku makam masham nga ai, gara hku shagyit shanem ai, shakut ai ngu ai hpe nsang lang da nga ai. Sahti wa gaw kade lu su ai raitim, si mat ai hpang katsan ga na wan grung ai hta nji nmu hkrum sha nga ai. Dai gaw shi a nkaja ai arawn alai a majaw re nga nna sang lang da nga ai. Sahti wa a lu su ai majaw ari hkrum sha ai re ngu ai hpe tsun taw ai zawn zawn hkrang masa pru taw nga ai[10] Dai majaw Lusu ai gaw nkaja ai zawn zawn lachyum pru taw nga ai. Lusu ai ni gaw tsawra myit/ matsan dum chye ai myit ni nmai rawng ai zawn zawn mu lu ai. Dai majaw Karris hte Marshall yen a lachyum sang lang ai hta gin chyum ai hku sawn shachyaw ga nga yang, Roma mungkan a Daru Magam ahkaw ahkang hte dip up dang sha/ka-up sha mayu ai hkrang masa re ngu ai hpe dan dawng nga ai. Dai majaw Karris hte Marshall yen a lachyum sang lang ai lam gaw Roma mungkan a Daru Magam up hkang ai hkrang masa hpe bai gyin shachyaw nga ai ngu mu mada lu ai hku re.
Luka 16:19-31 hpe Ninghkap ai ladat (Resistant Reading) Masa hte bai hti ai lam
Luka 16:19-31 hpe (postcolonial ladat) hku bai hti yu ai shaloi gaw lu su ai Sahti wa hte matsan ai Lazaru ngu ai masha lahkawng yen a shai hkat ai prat masa gaw ntara ai colony prat masa a ahkaw ahkang lu ai ni a dip up/ dip sha/ sai chyup/ ka-up sha mayu ai tsa ban langai ten na Roma mungkan a mung masa sut masa kaw na sa wa ai lam re hpe mu lu nga ai. Tsaban langai ten na Palestina ginwang hkan na matsan ai ni gaw Roma mungkan a Daru Magam ahkaw ahkang hte dip up dip sha sai chyup mayu ai sut masa a majaw byin pru wa ai hpe mu lu nga ai. Ndai shinggyim wuphawng a prat madang mala hkat ai lam mung Roma mungkan a ntara ai Daru Magam ahkaw ahkang lu ai ni a dip up/sai chyup/ dip sha/dang sha mayu ai sut masa a majaw re hpe mu lu nga ai.[11] Dai gaw tsaban langai ten a Roma mungkan a sut masa n- gun hte mung masa n- gun ladat ni hpe sawk sagawn hkaja yu ai marang e mu lu ai rai nga ai.
Daimajaw Luka 16:19-31 hta tsun da ai, Sahti wa a lu su nga ai hte Lazaru a matsan ai ngu ai prat madang shai hkat ai lam gaw Karai Kasang kaw na nrai nga ai. Shada da ntara ai dip up/dang sha mayu ai daru magam ahkaw ahkang lu ai up hkang hpung ni kaw nna pru wa ai lam re hpe mu mada lu nga ai. Dai majaw gwi ni pi sa mata ai daram hkum ting kahpraw hpye ai Lazaru a matsan ai prat madang gaw kaja nga ai ngu shaleng mayu ai lam nrai nga ai. Lazaru a matsan ai majaw Abraham a lahpyen e ningngai nga lu nga ai ngu mung ntsun mayu nga ai. Dai hkying ten a mung masa/ sut masa hta Daru Magam ahkaw ahkang lu ai ni a dip up/sai chyup/ dang sha mayu ai a majaw hten za mat ai masha langai a prat madang hpe htawng madun mayu ai lam rai nga ai. Hkyeng ai nba mani ai hpun palawng bu hpun sumli lu ai Sahti wa a prat madang mung nkaja nga ai ngu ntsun mayu ai. Dai hkying ten a lu sut su ai ni a prat madang hpe madun da ai lam rai nga ai. Dai majaw Sahti wa a lu su ai lam gaw nkaja nga ai ngu ntsun mayu ai. Ginchyum hku sawn ga nga yang Sahti wa a lu su ai lam gaw mai kaja nga ai. Lazaru a matsan ai chyawm gaw mala la nan yak hkak jam jau nga ai. Yu nhtuk hkra nan matsan nga ai ngu ai hpe madun taw ai lam rai nga ai. Maga mi hku tsun ga nga yang Lazaru a prat madang gaw wuhpung wuhpawng kaw na yen da hkrum sai (marginal) prat masa nan rai nga ai. Ndai zawn byin ai lam gaw Roma mungkan a ntara ai mung masa sut masa kaw na sa wa ai Daru Magam ahkaw ahkang lu ai ni a dip-up dip sha sai chyup mayu ai ni a majaw re hpe dan dawng mu nga ai.
Matut nna, Lazaru hte Sahti wa si mat ai hpang na prat hpe mung tsun da ai hta Sahti wa gaw si mat tim mung ga naw matut shaga nga ai. Lazaru a prat madang chyawm gaw grau nna pi shingdu de htingnut kau hkrum ai byin da masa rai nga ai. Dai gaw Daru Magam ahkaw ahkang lu ai ni/ sut su ai ni a myi man pa ai/ gara shara kaw du tim tsun shaga na ahkaw ahkang lu ai ngu ai hpe tsun shaleng mayu nga ai. Lazaru chyawm gaw matsan ai / myiman npa ai / wuhpung wuhpawng a yen da hkrum sha wa ai wa re majaw sumsing mungdan kaw mi du taw ai raitim, ga hkum mi pi shaga na ahkaw ahkang nlu nga ai. Dai majaw Postcolonial Chyum hpyan ninghkring langai rai nga ai Sugirtharajah wa tsun ai hta Sahti wa hte Abraham shada da ding yang matut shaga nga lu ai gaw Abraham mung Sahti kaba langai (N.N 23:12-16) re majaw shanhte sahti shada da ni sha matut mahkai shaga hkat nga ai ngu ai hpe shaleng da ai lam re nga nna tsun da nga ai. Dai gaw Daru magam hkrang masa hpe madun nga ai. Dai majaw Lazaru hpe shi lata ndung hte ntsin kapruk sa nna, Sahti wa a shinglet madit ya na matu Abraham hpe hpyi lajin wu ai. Dai gaw gara shara kaw e du taw ai raitim, matsan ai ni/ mayam ni hpe shangun na myit sha naw rawng nga ai ngu ai Daru magam myit masa re hpe htawng madun ai lam rai nga ai. 16:23-31. Lazaru gaw matsan ai wa re majaw ga hkum mi pi shaga na ahkaw ahkang nlu nga ai. Sahti wa Abraham hpe lajin ai ga hpe Lazaru a myit hta galaw ya mayu nga ai/ nnga ai ngu ai hpe pi chye na ahkang nmadun da nga ai. Dai gaw matsan masha ni a nsen shapraw na ahkaw ahkang nnga nga ai, shara nlu nga ai ngu ai hpe madun dan ai lam rai nga ai. Dai majaw Lazaru a prat madang gaw grau nna pi shingdu kayin kau hkrum nga ai prat madang tai mat ai nga nna shaleng da ai hku re.[12]
Matut nna, Sahti wa chyawm gaw myit masa kaja ai shi kahpu kanau ni a matu mai kaja lam hpe myit mang ya chye ai nsam hpe madun da nga ai. Dai majaw shi hkrum sha ai tsin yam hpe shi kahpu kanau ni nhkrum sha u ga nga nna Lazaru hpe wa shadum shahprang ya na matu Abraham hpe hpyi lajin nga ai.16:28. Dai gaw Sahti wa a mai kaja ai myit jasat hte kahpu kanau ni a ntsa tsawra myit hpe madun dan taw ai lam rai nga ai. Tsun mayu ai gaw shanhte Daru Magam ahkaw ahkang lu ai Sahti ni a myit masin mai kaja nga ai, tsawra myit rawng nga ai ngu ai hpe shaleng da mayu ai re nga nna Sugirtharajah tsun da wu ai. Hta sha n ga, dai zawn mai kaja ai lam, tsawra myit madun hkat ai lam mung shanhte Daru Magam ahkaw ahkang lu ai ni shada da sha rai nga ai ngu nna mung mu lu nga ai. Lazaru chyawm gaw shamu shamawt na ahkaw ahkang pi nnga nga lu ai. Lazaru a prat masa gaw gara kaw mi du taw ai raitim matsan ai wa re majaw ga hkum mi pi shaga na ahkaw ahkang nlu ai hte shamu shamawt na ahkaw ahkang mung nnga nga ai ngu ai hpe madun da ai lam rai nga ai. [13] Ndai zawn re ai sahti wa a myit jasat hkrang masa gaw Roma mungkan a (centre) ka-ang daju shara tai ai daru magam arawng aya lu ai ni a hkrang masa re ngu ai hpe shadan shadawng nga ai hte Lazaru a byin da masa gaw dai zawn re ai hkying ten hta na yen da hkrum ai/ jut shingnawm grupyin (marginal/ periphery) hkan na matsan ai ni a byin da masa re hpe htawng madi madun ai lam rai nga ai.
Matut nna, Luka 16:19-31 ting hpe ginchyum yu ai shaloi, Sahti wa a myit jasat masa mai kaja lam madun da nga ai. Sahti wa gaw aput angun nnga ai. Manawn masham myit nrawng nga ai ngu ai hpe mung madun da nga ai hku re. Mungkan ga ntsa e nga ai shaloi Sahti wa gaw hkik hkam ai Daru Magam hku nga lai wa lu ai sahti langai rai nga ai. Lazaru chyawm gaw mala la nan matsan ai wa, Sahti wa a lagaw nhpang e she hpyi sha ai wa rai nga ai. Raitim mung, shan a prat masa galai shai mat ai shaloi Sahti wa gaw Lazaru hte shingdaw nna aput angun ntsun ai sha shagrit shanem ai hkrang masa hku Abraham hpe hpyi lajin ai lam tsun nga ai. Ndai gaw Sahti wa a aput angun nchye tsun ai mai kaja lam hpe madun dan ai lam rai nga ai. Lazaru a myit masa hpe chyawm gaw chye lu na lam ntsun da nga ai. Dai gaw matsan masha ni a myit masa/ hkam sha ai hkrang masa lam ni hpe shadan shadawng hkrum ai lam nnga nga ai ngu ai hpe mu mada lu ai hku re.
Dai majaw Luka 16:19-31 hpe Resistant reading hku hti nna gin chyum hku sawn shachyaw yu yang Sahti wa gaw lu su ai. Hkik hkam ai Daru Magam langai rai nga ai. Shi a sut su ai lam gaw mai kaja nga ai. Sahti wa gaw aput angun nchye tsun ai, manawn masham nnga ai wa rai nga ai. Sahti wa gaw kahpu kanau ni a matu mai kaja ai myit masa nga ai wa tsawra myit rawng ai wa, matsan dum myit rawng ai wa rainga ai ngu ai hpe sawn shachyaw lu nga ai hku re. Ndai zawn re ai Sahti wa a prat madang gaw Roma mungkan a Daru Magam hkik hkam ai lu su sahti ni a prat madang/ myit masa rai nga ai ngu ai hpe mu mada lu nga ai. Dai majaw Sahti wa a sut su ai lam nhkrak nga ai ngu ntsun lu ai. Sahti wa a sut su ai majaw arawn alai nkaja nga ai ngu ntsun mayu ai.
Lazaru a matsan ai chyawm gaw yu nhtuk hkra nan matsan shabat byin nga ai ngu ai hpe mu lu nga ai. Lazaru a matsan ai majaw Sahti wa a shat ngam lu sha na hpe myit mada nga ai lam mung Lazaru a shagrit shanem ai/ makam masham nga ai wa re ngu nlu tsun nga ai. Dai chyumdaw mawmwi hta Lazaru a nsen / ga hkum mi mung nrawng nga ai. Lazaru a myit masa/ myit jasat gara hku nga nga ai ngu ai hpe mung nchye lu/ nmu mada lu nga ai hku re. Dai gaw matsan masha rai nga ai ni prat madang gaw shingdu de yen da hkrum nga ai ngu ai hpe htawng madun taw ai lam rai nga ai. Dai majaw Lazaru hte Sahti wa yen a maumwi hpe shaleng yu ai shaloi gaw shan yen a makam masham ngu ai hpe htawng madun mayu ai hta dai hkying ten na mung masa sut masa hta daru magam ahkaw ahkang lu ai ni a dip up sai chyup dang sha / ka-up sha mayu ai ni a majaw matsan hte lu su ai ni a prat madang kade mala hka mat ai madang hpe htawng madun dan ai maumwi langai re ngu ai hpe mu mada lu nga ai.
Ga Hpumdim
Daini na Jinghpaw Wunpawng myu sha ni a hpyen yen tsinyam hkrum sha ra taw ai lam mung Karai Kasang kaw na Jinghpaw Wunpawng myu sha ni hpe ari hkrum sha u ga ngu ai gaw nrai na rai nga ai. Karai Kasang kade tsawra lam woi lakawn nga ai ngu ai hpe myu sha yawng sak se mu nga ai. Karai Kasang a mauhpa chyeju hpe hkam sha lu nga ai. Karai Kasang a tsawra myit kade kaba nga ai ngu ai hpe yawng chye nga ai. Dai majaw daini Jinghpaw Wunpawng myusha ni hpyen yen tsin yam hkrum sha nga ai ngu ai mung Karai Kasang kaw na nrai nga ai. Karai Kasang gaw Shi amyu masha ni a matu mai kaja ai lam hpe jaw ya nga ding yang rai nga ai. Raitim, Mung masa / Sut masa up hkang ai ni a ntara ai myit masa lam a majaw rai nga ai ngu ai gaw dan dawng taw nga ai hku re. Daini Myen mungdan hta matsan ai masha law nga ai mung, mundang up hkang ai ni a sut masa hpe ntara ai hku sai chyup ai lam nga ai/ ntara ai hku jum tek da ai lam ni nga ai majaw rai nga ai ngu ai gaw shut shai lam nnga ai hku re. Mungdan ngwipyaw sim sa lam nnga ai ngu ai mung mungdan up hkang ai ahkaw ahkang lu ai ni a kata hta tara rap ra lam nnga ai a majaw re ngu ai hpe dan leng taw nga ai. Dai majaw sut su ai hte matsan ai ngu ai gaw Mung masa /sut masa up hkang ai ahkaw ahkang lu ai ni a ntara ai a majaw rai nga ai. Karai Kasang gaw yawng hpe tengman rap ra ai hte sak hkrung hkawm sa na hpe ra ai wa rai nga ai. (Ndailaika ngau gaw KTCS Makam Lunghkrut Theological Journal Volume 1 kaw dip shapraw da sai article langai rai nga ai. Nlu hti shi ai tsawra ai hpung shara masha ni bai lu hti u ga ngu yaw shada let bai ka mara dat ai rai.)
Dr. Hpauwung Mary Hkawn Mai
KTCS
Shamyet shanat ai laika ni
Burrus, Virginia. “The Gospel of Luke and The Acts of Apostles.” In A Postcolonial Commentary on the New Testament, edited by Fernando F. Segovia and R.S. Sugirtharajah New York: T & T Clark, 2009.
Balch, David L. “The Gospel of Luke.” In Eerdmans Commentary on the Bible. Grand Rapids: Eerdmans, 2003.
Duling, Dennis C. The New Testament: History, Literature, and Social Context. Belmont, CA: Thomson Wadsworth, 2003.
Herzog II, William R. Parables as Subversive Speech: Jesus Pedagogue of the Oppressed. Louisville: Westminster John Knox Press, 1994.
Karris, Robert J. “The Gospel According to Luke.” In the New Jerome Biblical Commentary. London: Geoffrey Chapman, 1993.
Marshall, I. Howard. Luke-Historical and Theologian. London: Paternoster Press, 1997.
Marshall, I. Howard, “Luke.” In The Bible Commentary. Leicester, England: Inter Varsity Press, 2002.
Sugirtharajah, R.S. The Bible and the Third World: Precolonial, Colonial and Postcolonial Encounters. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
Sugirtharajah, R.S. Postcolonial Criticism and Biblical Interpretation. Oxford: Oxford University Press, 2002.
Sugirtharajah, R.S. Exploring Postcolonial Biblical Criticism: History, Method, Practice. Oxford: Wiley-Blackwell Publication, 2012.
Chyoipra ai Chyum Laika Buk
[1] R.S Sugirtharajah, Postcolonial Criticism and Biliecal Interpretation (Oxford: Oxford University Press, 2002), 11-13.
[2] R.S Surgirtharajah, The Bible and the Third World: Precolonial, Colonial and Postcolonial Encounters (Cambridge University Press, 2004), 249-250.
[3] R.S Surgirtharajah, The Bible and the Third World, 251-254.
[4] R.S Sugirtharajah, Postcolonial Criticism and Biblical Interpretation, 25.
[5] Virginia, Burrus, “The Gospel of Luke and the Acts of Apostles,” in A Postcolonial Commentary on the New Testament, ed. Fernando F. Segovia and R.S Sugirtharajah (New York: T & T Clark, 2009), 1.
[6] David L. Balch, “The Gospel of Luke,” in Eerdmans Commentary on the Bible (Grand Rapids: Eerdmans, 2003), 1140.
[7] Dennis C. Duling, The New Testament: History, Literature, and Social Context (Belmont, CA: Thomson Wadsworth, 2003), 10.
[8] Robert J.Karris, “The Gospel According to Luke,” in the New Jerome Biblical Commentary (London: Geoffrey Chapman, 1993), 708-709.
[9] I.Howard Marshall, “Luke,” in the New Bible Commentary (Leicester, England: Inter Varsity Press, 2002), 1007.
[10] Robert J. Karris, The Gospel According to Luke,” 709.
[11] William R. Herzog II, Parables as Subversive Speech: Jesus Pedagogue of the Oppressed (Louisville, John Knox Press, 1994), 59-63.
[12]R.S Sugirtharajah, Exploring Postcolonia Biblical Criticism, 162-164.
[13] Ibid., 165.
