PANGLUNG GA SHAKA LAIKA BYIN WA AI LAM

PANG LUNG GA SHAKA LAIKA BYIN WA AI LAM

1947 ning, February shata 12 ya shani, Sam Mung, Pang Lung mare, e bumga masha rai nga ai, Sam, Hkang. Jinglipaw hte Myen ni. myit mang hkrum nna. Pang Lung Ga Shaka hpe letmat jawm htu ma ai. Din ga shaka laika gaw, Mung Hpawm Myen Mimg byin wa ai ningpawt ninghpang rai nga ai.

MUNGKAN MAJAN HPANG MYEN MUNG A UP HKANG LAM

1945 ning, mungkan majan ngut ai hpang, Inglik Asuya ni. Myen mung hpe bai up hkang na matu lajang sa wa ai shaloi majan aten India mung e hpyen hprawng nga ai, Myen Mung ( Governor) Mung up du, Sir Reginald Doi-man-Smith ningbaw ai Myen mung Atsuya gaw, lawn Myen mung hpe (Dominion Status) ngu ai madu up ahkang aya Jaw nna ngam nga ai, bumga masha. Sam, Hkang, Jinghpaw hte Karenni ( Kayah) amyu ni hpe gaw, garai nkung n hpan nchye n chyang ai amyu ni re majaw, Myen ni hte n gayau ai sha, shanhte Inglik ni a n-pu e. ( Frontier Areas Administration ) ngu ai bumga masha ni hpe san san up hkang ai lailen amyu mi hku, moi majan garai n byin yang na (Divide and Rule Policy ), amyu langai hte langai hpe garan up hkang ai lailen hte, naw up hkang na matu yaw shada maw mawn sa wa ma ai.

Dai aten hta lawu Myen mung e, Bogyoke Aung San woi awn ai, Hp.S.P.L. Hpung ni gaw Myen mung ting shanglawt lu hkra galaw na. Inglik ni Myen mung hpe shanglawt n jaw yang, gasat nna rai tim la na ngu daw dan shatawng shada sai hte maren mung masha ni yawng, mung masa lam hta myit rawt let shamu shamawt hpang wa nga ai aten rai nga ai.

Shing rai nga ai aten hta, anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni hta mung, Sama Duwa Sinwa Nawng woi awn ai, ( Mung Masha Kunghpan Hpung ) hte Wabaw Zau Rip woi awn ai (Pawng Yawng Ram Rawt Hpung) ningbaw ningla ni hte mung masha ni gaw Inglik a mayam prat na lawt lu hkra galaw ra sai, shanglawt lu hkra shakut ra sai nga nna, mung masa lam ni myit hprang myit rawt, shamu shamawt hpang wa ai aten rai nga ai.
Sama Duwa gaw. “anhte Jinghpaw ni. Inglik a mayam prat na lawt hkra shakut ra sai. shanglawt la nna, Jinghpaw mung garan la ga.”‘ nga, shani shana n yup n sha. hkrum mu ai Jinghpaw kanawn manang shagu hpe mung masa gamung hkaw tsun tik tik rai nga ai, kalang lang, lata machyi pi n dum hkra, lamu ga lahtum nna, n-gun mi alu hkaw garu jahtau marawn myit sharawt ya nga ai rai.

BOGYOKE AUNG SAN HTE JINGHPAW DU SALANG NI HKRUM AI LAM

Jinghpaw Wunpawng sha ni mung masa lam hta myit hprang myit rawt nga ai aten hta. Hp.S.P.L.Hpung ningbaw Bogyoke Aung San gaw Myen mung Inglik Governor wa a Mung Bawng Ginjaw na mung makawp maga dap hte seng ai, hkring mang salang kaba (Wungyi ) rai nna hpyen dap ni hpe gawan hkawm let, Myitkyina mare de, 1946 ning November shata 28 ya shani du ai. Bogyoke Aung San Myitkyina de du ai shaloi, Jinghpaw du salang ni hte hkrum shaga mayu ai lam tau nna shana taw n sai hte maren, Myitkyina hte Manmaw sinwang shara shagu na Jinghpaw du ni, Myitkyina mare e, ram ram law hkra du hkum nga ma ai.

29.11.47 ya shana hkying 7 hta, Jinghpaw hpyen dap No.2 ( 2nd. Kachin Rifles ) G.C.O mesaa ngu ai, hpyen du ni a ban sa shara e, Jinghpaw du salang marai 30 daram hte Bogyoke Aung San zup hpawng hpawng ma ai. dai zuphpawng hta Bogyoke Aung San gaw. shi Myitkyina de du ai lam gaw, Jinghpaw salang ni hte hkrum shaga myit mang hkrum lam tam na matu du lung wa ai re nga nna ga hpaw hpang ai. ” Ya mungkan majan ngut ai hpang, Inglik ni Myen mung hpe, moi na zawn, prat madang n dep mat ,sai. anhte Myen mung masha amyu langai hte langai hpe garan nna up hkang ai lailen hte bai uphkang na, hkyen nga ai lam, shi woi awn ai Hp.S.P.L. Hpung a yaw shada ai lam gaw, Myen mung ting awm dawm shanglawt ahkang aya lu hkra ngu, yaw shada daw dan tawn sai re majaw, anhte Myen mung e nga ai amyu ni yawng myit mang hkrum, kahkyin gumdin let, shang lawt lu hkra galaw ga ngu, nanhte Jinghpaw du salang ni hte, bawng jahkrum na matu du ai re nga nna tsun ai.

Anhte Myen ni hpe Dominion Status ngu ai, shanhte Ingalik ni a shang wang kata madu up hkang aya Jaw nna, nanhte bumga masha rai nga ai Sam, Hkang, Jinghpaw, Kayin, Kayah ni hpe gaw, shanhte naw up hkang na nga yang anhte ra sharawng ai mung ting shang lawt lu hkra galaw na ngu ai yaw shada ai lam garai n byin na re, dai majaw anhte Myen ni hte myit mang hkrum nna shang lawt la ga. Ingalik a mayam prat na lawan lawt yang sha anhte a galu kaba nga mai lam amu magam ni hpe anhte nan lajang hparan la lu na re nga nna tsun htai dan ai. ” Ingalik ni lama anhte Myen mung hpe. shang lawt njaw na nga yang anhte Myen ni gaw gasat nna raitim la najinjin rai nga ai” nga tsun ai.

Dai shana Bogyoke Aung San hte sa hpawng lawm ai Jinghpaw du salang ni yawng a malai,

Sama Duwa Sinwa Nawng gaw, “Dai na nang Bogyoke hte n myit mada ai hkrum shaga lu ai majaw anhte yawng grai kabu chyeju dum ga ai. Nang tsun lai wa ai mung masa mung ga ni hpe madat la lu ai majaw anhte ram ram myit hprang mat saga ai. anhte Jinghpaw ni Ingalik a mayam tai ai 50 ning jan laman hta, anhte a nga sa madang lam shagu hpang hkrat mat sai lam chye lu ai, laika hpaji hta grau hpang hkrat mat sai, ya mung anhte hpe ma yam naw yam na nga yang anhte n hkam lu sai anhte Jinghpaw ni mung shang lawt lu hkra galaw shakut hpang wa na sha rai sai” ngu bai htan shana tsun wu ai.

Dai shana Bogyoke Aung San hte hkrum ai Jinghpaw du salang ni gaw shi hkaw tsun dan ai “Mung Masa” mung ga ni hpe madat la ngut ai hpang, ram ram wa myit hprang myit rawt shajang ma ai.

JINGHPAW DU SALANG NI HTE MR. STEVENSON HKRUM AI LAM

Ingalik Asuya ni mung shanhte yaw shada tawn ai hte maren, bumga masha ni hpe san san up hkang na dap hpaw tawn magang sai. Shanhte yaw shada ai 1am hta Jinghpaw ni mung myit hkrum lawm hkra Jinghpaw du salang ni hte bawng jahkrum na matu bumga masha ni hpe up hkang dap ginjaw du kaba, ( Director of Frontier Areas Administration ) Mr. H.H.C. Stevenson, Myitkyina de du ai shaloi Jinghpaw du salang ni hpe shaga hpawng nna ” Ya nanhte Jinghpaw ni anhte Ingalik ni a up hkang ai n-pu e naw nga mu 5 ning laman hta nanhte Jinghpaw ni hpe Myen ni hte maren kung hpan chye chyang wa hkra lajang ya na nanhte ra ai Jinghpaw mung hpe garan ya na matu jin jin rai sai.” nga nna shalen asawng ai ga tsun ai.

Dai shaloi ngai gaw, “Nanhte Inglik ni anhte Jinghpaw ni hpe mayam yam mat wa ai 50 ning laman hta, anhte a matu laika sharin jawng langai mi pyi n hpaw ya ai majaw anhte dai ni Hkang amyu ni daram laika hpaji n chye mat ai mu lu ga ai 5 ning laman hta byin hkra galaw ya na nga ai ga gaw, hpa kam shara nga a ta ? bai nanhte Inglik ni garan ya na nga ai Jinghpaw mung gaw pa layang n lawm ai bum lagaw a lahta de sha garan ya na lajang tawn ai lam chye lu ga ai, anhte galaw sha na dam lada ai pa layang n lawm ai Jinghpaw mung anhte n hkap la lu ga ai” ngu tsun ai shaloi, Stevenson ram ram mau ai hte kaya hkrum nna ga n chye htan mat ai.

Inglik Atsuya ni arawng aya jaw nna shagrau sha-a tawn ai Jinghpaw du salang n kau mi hte Atsuya mu gun hpai nga ai Jinghpaw salang n kau mi chyawm gaw Inglik a n-pu e naw nga yang she grau kaja na re nga tsun ai hta n-ga, Inglik ni maga de lawm na matu mung masha ni hpe hkaw tsun shakut lawm ma ai. Hpa majaw nga yang, Inglik Atsuya hkoi mat wa yang shanhte a arawng aya ni sum mat na tsang nna rai nga ai. Dingla shabrai ( Pension ) sha ai Jinghpaw du n kau mi gaw, Inglik ni wa mat jang anhte hpe shabrai kadai jaw na rai ta ? nga hkrit tsang ma ai. Shanglawt lu yang kade daram grau kaja ai akyu hkam sha lu na karai n mu n chye ai ni rai ma ai. Kunghpan Hpung hte Pawng Yawng Ram Rawt Hpung ningbaw ni gaw Bogyoke Aung San hte hkrum ngut ai hpang, Myen ni hte rau shang lawt la nna Jinghpaw mung garan la na matu bawng daw dan tawn sai rai.

JINGHPAW KASA SALANG NI PANG LUNG ZUP HPAWNG DE SA AI LAM

1947 ning January shata laman Myitkyina ayebeng wa gaw laika ka ai wa hpe Sam mung Pang Lung mare e. 5.2.47 ya shani bumga masha ni a Zuphpawng hpang na re ai majaw dai zuphpawng de sa lawm na Jinghpaw kasa salang ni hpe lata la na matu shana ai. Shing rai 29-1-47 ya shani ginwang shagu na mung du salang ni, Myitkyina mare e sa du hkum nna, Jinghpaw Hpaga Hpung ni a mawdaw gram lajang ai. ginsum nta e hpawng nna Pang Lung zuphpawng de sa lawm na kasa salang marai 8 hpe lata san dat ma ai. Dai kasa salang gaw lawu de ming rawng ai ni rai ma ai.

1. Sama Duwa Sinwa Nawng. (ningbaw) Kamaing Ginwang.
2. Wabaw Zau Rip. ( Amu madu ) Myitkyina
3. Salang Dingra Tang. ( Kasa Salang) Putao
4. Duwa Htingnan Gumja ( Sumpra Bum )
5. Duwa Karing Naw. ( Sumpra Bum )
6. Chying Htawng Duwa Zau Naw ( Sadung )
7. Duwa Nding Tawng U. (Hugawng )
8. Sara Chang Zung . ( Lau Hkawng )

Hpang shani Pang Lung zuphpawng de rawt sa wa na re ai majaw dai shana. Jinghpaw Hpaga Hpung Rung gawk e, lahta de mying rawng ai kasa salang ni hte kaga Kung Hpan Hpung hte Pawng Yawng Ram Rawt Hpung ningbaw ningla ni Pang Lung zuphpawng hta sa shawn na lawu de na mungga ni hpe bawng daw dan ka lajang sa wa ma ai.

BAWNG DAW DAN AI MUNGGA NI

1. Myen ni hte rau shang lawt la na.
2. Shanglawt lu ngut ai hpang. Jinghpaw ni law malawng ra sharawng ai hte maren, Jinghpaw mung hpe garan dai daw la na.
3. Dai Jinghpaw mung gaw. Myitkyina hte Bhamo district ( ginwang 2) lawm ai rai ra ai.
4. Myen ni hte Jinghpaw ni myit hkrum ai hte Jinghpaw mung a lamu ga jarit masat la na.
5. Jinghpaw ni lu ang ai ahkang aya ni lu la hkra, Jinghpaw ni a up hkang aya ni hpe Bumga masha ni hpe Up Hkang Dap na htawt ap la na, dai hpang, shanglawt garai n lu ai laman gan hpaw ai Myen mung Atsuya hta Jinghpaw hkring mang salang (Wungyi) langai shalawm ya na -

(a) Dai Jinghpaw wungyi wa gaw byin wa na Jinghpaw mung a up hkang lam hpe lit la na.
(b) Myen mung Atsuya ni a maigan mung dan ni hte matut mahkai ai bawng ban lam hta bawng ban lawm lu na.
(c) Jinghpaw salang langai mi hpe, Myen mung a makawp maga dap wungyi wa hpe hpaji jaw na matu san tawn ya na.

6. Jinghpaw ni hte Sam ni Mung Hpawm Myen Mung a Up hkang ai Upadi Hkrang ka lajang na Rapdaw hta shang lawm na.
7.Lahta de tsun lai wa sai hte maren, shanglawt lu ngut ai hpang Jinghpaw mung lawm ai mung hpawm Myen mung Atsuya hpe gaw dai daw na.
8. Munghpawm Myen Mung Atsuya kaw na Jinghpaw mung a galu kaba nga mai amu magam ni galaw lajang sa wa ai lam ni hta jai lang na gumhpraw garum ya na.
9. Lahta de ka madun mat wa ai Jinghpaw ni daw dan ai mung ga ni hpe kaga bumga masha ni yawng myit hkrum lawm hkra yaw shada ai.

Pang Lung zuphpawng hta sa shawn na lahta de na dawdan ai mungga ni hpe Amu Madu wa Myen laika hku ka lajang htang dip ngut ai hpang kasa salang marai 8 myit hkrum letmat htu ma ai. Lahta de ka madun tawn ai Jinghpaw Du salang ni daw dan ka lajang letmat htu tawn ai laika hpe, frontier Areas Committee Of Enquiry Report, Part II laika man 173 hta mu hti na re.

30-1-1947 ya shani Jinghpaw kasa salang ni Pang Lung mare de rawt sa wa ma ai. Dai shana Manmaw mare de du ma ai shaloi. Manmaw Ginwang na Pang Lung zuphpawng de sa lawm na Jinghpaw salang (1) Duwa Zau Lawn (2) Lawdan Duwa Zau La (3) Sara Maran La (4) Salang Labang Grawng ni gaw dai shani sa wa magang sai lam chye na lu ai. Hpang shani Mamaw mare kaw na bai rawt sa wa yang Sam Mung Sinli Du wa a n-ta e, Manmaw kasa salang ni hte hkrum ga ai.

1.2.1947 ya jahpawt, Sinli Duwa a n-ta e, Myitkyina hte Manmaw kasa salang ni zuphpawng e sa shawn na matu, Myitkyina kasa salang ni bawng daw dan ka lajang sa ai mungga laika hpe shaw madun hti dan htai dan ngut ai hpang ” Ndai anhte Myitkyina kasa salang ni bawng daw dan sa ai mungga ni hpe nanhte Manmaw kasa salang ni hte bawng jahkrum ngut jang she Pang Lung zuphpawng de matut sa wa na hku re hpa majaw nga yang, lahta de daw dan sa ai mungga ni hpe Pang Lung zuphpawng hta anhte Jinghpaw ni yawng myit hkrum daw dan sa ai mungga re ngu tang shawn na hku re” ngu tsun dan ai. Dai lam hpe Myitkyina hte Manmaw kasa salang ni ram ram aten la nna bawng ban ning dang hkat nna, Manmaw salang ni myit hkrum let dai daw dan laika hta letmat htu lawm ma ai. (Dai Pang Lung zuphpawng hta sa shawn na daw dan ai mungga laika hta Myitkyina hte Manmaw kasa salang marai shi lahkawng (12) 1 -2-1947 ya jahpawt myit hkrum daw dan letmat jawm htu da ai hte seng nna, ( Frontier Areas Committee Of Enaquiry Report, Part II, laika man 174 mu hti lu na re.)

Myitkyina hte Manmaw kasa salang ni myit hkrum letmat htu ngut ai hpang Sinli mare kaw na Pang Lung mare de rau rawt sa wa ga ai. Pang Lung mare de 4-2-47 ya shani du ga ai. Dai shana de hkying 4 hta Nyaung Shwe Saw Bwa Saw Shwe Thaike ( Shanglawt Mung Hpawm Myen mung a shawng nnan Gumsan Magam ( Thamada) tai lai wa sai,) woi awn ai kaga Sam Du 5 hte shawng hkrum shaga ga ai.

Sam Sawbwa ni Jinghpaw du salang ni hpe hkap hkalum shachyen ngut ai hpang shanhte Sam du ni myit hkrum daw dan ka lajang tawn ai mungga laika hpe madun nna shanhte yaw shada tawn ai lam tsun htai dan ma ai. Sam du ni a daw dan tawn ai laika gaw Inglik hku ka tawn nna, Jinghpaw kasa salang ni hpe byan dan na matu aten naw la ra ai majaw zuphpawng jahkring tawn saga ai.

Sam Sawbwa ni daw dan tawn ai lam gaw, Myen ni hte n kanawn ai sha, Inglik ni ra sharawng ai hku, bumga masha ni hpe san san up hkang ai n-pu e naw nga na ngu ai rai malu ai. 5-2-47 ya jahpawt hkying 9 hta zuphpawng mandat e, Sam du ni hte Jinghpaw kasa salang ni bai hpawng ai shaloi, Jinghpaw kasa ni a malai, Sama Duwa Sinwa Nawng gaw, Jinghpaw kasa salang ni myit hkrum daw dan sa ai, mungga laika hta na, (1) Myen ni hte rau shang lawt la na. (2) shanglawt lu ai hpang, Sam mung Jinghpaw mung garan masat la na, tinang mung tinang up hkang na.(3) Sam mung hte Jinghpaw mung lawm ai Mung Hpawm Myen Mung dai daw masat na ngu ai lam masum hpe Sam du ni myit hprang, chye na hkra tsun sang lang dan wu ai. Dai shaloi Sam du nkau mi, Jinghpaw ni daw dan sa ai mungga laika ni hpe chye na, ra sharawng wa ma ai. Anhte kadai mung Myen ni a n-pu e ntaw ai, maren rap ra ai, democracy ahkang aya hte maren. tinang a mung tinang up hkang nna, tinang a amyu hpe galu kaba nga mai wa hkra galaw lajang la lu na lam ni hpe galu galang tsun sang lang dan sai. Dai hpang Sam du ni shanhte shada naw bai bawng yu na nga nna, zuphpawng hpe hpang shani bai hpawng na hku bai htawt kau masai.

Dai aten hta, Sam mung e, Sam Mung Masha Shanglawt Hpung hpe Sam mung na, hpaji chye ai Ram ma ni hpaw hpang tawn nna, Sam mung masha ni, shanglawt lu hkra galaw na nga yaw shada let, mung masa shamu shamawt hpang wa nga ma ai. Dai hpung ningbaw ningla ni mung Pang Lung zuphpawng hta sa lawm na matu Pang Lung mare e du nga shajang ma ai. Jinghpaw kasa salang ni du nga ai lam chye ai hte maren, Jinghpaw salang ni a jasat sa ai lam ni hpe chye mayu ai majaw sa jahkrum shachyen shaga san sagawn ma ai. Jinghpaw salang ni Pang Lung zuphpawng e shawn na ngu daw dan sa ai mung ga lam (9) hpe tsun shana dan ai shaloi, Shanhte Sam Mung Masha Shanglawt Hpung ni myit jasat yaw shada tawn ai hte maren re ai majaw hkap tau hkap la myit hkrum mai ai lam tsun shana ma ai. Raitim, Sam du ni hte naw bawng jahkrum na re nga tsun ma ai.

6-2-1947 ya shani. zuphpawng, bai hpang yang Sam Sawbwa ni Sam Mung Masha Shang Lawt Hpung ningbaw ningla ni hte Jinghpaw kasa salang ni zuphpawng galaw nna lawu de ka madun ai mungga laika ni hpe, myit hkrum daw dan ka lajang letmat htu da saga ai.

1. Myen ni hte rau shang lawt la na.
2. Myen Mung Atsuya hpung hta; Jinghpaw hte Sam salang langai hpra shang lawm nna, dai salang yan gaw tinang a mungdaw a up hkang ai lit ni la na hte, Myen mung Atsuya maigan mungdan ni hie malut ai lam mungdan makawp maga ai lam ni hta lit jawm la na.
3. Jinghpaw kasu salang ni hpyi shawn ai Jinghpaw mung masat ya na lam hpe myit hkrum tau lawm ai.
4. Shanglawt lu ai hpang, Jinghpaw hte Sam ni, Mung Hpawm Myen mung na garan pru mayu yang pru na ahkang aya jaw na. lahta de na myit hkrum daw dan ai mungga ni hpe Sam Sawbwa marai (5) Sam Mung a Shanglawt Hpung ningbaw marai (7) Myitkyina Jinghpaw kasa salang marai (3) hte Manmaw kasa salang marai (3) myit hkrum letmat htu da sai.

6-2-1947 ya shana de, Hkang dat kasa salang ni Pang Lung zuphpawng lawm na matu du sa ma ai. Dai shana Hkang salang ni hpe Jinghpaw hte Sam ni bawng daw dan da ai lam ni tsun shana sanglang dan ai shaloi nanhte Sam hte Jinghpaw du salang ni myit hkrum tawn sai lam ni hpe anhte Hkang ni hpa myit n hkrum shara nga ai nga bai htan shana ma ai.

7-2-1947 ya jahpawt hkying 9 hta Sam Hkang hte Jinghpaw salang ni kalang mi bai hpawng nna Sam hte Jinghpaw ni myit hkrum daw dan tawn ai mungga ni hpe Hkang dat kasa salang ni mtyit hkrum lawm sai nga ai majaw, lahta de ka madun lai wa sai daw dan laika hta Sam, Jinghpaw hte Hkang salang ni letmat jawm htu masai.

Lahta de tsun lai wa sai hte maren Sam, Hkang hte Jinghpaw ni Myen ni hte rau shanglawt la na ngu daw dan ai lam hpe, Inglik Atsuya ni chye ai shaloi ram ram kajawng ai hte manu ma ai. Raitimung Mr. Stevenson hte shi a lawu na Inglik hte Jinghpaw du n kau mi chyawm gaw bumga masha ni shanhte yaw shada ai maga de mahkoi bai gayin wa na kun nga nna lam amyu myu hku hkan asawng shanut lawm ma ai. Pang Lung zuphpawng ngut ai aten du hkra shakut kau ma ai.

8-2-1947 ya shani, Bogyuke Aung San hte shi a Atsuya hta lawm ai Wungyi U Tin Htut. Sir M.A. Maung Gyi- Hp.S.P.L. Hpung ginjaw salang U Pe Khin hte Bo Khin Maung Galay ni, Pang Lung zuphpawng lawm na matu du sa ma ai. Dai aten hta Bogyokb Aung San hpe Inglik Atsuya ni Myen Mung a Wungyi Choke aya jaw tawn masai.

9.2.1947 ya shani hkying 11 hta zuphpawng man dat e, Bogyoke Aung San hte Myen hkring mang salang ni hte Jinghpaw, Sam hte Hkang dat kasa salang ni zuphpawng hpang wa sai Zuphpawng hpang ai hte maren Bogyoke Aung San shawng nnan mungga tsun ai gaw. ” Dai ni ngai ndai Pang Lung zuphpawng de sa du lawm ai gaw Mungga lam lahkawng tsun shana mayu ai majaw re. (1) Anhte Myen mung e nga ai mung masha ni yawng myit mang hkrum kahkyin gumdin lu hkra galaw shakut na. (2) Ngai, England mung de sa du nna Myen mung a shanglawt lu na lam Inglik Atsuya hte bawng ai shaloi bumga masha ni a lam hte seng nna bawng ban ai lam ni nanhte du salang ni hpe htawn shana mayu ai lam ni rai nga ai.

Ya anhte Myen Mung shanglawt lu na sha rai sai. Dai majaw anhte Myen ni shanglawt lu ai hte maren bumga masha ni mung shanglawt lu ra ai. Bumga masha ni hte Inglik ni mayam naw yam nga na anhte myit n hkrum ga ai. Dai hte maren, bumga masha ni hpe Myen ni mayam n byin shangun mayu ai. Bumga masha ni shanhte ra sharawng ai hku shanhte uphkang lu na re ngu, Inglik Atsuya hpe tsun shana sai.

Myen ni Inglik a mayam n kam tai sai hte maren, bumga masha Inglik a mayam naw tai nga na hpe anhte n ra ga ai ” nga galu galang hkaw tsun dan wu ai. Dai ni bumga masha ni myit mang hkrum ai hte ” Myen ni shanglawt lu ai hte maren Shanglawt lu mayu ga ai? ngu tsun yang hpawt ni shang lawt lu na re, kadai hpe n hkrit nga ra sai” nga n-gun mi alu hkaw tsun ai shaloi shawa masha ni grai kabu la hpawk dum ma ai.” Inglik ni gaw Myen mung e naw nga na ahkang aya n nga sai kade nna yang hkoi wa sana re ai. Dai majaw tinang a hkum tinang kam ra sai. grau nna anhte mung masha shada myit mang hkrum na ahkyak kaba rai nga ai.”

Dai hpang Myen ni hte bumga masha ni kaning rai kanawn mazum na yaw shada ka lajang sa al laika ni garan jaw nna lahkawng maga ra sharawng ai lam ni tsun bawng sai. Shingrai hpang shani bai bawng matut na matu committee salang ni lata ngut ai hpang zuphpawng hpe dawm kau sai.

10-2-1947 hte 11-2-1947 ya, lahkawng ya tup shani shana bogyoke Aung San hte bumga masha ni n hkring n sa bawng lahkrum ga ai. Sam mung hte Hkang mung masat ya na matu loi ai daram Jinghpaw mung masat ya na ngu ai lam bawng ai hta aten ram ram na mat wa ai. Hpa majaw nga yang Sam ni Sam hkrai san rai nga ai, Hkang ni Hkang ni hkrai san rai nga ai. rai timung Jinghpaw ni hpyi ai Jinghpaw mung gaw Myitkyina hte Manmaw ginwang bum pa layang yawng Myen hte Sam ni nga shajang ai pa layang yawng hte hpe shalawm ya na matu hpyi ai re majaw Myen hte sam ni gaw Jinghpw mung kata e nga na myit hkrum n hkrum hpe garai n chye lu ai majaw yak ai lam pru na re nga tsang ya ai hku re. hpang jahtum Bogyoke Aung San gaw Jinghpaw ni ra sharawng ai hku hkan ya nna Pang Lung Ga Sadi laika hpe lahkawng maga myit hkrum daw dan da sai rai.

Dai Pang Lung Ga Sadi laika hpe 1947 ning Febuary shata 12 yajahpawt lawu de mying rawng ai ni letmat htu nna shagrin da saga ai rai -

1.Bogyoke Aung San (Myen Mung Atsuya malai)
2.Sao Hkun Pan Saing ( Tawng Peng Saw Bwa)
3. Sao Shwe thaike (Ngyawng Shwe Saw Bwa)
4. Sao Hone Hpa ( Sinli Saw Bwa)
5. Sao Nun (Laika Saw Bwa)
6. Sao Sam Htun (Mung Pawng Saw Bwa)
7. Sao Htun Aye (Sam Hkang Saw Bwa)
8. Duwa Hkun Hpung (Sinli Dat Kasa Salang)
9. U Tin Aye (Tawng Gyi Dat Kasa Salang)
10. U Kya Bu (Thi Baw Dat Kasa Salang)
11. Sao Yit Hpa (Thi Baw Dat Kasa Salang)
12. U Hkun Hti. (Pang Lung Dat Kasa Salang)
13. U Tun Myint. (Mawk Mai Dat Kasa Salang)
14. U Hkun Saw. (Pindaya Dat Kasa Salang)
15. U Hpyu (Si Sai Saw Bwa a malai)
16. Sama Duwa Sinwa Nawng (Jinghpaw Kasa Salang)
17. Duw a Zau Rip. (Jinghpaw Kasa Salang)
18.Salang Dingra Tang. (Jinghpaw Kasa Salang)
19.Duwa Zau Lawn. (Jinghpaw Kasa Salang)
20. Salang Labang Grawng (Jinghpaw Kasa Salang)
21. U Hliu Hmug (Hkang Kasa Salang)
22. U Thaung Zahkap (Hkang Kasa Salang)
23 U Kio Mang (Hkang Kasa Salang)

Pang Lung Ga Sadi Laika hpe letmat htu ngut ai hpang Pang Lung mare e. Myen ni hte bumga masha Sam, Hkang hte Jinghpaw ni shawng nnan myit mang hkrum ai shara re ngu masat dingsat nlung shadaw jung tawn da na matu. U Tin Aye mungga shawn nna U Kya Bu tau ya ai hte myit hkrum daw dan nna Bogyoke Aung San Ks. 1000 alu bang tawn da wu ai rai. Ya Pang Lung mare e sa yu yang dai masat Nlung shadaw hpe mu lu na re.

GA SHAKA LAIKA

Myen Mung (Governor) Inglik Mung Up Duwa a Mung Bawng Ginjaw hkringmang salang n kau mi hte Sam Saw Bwa ni yawng hte kaga Sam mung Jinghpaw bumga hte Hkang bumga na dat kasa salang ni lawm nna Pang Lung mare e hpang ai Zuphpwng hta jahkring mi na Myen Mung Atsuya hte lawan htum ai hku myit hkrum shabawn dat yang, Sam, Jinghpaw hte Hkang ni Shanglawt lawan lu na re ngu kam ai majaw lawu de na hte maren myit hkrum da saga ai.

1. Bumgu masha ni a Mung Bawng Giinjaw kaw na myit Hkrum lata la ai bumga masha ni a kasa salang langai mi gaw bumga ni hte seng nna Myen mung Mung up du wa a Mung bawng Ginjaw hta Mungbawng Hkring Mang salang hku san tawn da ai.

2. Dai kasa salang wa hpe (Governor) Inglik Mung Up du wa a Mung Bawng Gin Jaw hta ( Wungyi ) salang hku san tawn na Maigan mungdan ni hte matut mahkai ai lam hta mung makawp maga ai lam ni hte maren bumga ni hpe uphkang ai magam bungli ni hpe mung Upadi hte daw dan nna.ndai Mung Bawng Ginjaw kaw na up hkang na. Bumga ni hte seng ai hkring mang salang wa hpe, bumga ni hpe up hkang na ahkang aya ni ap ya na.

3. Dai bumga masha hkring mang wa hpe karum na matu kaga bumga masha shi hte amyu n bung ai salang lahkawng hpe Mung Bawng Ginjaw hta shalawm la na. Dai salang yan gaw tinang hte seng ai bumga ni a uphkang amu magam ni hpe lit la ra ai. Hkring Mang salang kaba wa chyawm gaw bumga ni yawng a up hkang lam hta lit la ra ai.

4. Bumga masha Hkring mang kaba wa gaw Mung Bawng Ginjaw hta bumga ni hte seng ai amu bawng zuphpawng hta shi hpe tau ai hkring mang salang yan mung, sa bawng lawm na ahkang nga ai.

5. Lahta de myit hkrum ai hte maren, ( Governor) Mung up du wa a Mung Bawng Ginjaw hpe bai jat na ra timung bumga ni a madu up hkang aya hpe n sum n mat hkra galaw lajang na. Bumga ni hpe up hkang ai lam hta bumga masha ni tinang ra sharawng ai hku maw mawn na ahkang aya hpring tup lu mai ai ngu madung da nna hkap la ai.

6. Mung Hpawm Myen Mung kata e Jinghpaw Mung ngu dai daw nna dai Jinghpaw Mung a lamu ga jarit hpe masat na mungga lam hpe Shawa Mung Bawng Rapdaw hta tang madun daw dan na raitimung dai mung daw (Jinghpaw Mungdaw ) shabyin hpang wa na matu, 1935 ning Myen Mung Atsuya upadi hte maren. daw 2 ngam tawn da ai lamu ga ni hpe up hkang ai zawn Myitkyina hte Bhamo districts ginwang lamu ga ni hpe up hkang ai lam hte seng nna. bumga hkring mang salang wa hte shi hpe tau ai salang yan hte bawng ban ra ai.

7. Bumga e nga ai mung masha ni gaw democracy mungdan ni hta lu ang ai madung ahkang aya ni hpe hkam sha lu na

8. Ndai Ga Shaka Laika hta myit hkrum tawn ai lam ni a majaw Sam mung e ya ahkang jaw tawn ai madu ra sharawng ai hku gurnhpraw jai lang ai ahkang aya n sum n mat lu na.

9. Ndai Ga Shaka laika hta myit hkrum lajang tawn ai lam ni a majaw Jinghpaw hte hkang bumga ni Myen mung Atsuya hkanse kaw karum ai ja humhpraw ni n sum n mat lu na. Myen mung Atsuya hte Bumga masha hkring mang kaba wa hte tau ai hkring mang yan lawm ai gumhpraw jai lang ai lailen hte maren Jinghpaw hte Hkang bum ni hta mung lajang ya na matu bawng ya na.

GA MADIM

Pang Lung Ga Shaka byin wa ai lam madung gaw, Myitkyina hte Manmaw ginwang na Jinghpaw dat kasa salang ni myit hkrum daw dan ka lajang sa ai mungga ni hta Sam Saw Bwa ni hte Sam Mung Masha Shang lawt Hpung ningbaw ningla ni jawm myit hkrum jahkrum daw dan ai Ga Shaka re ai lam hpe Jinghpaw Wunpawng myu sha ni, matsing sum hting tawn na matu hpang jahtum ka shana dat ai.

”Mung Masa Usa salang ni gaw wai mat wa sai raitimung Amying gaw ahkrung nga na re”
Wa Baw Zau Rip.

Duwa Wabaw Zau Rip a numhtet ga ni.