Naw Seng A Hpyen Gasat Ladat
Shara langai hpe zing la lu na matu, Shawng nnan e dai ginra a masa tsaw ai, nem ai, kawng, hkaraw, dap jung ai hkrang, hpyenhpung kade nga ai, kaning re ai laknak kade lu ai lam azin ayang hkaja ai. Dai hpang majan sa gasat na mahka e shi a hpyenma ni chyena hkra htet tawn ai lam galaw ai zawn, majan ngut shagu mung dinglik dan ai lam galaw ai. Dai hte maren, Naw Seng gaw Hpya Gyi gasat poi shang mahka e shi a hpyenhpung hpe matsun tawn ai zawn majan poi ngut ai shaloi mung ning nga dinglik dan ai. “Brang ni, atsawm madat nna matsing tawn mu. Ya anhte sa gasat na majan pa a masa hta hkan nna, ngai jaw dat ai matsun hpe nanhte na ai hte maren, hpyen ni mung na lu na ma ai. Hkaraw de shara la mu, ngu ai gaw, bum de shara la mu, ngu ai rai na re. Ndai zawn rai nhtan shai ai lachyum lang ai hte hpyen wa hpe chyena shut kau shangun lu ai majaw n myit mada ai hpyen ni law law hpe lu shamyit kau lu mai ai, nga nna sanglang dan ai.
Gasat poi ngut mat ai hpang shani dinglik dan ai lam: "Mana nanhte hpe, grau tsaw ai nta hpe chyam hkra gap sharu bun dat mu. Dai nta ntsa kaw shara wa la nna shakrip jaw mu," ngu nna matsun dat ai hte nanhte gaw kaja nan gap sharu bun dat masai. Raitim, anhte a lapran e jahkrup hkat tawn sai hte maren dai nta kaw kadai mung n lung wa madai. Hpyen wa gaw nanhte dai nta kaw lung nna mayun gap nga na masai nga kam let dai nta hpe jawm gap masai. Dai majaw shanhte gara hkan e naw nga nga ma ai hpe chye lu ai majaw lu wang gap kau ga ai n re ni?. Mawdaw ntsa kaw nna shingte mu, ngu ai majaw hprawng lam n mu tam ai ni gaw mawdaw npu de shang makoi mat ma ai hpe sinat hte ani kaw nna madi let shingte kau lu ga ai. Jak sinat hte hka hkawng kaw sin nga mu, ngu ai majaw anhte a hpyenla Iangai mung n nga ai hka hkawng hte sinna de na lahkyawn maga hku kadai mung n wam hprawng lai mat masai. Raitim, dingdung maga na bum marawn de hprawng yang sha lawt lu na re nga kam let, anhte a jak sinat ni shachyen tawn let hkap nga ai kaw nan hpung mi tup hprawng pru wa ma ai hpe atsai sha hkap ye kau lu ga ai re," nga nna dinglik dan ai.
Ndai zawn rai shalat la ai ladat myu langai gaw, majan pa langai a matu sha lang mai ai. Hpa majaw nga yang, majan pa langai hte langai masa n bung ai, hpyen n-gun hte laknak n-gun zawn re ai ni n bung ai majaw ladat mung n bung ai. Shalat la ai ladat ni gaw, sa gasat na majan pa a masa hte htap htuk ai ladat rai ra ai. Yu mu, mana na gasat poi hta hpyen wa gaw anhte hta masha n-gun hte laknak n-gun htam law law grau kaba ai re. Raitim, htap htuk ai ladat hpe lang dat ai majaw apyaw sha dang la lu ga ai hpe nanhte myit rum ni yawng matsing tawn let du na ra ai aten ni hta madang grau tsaw ai ladat ni hpe shalat jailang lu ai hte gasat poi shagu hta dang mat wa lu na matu shakut sa wa ga," nga nna tsun ai.
PAGU GASAT POI
1949 June 1 ya shani Kayin dap dung 2 gaw Pagu hpe jawm gasat na matu hkyen lajang nga ma ai lam na lu ga ai. "Anhte n sa gasat lawm na kun," ngu nna Naw Seng hpe san yu yang, "Shanhte hkrai sa gasat mu ga, anhte gaw naw hkring sa la ga," nga nna tsun ai. Raitim shana du wa ai shaloi, anhte a dap ran hpe "Myawk dap sa makawp ya mu," nga nna matsun dat ai majaw anhte a dap ran mung nsin sin ai hte rawt lawm saga ai. Dai shana anhte gaw shingdu daw kaw sha re majaw n sadi ai sha Hpau Da Naw hte Sahkaw Tang hka yawm shachyi lu ai wan hpe hpyen ni mu kau nna amyawk hte gap bun dat mara ai. Myawk pala shan kaw nan ang ang hkrat wa ai majaw shan lahkawng yan dai kaw hkrat sum mat ma ai. Makau e nga nga ai marai 9 mung hkala hkrum ma ai. Dai shana Kayin dap ni hpyen wa a myawk dap hpe htim gasat zing la lu ma ai. Raitim shanhte gaw hpyen masa hpe dinglik yu ai lam n galaw ai sha, awng badang dip la lu sai nga nna kabu let dai hpyendap gat-seng na tsa hte lu sha ni gan sing let pyaw nan chyai nga ma yang, dai shara kaw nan hpyen wa motar pala law law gap bang dat ma ai majaw grai hkala shajang mat ma ai.
Dai aten hta U Nu asuya gaw rawtmalan hpung ni hpe matut gasat na matu laknak chyu pala htum mat nna grai yak nga ai aten re. Dai majaw U Nu gaw, Yangon hpe makawp maga da lu na matu English asuya kaw garum sa hpyi ai rai yang, nbungli, tank mawdaw, jak sinat chyu pala ni aten dep garum dat ma ai. Dai hta n ga, India asuya kaw garum sa hpyi yang mung Lanyau dap ngu ai mying hte hpyen n-gun 5000 jan shangun ya dat ma ai. Ndai Pagu gasat poi kaw, U Nu gaw maigan kaw na lu wa ai nbungli, tank mawdaw, laknak hte hpyenhpung ni hpe lang let ninghkap gasat ai majaw Kayin dap dung langai daram sum machyi mat ai. Kayin hpyenla ni hta, training atsawm rai n lu shaman ya ai hpyenma nnan ni law ai majaw si hkala ai lam grai kaba mat ai.
Anhte Pagu de gasat du mat wa ai shaloi sinna hkran Pray myo kaw nga ai No. 2 Kayin dap ni mung yu wa nna anhte hte rau Yangon de gasat yu wa na lajang da ai raitim, asuya dap ni gaw English kaw na lu la ai laknak hte India dap ni hpe lang nna Ju Pin Kauk Wet na mahkrai mayan kaw aja awa hkap pat shingdang gasat let mahkrai hpe mung di kau ma ai. Dai majaw No. 2 Kayin dap ni mung anhte hpang de n du yu wa lu masai. Anhte a dap ma ni mung laning mi daram matut manoi gasat poi shang wa sai majaw grai pu ba shajang nga masai. Dai shaning jau nna marang kaba ni htu wa ai majaw shara shagu hkan hka kaba tung nna hkawm sa hkawm wa na matu grai yak mat ai. Dai hta n ga, dai ginra ni gaw Myen amyu ni sha nga ai shara ni rai nna shawa masha a madi shadaw ai lam mung n lu mat sai. Lam makau na kahtawng ni kaw nta galup tawn ai hpe run kau nna hprawng yen mat ma ai majaw marang htu wa ai shaloi shingbyi na shara mung n nga mat ai. Dai majaw Yangon du hkra gasat yu wa na ngu yawshada tawn ai lam hpe n mai shadik shatup mat sai.
Shing rai Gang Di kaw nna, anhte Tawngngu de wa hkring sa la na matu shana dat ai majaw June 5 ya shani anhte yawng Tawngngu de htingnut lung wa saga ai. Praw 10 ya shani Tawngngu du nna Naw Seng hte mung bai hkrum saga ai. Ndai ten na mabyin masa hte seng nna asuya a mungdan kata gasu kabrawng labau matsing, Daw Kaba 2, laika man 45 kaw ning nga nna ka tawn ai hpe mu lu ai. "Yangon, Mandalay mawdaw lam hte wanleng lam makau na mare ni hpe gasu kabrawng ai ni e zing madu tawn da masai. Mandalay hpe KNU hte Myenmung Suthpawm party dap hkyeng ni pawng madu tawn nhtawm, Mikhtila hpe KNU ni zing madu tawn masai. Tat Kung, Yame Tin, Pyaw Boi ni mung KNDO ni a lata de du mat sai. Pyin Mana hte Myin Chan hpe Suthpawm party dap hkyeng ni zing madu tawn nna, Tawngngu, Hpaya, Nyongle Pin, Pyun Tan Sa, Daik U zawn re ai mare ni hpe mung KNDO ni e zing madu tawn lu masai. Yangon mare a shim lam gaw grai tsang ra ai madang kaw du nga sai," nga nna ka matsing da ma ai. 1949 June 14 ya shani Tawngngu kaw Saw Ba U Gyi, Zako Mole, Saw Han Thar Ta Mwi hte Saw Zan Ke ni woi ningbaw nna Kawthoolei (Kayin rawtmalan hpung) asuya hpe jawm gaw sharawt dat masai.
LAHTA MYENMUNG DE LUNG WA
Anhte Tawngngu kaw hkring sa nga ai ten hta Kayin ni zuphpawng galaw nga ma ai. Naw Seng hte Gang Di anhte mung zuphpawng nkau mi kaw sa shang madat lawm ga ai. Shanhte jahkrup ai hta: Asuya ni aja awa htim gasat wa yang KNDO dap daju hpe Tawngngu a sinpro maga de htawt sit nga na lam; English, American, Thai mung ni kaw garum hpyi na lam; Anhte a rawtmalan lam hta Karai Kasang kaw na mung garum lawm ya nga na matu kyu hpyi shaja na lam ni jahkrup ma ai. Naw Seng gaw maigan mundan kaw na garum hpyi na ngu ai hpe madi shadaw ai lam n galaw ai.
Naw Seng gaw Kayin ni Kawthoolei asuya gaw sharawt mat wa ai hte dai zuphpawng kaw Kayin ningbaw ni tsun shaga mat wa ai hpe atsawm sha dinglik maram yu ai shaloi, Kayin ni gaw shanhte a Kawthoolei mungdan gaw sharawt na matu san san sha rai nna, anhte Wunpawng amyu ni a matu myit shalawm ya ai lam n nga ai hpe mu wa sai. Dai majaw Naw Seng gaw, Gang Di, Hting Ra Hpung, Nchyaw Tang, Htang Tu ni a man e "Anhte Jinghpaw mung de she lung wa ga. Anhte Wunpawng sha ni mung Kayin ni zawn, tinang a mungdan hpe tinang nan uphkang let mungdan rawt jat wa hkra wa shakut la ga," nga nna tsun ai hpe shi a hpang hkan myit rum share shagan ni yawng kabu gara myit hkrum ya saga ai. Anhte rawt wa mahka e Tawngngu mayan hkan na majan poi ni hta hkrat sum mat wa ai Wunpawng share marai 30 jan a mying ni hpe masat dingsat hku nna nlung pa hta tawk ka let Tawngngu mare kaw masat jun kau da ga ai.
Naw Seng gaw anhte Wunpawng mung de lung wa sana lam Saw Ba U Gyi hpe atsawm sha sanglang dan ai. Saw Ba U Gyi gaw grai hkum shingdang ai raitim, Naw Seng gaw dawdan tawn sai hte maren shadik shatup sa wa sai. Kayin ningbaw ningla ni hpe tang madun ai hta, "Anhte Wunpawng hpyenla ni gaw, nanhte hpunau Kayin ni a matu asak ap nawng hkrat sum let grai shakut mat wa saga ai. Dai majaw hpunau shada myit tau garum hkat ai hku nna Kayin myitsu salang ni hte tsi sara wun, sarama ni hpe anhte hte rau shalawm dat ya na matu garum hpyi ga ai," nga nna hpyi shawn ai majaw lawu kaw madun tawn ai hte maren garum ya dat masai.
1. Htaw sa dap masha marai 40 jan
2. Hpung lit hkam Hpaji Du, Saw Hpu Nyo, Mr. Nelson Paul, Saw Htan
3. Matut mahkai na matu wireless jum ai hpung kaji
4. Kala Dr. Ambrore, tsi sarama, Nina, Sen Ra Bua, Sen Tia, Holen Savick hkan la, Denniel hkan la
5. Rung Up Mr. Kelvin zawn re ai ni hpe shalawm ya dat ma ai.
Anhte a Wunpawng dap hpe npawt nhpang hku nna gaw sharawt dat ai kaw htap htuk ai hte uphkang mat wa lu na matu arawng aya ni mung tara shang shagrau sha-a dang ya dat ma ai. Naw Seng gaw hpung ningbaw hku nna Brigadier atsang, Gang Di yan Nchyaw Tang hpe ningtau hku nna Colonel atsang, Bawm Yaw hpe Major atsang dang ya nna nkau mi hpe gaw Captain atsang hku dang ya dat ma ai.
Shingrai Naw Seng gaw, Gang Di hpe dat let, Toungyi hku nna tinang a Wunpawng mung de lung wa na lam kaw na hpyen sat lawat lam wa yu sagawn shangun ai. Hpyenhpung nkau mi hpe gaw, Loi Kaw maga hku rawt mat wa shangun dat sai. Shingrai anhte gaw, 1949 August shata praw hta, Tawngngu a sinpraw maga na mawdaw lam yan hkan let, Loi Kaw, Toungyi, Loi Lem, Lashio hku nna Kutkai de lung wa na matu lam hkawm hpang saga ai. Gasat poi langai hta n myit mada ai anhte a ningtau dap dung up Hting Ra Hpung hkrat sum mat ai. Yinam ta re majaw lam manen ai, lam gyi ai, mahkrai di nga ai zawn re ni a majaw ru yak law nna myit tawn ai daram n lu lawan mat ga ai. Anhte lung wa ai hkrunlam hta Kayin mung masha ni gaw lam ding-yang hta anhte hpe tinang a makyin jinghku majing zawn hkap hkalum tau la let, ra ai lam shagu hta garum la ma ai hpe chyeju adum nga ga ai. Loi Kaw de du ai shaloi, 5 ya daram hkring sa la nna, Toungyi de bai rawt mat wa ga ai.
Du Kaba Naw Seng hte rau lung wa ai Wunpawng myu tsaw share shagan ni yawng gaw tinang a buga de du wa lu nna, nu wa, hpunau makyin jinghku ni hte kabu gara hkrum lu na sai nga nna kabu shajang nga masai. Dai majaw tinang a buga wa lam ding-yang kaw hpyen ni htap hte htap hkap gasat shingdang ma ai hpe gap je zing la let shara langai a hpang langai lai wa lu ga ai. Col. Gang Di woi awn nna shawng de hkawm wa magang ai Company ni gaw, 1949 August 16 ya shani sinat kalang mung n-gap shangoi ai Toungyi mare hpe zing la lu ma ai. Dai kaw na hpyenhpung ni yawng gaw Kalaw de hprawng mat wa ma ai. Toungyi Zaw Bwa kaw amu gun ai salang ni a madi shadaw garum la ai majaw, Kalaw na hpyenhpung ni anhte hpe wa wang gasat na ma ai lam shiga hkrak sha na lu ga ai. Shanhte lung wa na lam grau manu ai shara kaw anhte dap kung langai jak sinat ni hte shading nna la nga ai kaw hkrak sha hpyendap ran langai tup shang bang ngut ai hte anhte a jak sinat yawng hte tau nna lit garan tawn sai hte maren jawm ahprup bun ga yang, hpyen ni langai pyi n hprawng lawt lu ai sha shagrawt kau lu ga ai. Dai majan poi kaw hpyen ni jawn lung wa ai mawdaw kaba 2, mawdaw kaji 2, laknak kaji kaba, pala amyu myu hte hpyen arung arai law law hpe zing la lu ga ai.
Dai hpyenhpung hpe woi awn wa ai Maj. Bu Chin mung shi a hpyenhpung hte rau lasa si lawm mat nu ai. Dai aten hta Myen dap kaw Major ngu ai gaw arawng aya ram ram kaba sai majaw, U Nu asuya hku nna Yangon kaw Bu Chin a yawn hkyen poi galaw ya ai lam shi laika kaw pru wa ai hpe jawm mu hti ga ai. Dai aten kaw nna Du Kaba Naw Seng a lam kalang mi bai gumhkawng dan hkung wa sai.
Toungyi kaw lani mi hkring sa la nna matut rawt mat wa ga ai. Lai Hka lai, kau da nna Ming King makau na bum hkyet kaw du bang wa ga yang, asuya hpyendap ni anhte hpe gasat na matu hkap nga ma ai lam shiga na lu saga ai. Anhte gaw dai shiga hpe nna ai zawn gwi gwi hte matut shani lung wa ga ai. Dai shaloi American marai 3 pru wa nna Du Kaba Naw Seng hpe sa hkrum let lawu na hte maren tsun ma ai.
1. Nang Du Naw Seng a mying anhte America kaw mung gumhkawng ai.
English mungdan kaw mung gumhkawng ai. Nang hpe anhte hkungga ai.
2. Rai yang, nanhte a dap Jinghpaw mung de hkum lung wa mu. Jinghpaw mung de lung jang Jinghpaw shada gasat hkat ai byin na. Ya nanhte a hpyenhpung mung grai pu ba sai. Dai majaw nanhte hte rau Kying Dung de wa nna dap ma ni hpe wa hkring sa la shangun u.
3. Nanhte a dap ni gara shata kaw nna shabrai n lu la sai i? Nanhte n lu la ai shata shabrai anhte American ni jaw ya na. Nang du wa America de sa mayu yang mung sa lu ai. Anhte lajang ya na re, nga nna tsun ma ai.
Dai shaloi Du Kaba Naw Seng gaw, "Anhte tinang a amyu masha ni nga ai Wunpawng mung de lung wa ai hpe kadai mung n pat shingdang lu ai. Kadai pat shingdang yang kadai hpe gasat na. Anhte laknak n jahkrat ai," nga nna htang tsun ai. Matut nna, "U Nu n kaja ai. Shi gaw anhte hpe dat nna hpa mara n lu ai shi a Myen amyu ni hpe hkan sat shangun ai. Shi a akyu matu, Myen hte Jinghpaw amyu ni a lapran e prat chyanat n ju n dawng myit machyi hkat hkra galaw ai. Anhte Wunpawng hpyenhpung ni hpe shingna shatai let mara n rawng ai mungmasha ni hpe pagawn para hkan sat shangun ai. U Nu gaw shi a mungmasa akyu ara a matu mungmasha wunawng wuwa hpe si shangun ai. Ndai zawn rai grai n tara ai asuya hpe n mai madi shadaw sai. Dai majaw shi hpe bai rawtmalan gasat ai re," nga nna tsun dat ai. American ni gaw Du Kaba Naw Seng hpe hkalem la lu na masa n nga sai hpe chye lu ai majaw du she ganga hkra, bai gayin yu, gayin yu rai wa mat masai.
Dai American ni wa mat ai hte, anhte hpe pat shingdang gasat na matu hkap nga ai lit hkam du, Maran Tu gaw jeep mawdaw jawn nna Du Kaba Naw Seng kaw du sa ai hte mawdaw kaw nna yu let, Naw Seng hpe, "Ya anhte Kawng shara shagu kaw pat tawn sai. Nanhte lai lam n nga sai. Yawng laknak jahkrat mu," nga nna aming sa jaw ai.
"Kadai wa kun! Naw Seng hpe dai zawn nga order jahkrat lu ai," nga marawn tsun let, Naw Seng gaw kalang ta dai Maran Tu hpe magra rim tawn nna, "kadai wa anhte hpe pat shingdang gwi a ni? Gap yu mu le, Nanhte bum gade madu tawn tim, anhte gasat na myit yang manit kadun laman nanhte yawng hpe gasat shamyit kau lu ai. Anhte Jinghpaw dap shada gasat hkat na matu lung wa ai n re. Anhte Jinghpaw mung de wa ai she re. Nanhte je la hkum tam! Jinghpaw mung de wa mayu ai ni anhte kaw hkan nang," nga ja ja hte tsun let, "Ngai hpe matut woi rawt" nga nna Maran Tu hpe aming jaw dat ai. Dai shaloi Maran Tu gaw, mu achye katut ai zawn nga hkamsha kau ang sai. Koi yen na matu kaga lam n nga mat sai majaw kaning ngu tsun yang sha asak lawt lu na hpe myit sumru let, "Mai sa du kaba'" nga tsun let lam woi shawng mat wa sai. Anhte rawt lung wa yang kaja nan lam ningmaw lahkawng maga na bum lagaw kawng shagu kaw hpyenla htap hte htap rai mau tsap marawng jawng nga ma ai hpe mu ga ai. No. 3 Jinghpaw dap hte Sam dap kaw na hpyenhpung ni rai ma hka! Shanhte a du wa hpe rim dun kau sai majaw anhte mung gwi gwi mani sum rai lai shang wa let, "Anhte Jinghpaw mung de wa ai rai ga ai. Buga de wa mayu ai Brang ni hkan nang mu" nga nna ja ja hte tsun dat ai. Shaloi mawdaw lam lahkawng maga kaw na Wunpawng dap ma ni gaw, sinat laknak hte hpawn, "Anhte hpe sha gaw hkum tawn kau da mu law..." nga sumpum sumpam yan yu wa nna anhte jawn ai mawdaw kaw hkan noi lung shajang wa ma ai. Hkan nang na masha law nna mawdaw n shang mat sai lam shana yang, Naw Seng mawdaw langai bai dat ya ai kaw shajawn nna woi rawt wa saga ai. Shanhte nga ai Ming Ging dap dabang du nna wa yu yang hpyendu ni langai hpe mung n mu ai. Gara de sa mat ma sani? ngu san yang, hprawng makoi mat ma ai lam chye lu ga ai. Alawan hkan shaga shangun yang, nkau mi gaw namdum kaw hprawng makoi nga, nkau mi gaw mare masha ni a nta kaw sa makoi nga, nkau mi gaw sun achye lawm masu nga nna nkau mi gaw ma kaji ni hpe hkan hta pawn let mare masha zawn rai bungli law hkawm nga ma ai. Hkan shaga kahkyin shangun yang hpyendu marai 25 hpe tsam mari lu tam la ga ai. Dai shana gaw Ming Ging kaw hkring sa la saga ai.
Dai shana Sinli Zaw Bua, Ho Wa Du Hkun Hpung, Kareng Hkam, Amat Htingra Hpung ni Naw Seng hpe sa hkrum shaga ma ai. Naw Seng gaw, "U Nu asuyan tara ai lam, shi a akyu ara lu wa na matu, mara n rawng ai Myen hte Kayin mungmasha ni hpe hkan sat shangun ai hta n ga, mare ni hpe mung hkan nat kau shangun ai. Dai majaw tara n lang ai U Nu asuya hpe rawtmalan let htang gasat ga ai re. Ya anhte gaw tinang a Wunpawng mungdan de lung wa na re. Nanhte myitsu du salang ni garum madi shadaw la marit nga nna tsun ai. Dai salang ni hku nna, "Nanhte du ni lung wa ai hpe gabu gara hkap hkalum la ga ai. Rai yang, nanhte akajawng sha lung wa ai hpe shawa masha ni n kajawng na matu anhte shawng lung wa nna shawa masha ni chyena hkra wa htawn tsun dan magang na ga ai. Nanhte gaw hpang e angwi hkan lung wa mu," nga nna tsun kau da ma ai. Kaja sha nga yang, ndai du salang ni gaw shanhte lu tawn ai gumchying gumsa arawng aya hpe makawp da lu na matu U Nu asuya maga de tsap ai ni rai nga ma ai.
Anhte a hpyenhpung ni matut lung wa ga yang 1949 August 18 ya shani Ming King hte Si Baw mawdaw lam numbraw kaw hkap pat na matu Lazum Naw Tawng a dap ni sa wa ma ai. Shanhte rai n du yang dai ginra hkan na Num Praw kawng ni hpe anhte shawng wa madu tawn kau lu ga ai majaw Naw Tawng a dap ni kaning n chye di manu ai. Lazum Naw Tawng gaw Naw Seng kaw sa nna, "Nanhte yawng laknak jahkrat mu. Nanhte a laknak ni hpe mawdaw hte htaw wa ya na" nga tsun dat ai. Dai shaloi Naw Seng gaw myi kaw na wan she kabrim pru wa ai zawn rai hkra pawt let, "Nang gaw Myen a gwi she rai ndai. Anhte laknak jahkrat na matu lung wa ai n re. Jinghpaw dap shada gasat hkat na matu lung wa ai mung n re. N katut mayu yang anhte hpe hkum sa bat lat," nga kajet dat let shingkang mi arawng rai woi lai mat wa sai.
Lashio shang na matu Zau Tu, Sam Son hte Nbawm La ni hpe hpyen sat lawat sa madoi shangun ai kaw hpyen ni a sawk sagawn dap ni e hkap rim la nna shanhte hpe wa jep na matu Myen hpyendu gaw shi a mawdaw jawn shangun nna woi mat wa ai. Hkinjang manu ai shara kaw du ai hte dai Myendu hpe jawm adup sat kau nna anhte kaw bai du pru wa masai. Anhte gaw n hkring n sa, gwi gwi hte matut lung mat wa yang 1949 August 19 ya shani Lashio kaw shang bang wa saga ai. Anhte shang bang wa ai shiga na lu ai hte Lashio na hpyendap ni yawng hkrit kajawng let numla she bra rai, byin mai ai lam de man shayawng let ayai aya rai hprawng bra mat masai. Htawng sin masha ni mung hprawng ma masai. Htawng masha ni gaw, "Du ni e, anhte hpe lawan hpaw la marit law," nga nna matut manoi marawn nga ma ai.
Htawng hpe adup hpaw dat ai hte, htawng masha langai gaw, "Lawt lu na matu akyu hpyi ai grai na sai. Daini she anhte a hkyela madu wa du shang wa sai," nga nna marawn tsun let anhte maga de kaja gum let nawku bang wa ai masha ni mung n taw ai. Htawng masha ni gaw anhte hpe n-gup aga hte n chye tsun hkra chyeju dum ma ai raitim chyeju dum ai lam gara hku nan n lu madun ai majaw, anhte a lagaw sha pyi manat ya dat mayu ma ai. Raitim anhte kadai mung n manat shangun ga ai. Manang langai gaw asak mung loi mi kung wa sai hte maren ram daw tsu mat ang ai majaw, shingjut langai kaw chyahkring mi gan manat hkam la ai rai yang, kang nga ai lasa langai hpe kya wa hkra manat ya dat ai hte nampum byin nga ai kan na nbung atsai awai pru mat ai majaw hkum mung atsang sha nga nna lam hkawm grai pyaw mat ai da.
Lawu de na asuya hpyenhpung ni hkan lung wa yang hkap gasat shadang na matu, Gang Di woi awn ai hpyenhpung langai Lashio kaw ngam da nhtawm, anhte gaw Naw Seng hte Sinli de matut rawt saga ai. Sinli hpe lai kau da nna Loi Sam Sip bum du ai shaloi, Malang Zau Gawng gaw shi a hpyendap hte yu wa nna anhte hpe laknak jahkrat na matu order sa jaw ai. Naw Seng gaw nachying pawt let, "Katawng kau na zawn re ai hkrai," nga tsun let, din din re ai myi kaba hpe n-grip ai sha, sharaw langai gaw bai nam kasha hpe amya sha hkyen ai myiman hte azi yu tawn jang, Zau Gawng gaw hkyela she laja rai hkrit gari let azim rai htan tsap nga yang, Naw Seng gaw, "Anhte Jinghpaw shada shagyip shagyeng hkat na matu n re. Jahkrup la hkat mai ai sha re. Na a hpyenla ni chyena hkra tsun dan u," nga nna matsun dat ai hte, Zau Gawng gaw htan mat ai kaw na bai bran wa let, "Mai sa du kaba, Kutkai kaw nye a hpyenma dap ran lahkawng naw nga ma ai. Shanhte n kajawng na matu ngai shawng lung wa nna wa lajang tawn magang na. Du Kaba ni gaw gau ngwi naw hkan nang wa marit," nga nna htet kau da let nhtang mat wa sai.
Zau Gawng gaw Kutkai na shi a hpyenma ni hpe sha pyi n gahte kau da ai sha hprawng dingda mat wa nu ai. "Gara kaw mung hkumhkring, ndai lam ningmaw hkan nna ding yang gawt mat wa u, lawan mai ai degree htum hkra lawan ai hku gawt u" nga nna shi a driver hpe matsun nu ai. Mawdaw sau ma mat ai hpe pyi n dum yu ai majaw, Namhpaka lai mat wa ai layang kaw du yang mawdaw hkring mat ai. Dai shaloi Zau Gawng gaw hkali bu nna hkyela she laja rai gari bang wa nu ai. Gam mi akaja rai, hpang e hkannang Wa ai mawdaw kaw na sau garan bang la nna matut gawt mat wa lu ai hte hkali bu gari nga ai kaw na bai bran wa ai da. Shi kaw hkannang nga ai hpyenma ni gaw, shanhte hpe gara de woi sa hkyen ai kun! nga mau let shani shana n hkring n sa hkannang mat wa ma ai. Mawdaw gau ai wa mung aming lu ai hte maren shawng lam de ding yang gau mat wa yang hpang shani she Myitkyina kaw du mat wa ma ai lam na lu ga ai.
Anhte gaw 1949 August 28 ya shana Kutkai de du shang wa nna Sara Kaba Zau Yaw a nta kaw wa manam ga ai. Kutkai hte Namhpaka grup-yin hkan na myitsu du salang ni, ramma ni hte jawngma ni wunawng wuwa sa hkrum shaga ma ai. Naw Seng gaw, shi hpe sa hkrum shaga ai ni yawng hpe akaw alaw rai shakram la let, "Anhte Wunpawng sha ni gaw myithkrum mang-rum rai kahkyin gumdin lam lu wa hkra jawm shakut ra ga ai lam, tinang a ginra buga, tinang a mungdan hpe tinang nan uphkang lu hkra jawm shakut la ra ga ai lam, yawshada tawn ai pandung de du wa lu na matu gaw Wunpawng amyusha ni hkum shagu a lit kaba nan rai nga ga ai lam yawng hpe hkaw tsun ai.
1949 August 30 ya shani Kutkai tsi rung kawng kaw Sinli Zaw Bua, Howa du Hkun Hpung, Wa Je Tu, Kareng Hkam zawn re ai du salang marai 20 jan hpe shaga kahkyin tawn nna zuphpawng galaw ai. Dai zuphpawng kaw, "U Nu asuya gaw mungmasha ni a ntsa e rap ra ai tara n lang ai. Shi a tinggyeng akyu ara lu wa na matu sha ladat shaw ai. Dai majaw U Nu asuya hpe rawtmalan let, anhte Wunpawng sha ni shanu nga ai tinang a mungdan hpe tinang nan uphkang lu na matu gasat la ra sai. Dai majaw dai ni anhte gaw sharawt dat lu sai anhte a Jinghpaw dap hpe, nu wa myitsu du salang ni kaw nna hpaji jaw, n-gun jaw let jawm madi shadaw la marit," nga nna hkaw tsun ai. Dai hpang grai ahkyak ai lamang ni bawng jahkrup na masing hte seng nna du salang ahkum ara lawm ai zuphpawng hpe Nam Hkam kaw bai galaw na matu dai zuphpawng kaw sa lawm ai myitsu du salang ni hpe nan bai htet dat ai hta n ga, saw shaga laika mung, Myitkyina du hkra shabra dat saga ai.
Du Kaba Naw Seng hte shi a share shagan myu tsaw hpyenhpung ni gaw, amyu a matu gara hku shakut sa wa nga ai lam hkaw tsun dat ai shiga gaw, nbung e bung shapoi dat ai zawn shara shagu de chyam mat wa sai. Kutkai, Namhpaka mayan hkan e gaw, moi 1946 ning kaw nna "Pawng Yawng Ram Rawt Hpung" nga nna hpaw shabawn let shamu shamawt wa ai shara mung rai nga ai. Dai majaw Du Kaba Naw Seng Namhpaka jawng du lung wa ai shaloi, jawng ma, sara, mungmasha myitsu du salang ni sa jahkrum masai. Dai shaloi Du Kaba Naw Seng gaw mawdaw ntsa kaw lung tsap let lawu na hte maren mungga shaga ai.
"Hpaji chye ai jawmgma ramma ni, myu tsaw Brang ni, nu wa myitsu du salang ni hte mungmasha nlang hte hpe hkrum lu ai majaw kabu myit n-gun lu ai. Myenmung shanglawt lu wa na matu anhte Wunpawng sha ni a asak law law hpe apnawng kau let jawm shakut ai majaw awngdang wa sai. Raitim, tinang a ginra hpe tinang uphkang na ahkaw ahkang rai n lu la ga ai. Dai ahkaw ahkang hpe U Nu asuya ni tara n lang magra jum tawn let mara n nga ai mungmasha ni hpe hkan sat nga masai. Dai zawn tara n lang uphkang nga ai kaw na lawt lu let, tinang a mungdan hpe tinang nan uphkang lu na matu rawtmalan gumlang dat ai rai saga ai. Wunpawng sha ni a htunghking, laili laika, nga lu nga sha, uphkang lam shagu hta, madang dep ai hku lu gaw sharawt mat wa lu na matu, nanhte hpaji chye ai myu tsaw Brang ni nan shang shakut lawm ra ai aten du sai," nga nna n-gun mi alu rai hkaw tsun ai.
“Amyu a matu shakut ga,” ngu ai ningmu hpe Kutkai, Namhpaka Lapran Tsang jawngma 200 jan nga ai kaw na lasha ni 100 jan e jawm madi shadaw let, ashawng ahpang rai Naw Seng a dap de shang bang wa ma ai. Dai majaw, Namhpaka jawng she bra mat hkra byin mat ai. Anhte gaw matut nna, Mung Yu, Muse, Nam Hkam de du mat wa saga ai.
Manmaw Hkawn
