Mungkan majan II ngut ai hpang, 1947 ning hta, Myen Aung San wa gaw Inglik Kawlawni Asuya kaw na mungdan shanglawt la na matu bum nga amyu masha ni rai nga ai Jinghpaw, Hkang, Sam amyu ni hpe kahkyin gumdin lam galaw hpang wa sai. Myen Aung San wa hte HpaSaPaLa ningbaw ni gaw shanglawt n lu shi ai aten, myen amyu n rai ai bawsang amyu ni hpe ga sadi amyu myu jaw wa ai raitim, Myen mungdan shanglawt lu mat ai hpang, shaning 40 ning laman e kaga amyu bawsang yawng hpe myen amyu shatai na matu masing kaba jahkrat wa ai. Dai zawn re ai Myen ningbaw ni a maw lanyet hpe Jinghpaw du salang ni dum chye wa ai.
HpaSaPaLa Asuya gaw Myen mung shanglawt lu ai 1948 Januwari 4 hpang jang, 1947 gawda tara hpe shingdu gayin kabau kau sai. Myen n re ai bawsang ni a nga-mu nga-mai ai lam ni hpe dingbai dingna jaw hpang sai. Jinghpaw mungdaw a up hkang lam, sut masa lam ni hpe HpaSaPaLa Asuya ginjaw kawn magra jum tek hpang wa sai.
Myen amyu lailen hte Kawlawni nnan rai wa ai HpaSaPaLa Asuya a galaw ai lam ni hpe n ra sharawng ai Du Kaba Naw Seng gaw, P.N.D.F (Pawng Yawng National Defence Force) ngu ai rawt malan hpyen dap hpe 1949 ning November 19 ya shani e, hpaw ninghtan wa nna, dai aten kaw na HpaSaPaLa Asuya hpe ninghkap gasat hpang wa sai. Dai rawt malan hpung hta lawm ai ningbaw ni gaw -
General Naw Seng (Ningbaw),
Brigadier Hprang Gam Di (1st Bde. Comdr.),
Brigadier Hkam Man (2nd Bde. Comdr.),
Major Lahtaw Zau Seng (1st Bde. B.M.),
Major Ndau Krang(2nd Bde. B.M.),
Hta-nar Uk Maran Zau Bawk (Balik dap Comdr.),
S.I.P Shanghtin Yaw (Kaichyan Dap Comdr.),
Banggai Du Zau La (Gumhpraw Dum Du),
Salang Waje Naw (Uphkang Dap Lithkam),
Salang Hpauna La Gawng (Uphkang Dap Lithkam),
Salang Hpauna La Gawng (Uphkang Dap Lithkam)
Ndai PNDF hpung hpe lahta Sam Mung Kutkai ginwang e hpaw ninghtan wa ai. General L Naw Seng woi awn ai PNDF rawt malan hpung ni hpe tinang Jinghpaw shada rai nga ai HpaSaPaLa (AFPFL) Asuya npu e hpyen magam gun nga ai Jinghpaw hpyen la ni kaw na ram ram gasat gala ai wa sai, General Naw Seng hpung ni gaw, Jinghpaw shada sat nat hkat na hpe n ra sharawng ai majaw koi yen mayu ma ai.
Jinghpaw mung de matut gasat lung wa yang, HpaSaPaLa (AFPFL) Asuya e shata shabrai jaw tawn ai Jinghpaw hpyendu hpyenla ni hte gasat gala wa ra na hpe chye ai majaw, General Naw Seng gaw amyu shada myit nau na ya ai hte, shi hte marai (300) gaw 1950 ning e Miwa mung de koi yen mat wa sai.
1957-60 ning laman e HpaSaPaLa (AFPFL) Asuya gaw Myen mung bawsang amyu ni yawng hpe, Myen tai mat wa na masing kaba hpe hkrang shapraw hpang wa masai. Dai masing kaba nhkan e, bum nga bawsang amyu ni a laili laika sharin jawng ni hpe pat hkum shingdang ai lam ni galaw hpang wa masai. Laika sharin jawng ni hta, Myen laika hpe madung sharin na tara jahkrat galaw hpang wa sai.
HpaSaPaLa (AFPFL) kata San-seng hte Nga-grin hpung Lahkawng garan mat wa sai.
1960 ning, San-seng ningbaw rai nga ai U Nu gaw shi ra lata poi hta dang yang, Buddha makam hpe mungdan a makam masham hku nna masat ndau ya na ngu ga sadi jaw nhtawm ra lata poi shang sai. Sama Duwa Sinwa Nawng mung U Nu a San-seng hpung na masha rai nga ai. U Nu ra lata poi hta dang mat jang Buddha mungdan shatai na re majaw Jinghpaw Wunpawng ni gaw, U Nu hpe madi shadaw ai Sama Duwa hpe ninghkap ai lam galaw sai. 1960 December (19), Sama Duwa ni lung wa ai Wanleng hpe, Myitkyina Wanleng Daru rai n du shi yang, Jinghpaw Wunpawng mung shawa 10,000 jan kaw na, Wanleng hpe hkap jahkring let n-gun madun wa masai. Sama duwa hpe myen hpyen dap ni kaw nna jau mayun woi hprawng mat wa ai majaw asak kaw na lawt mat wa ai sai.
Ndai gaw Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni, mung masa myi hpaw wa ai lam rai nna, shawng nnan na shawa n-gun madun ai lam mung rai nga ai. Dai ten kaw na Rangung, Mandale dakkasu kaw na Wunpawng jawngma ni gaw mung masa shamu shamawt hpang wa sai. Dai ten na grai mying gumhkawng ai Wunpawng Magazing gaw "Jawngma Shanan" ngu ai rai nga ai. Dai shaning Myitkyina K.B.H.S(Kachin Baptist High School) e Sara Kaba Maran Brang Seng Jawng Up galaw nga ai ten shi nan woi ningbaw nhtawm, "Htunghking Sharawt Ramma Hpung" ngu ai, mung masa shamu shamawt ai hpung hpe hpaw ninghtan dat lu masai. Ndai mung masa shamu shamawt lam gaw, Wunpawng ramma ni hpe mung masa hpaji, mung masa myit ram ram sharawt ya lu wa sai. San-seng HpaSaPaLa (AFPFL) ni a maw lanyat ai lam grau grau dandawng wa sai. Bum nga amyu bawsang ni nchyi nmu byin wa masai. 1961 ning hta Bum nga bawsang ni Tawngji e hkrum-ra zuphpawng hpe June 8-18 laman galaw ai
Mung masa su hprang wa sai Wunpawng Dakkasu jawng ma ni gaw, lawu na mung masa mayak ni hpe hparan sa wa na matu ginjang tam hpang wa masai.
Panglong Ga Sadi hte n bung n pre ai hku HpaSaPaLa (AFPFL) Asuya hkrang shapraw sa wa nga ai lam
HpaSaPaLa (AFPFL) Asuya gaw Mungdaw ni hpe Kawlawni mayam jasat hku up sha nga ai lam
HpaSaPaLa (AFPFL) Asuya gaw Mungdaw ni hpe Sut Masa, Mung Masa hte Shinggyim ahkaw ahkang lam ni hpe, la-ba ka-up jumtek kau nhtawm amyu shamat zai ladat ni hpe hkrang shapraw galaw sa wa nga ai lam.
Myen malawng nga ai pa ga de sha rawt jat galu kaba lam galaw nhtawm, mungdaw ni hta Ingalik Kawlawni prat hta pi grau grit nyen wa ai lam
Wunpawng Dakkasu jawngma ningbaw ni gaw, lahta na mung masa ginlam ni hpe HpaSaPaLa (AFPFL) Asuya hte paliman e tang madun na matu Jinghpaw Mung masa salang ni hpe grai lang shadut wa yu tim, tatut hta hkrang n lu shapraw wa ai. Jinghpaw Wunpawng mung masa hpung salang ni hte mung masa ku ntsa dara gasat na matu ginjang gara hku mung n mai byin mat, n mu mada mat ai hpang daw hta, Jinghpaw Wunpawng Dakkasu Jawngma ni gaw laknak lang rawt malan gasat na matu jahkrup bawngban hpang wa masai. 1957 ning November shata hta Ranggung Jinghpaw Dakkasu jawngma ningbaw ni "7 Stars" ngu ai hpung hpe hpaw nhtawm, laknak lang rawt malan na matu woi galaw hpang wa sai. Ndai 7Stars hpung gaw, KIO a numshawng hpung ngu tsun yang n shut nga ai.
Dai 7 Stars ningbaw ni gaw-
Lahtaw Zau Tu (Ningbaw)
Slg. Hpauyu Tu Lum (shawng na Amu Madu)
Slg. Malizup Zau Mai (hpang e galai ai Amu Madu)
Sig. Pungshwe Zau Seng (Hpung Salang)
Slg. K.D. Brang Gam (Hpung Salang)
SIg. Nahpaw Gun Jawng (Hpung Salang)
Slg. Malang Shawng (Hpung Salang) ni rai ma ai.
Ningbaw Lahtaw Zau Tu hte Amu Madu Malizup Zau Mai yan 1958-59 ning jawngdat laman, Kayin rawt malan dap de sa nhtawm matut mahkai hpang nhtawm laknak lang rawt malan hkrun lam hpe hkrang shapraw hpang wa sai. 1959 ning hta, Kaya rawt malan dap 1st Bde. Comdr galaw nga ai Lahtaw Zau Tu a kahpu Du Kaba Lahtaw Zau Seng hpe ningbaw lata san masai.
1959 ning htum wa maga e, Du Kaba Lahtaw Zau Seng, Slg. Lahtaw Zau Tu hte Slg. Pungshwe Zau Seng ni marai masum Myitkyina de lung wa nhtawm Amu Madu Slg. Malizup Zau Mai, Sara kaba Maran Brang Seng hte kaga Wunpawng salang ni hte mung masa hkrum bawngban nhtawm, 1960 ning e nam rawng hpang na matu myit hkrum dawdan masat masai.
Rawt Malan nam rawng hpang wa ai ten hta arang shapraw sa wa na matu Du Kaba Lahtaw Zau Seng gaw Kayah(Karenni) Mung e jau kaw na makoi mahkawng tawn ai Sanat laknak ni hte ja gumhpraw ni hpe sa la na matu Gyung Dau hte La Hkaw yan hpe shayu dat ai rai yang, dai dat kasa lahkawng yan gaw Myen hpyen ni rim ai hkrum masai. Dai yan a shiga gaw rim hkrum ai shani kaw na daini du hkra shiga hpa nga mung n na mat sai, Ndai salang lahkawng rim hkrum ai majaw, 1960 ning nam rawng rawt malan hpang wa na aten hpe bai htawt sit kau ra masai.
Du Kaba Lahtaw Zau Seng gaw, Wunpawng mung shawa kaw na n-gun jaw madi shadaw ai the maren, 1961 February (5) ya shani rawt malan bungli hpe shawng nnan galaw hpang wa na matu, lahta Sam Mung, Lashio Mare, Lunglaw Pa kaw, mung shawa ni hpe saw shaga nhtawm zuphpawng woi galaw wa ai. Dai zuphpawng hta sa du ai mung shawa, mung salang ni hte rau "Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung(KIO)" hpe hpaw shabawn dat lu masai, matut manoi sha "Wunpawng Mungdan Shawnglawt Hpyen Dap(KIA) hpe mung awngdang ai hte dai shani nan hpaw ninghtan dat lu masai. Shingrai, dai shani February (5) ya hpe Rawt Malan N'htoi ngu masat tawn masai rai.
Ref hte Ka Ai - Um Tu Lum (USA)
