HKRUNG NGA Al "JAPAN MAJAN MATSING BUK "
Hpan Ja
Ya ten hta ka taw nga ai sumrai galu «101 Ringja hpyenla» ngu ai laika hkrang ngau ndai gaw, Miwa gumsan mungdan kunghpan hpa-ji rapdaw ni hte sen htu tawn hkra rai ka ai amying gra sumrai laika re. Rai yang, ngai na yu ai, masha ni laika hkan loi li ka tawn ai, masha ni hkai dan ai 101 ringja hpyenla dingsa ni a maumwi hpe, sumrai laika langai ka shalat na matu, baw nu grai hkyet ra ai baw bungli rai nga ai. Maigan ni ka da ai laika hkan: Japan majan hta: "Jinghpaw ni gaw magrau grang dik ai, majan chye gasat ai, shau htum ai n gun hte law htam ai hpyen wa hpe gasat kau lu ai myu ni rai ma ai." nga nna ka tawn gajang ma ai. Raitim, kadai wa grau kunggat ai, gara majan hta grau ningtawn ai lam ni hpe, laika ka sara ni myit grai maji ai majaw, gara mahtang hpe laika hkrang ngau na madung masha shatai na grai sawn jahtuk la yak nga ai. Laika ka na sen gaw htu tawn, hkrang ngau ga baw gaw ka nna bai sat kau, sat kau nna bai ka yu re gade lang she rai mat sai. Myit hta shani shana laika dai ka na matu myit chyung taw nga ai majaw, masha ni hte jahta wa ai shaloi, ngai a 101 ringja hpyenla dingsa ni a lam hkrai tsun tsun rai, masha ni na gade na pu mat sai re pyi n chye.
Maning na ginhtawng daw de Hkunmyin de zuphpawng kalang wa shang lawm yang, Yinnan nlaw amyu laika shapraw dap na Nhkum Ma Hpang hpe shaga la rai, manam dap kaw jawm jahta chyai ga yang, shi hpe ndai lapran nhpa laika wa gram kyin nga a ni ngu san yang, shi tsun ai, du kaba Zinghkang wa(Hawng Yi) shangun nna, Amerigan mung na ringja hpyenla dingsa lahkawng jawm ka ai ‹101 Jinghpaw dap) ngu ai laika gale kyin nga nngai, nga nna tsun u ai. Shaloi ngai gaw yup ku kaw nna ngoi rai rawt dung hkra san shagrin yu ai hpang, nji n gu laika dai ngai hpe naw shalai ya rit ngu tsun ni ai, shi mung mai ai nga hkrawn sha: Ngai emei kaw shalai bang dat ya na nga sai. Myit ai kaw du yang suthti paw ai da ngu ai gaw ngai rai ang sai ngu gabu dik mat let, Mangshi du yu wa ndawt, Ma Hpang shalai dat ya ai laika wa hti dat yu yang, hti mat wa magang, myit mada gawm magang bai rai mat sai. Amarigan la dai yan mung myit maji ji ai wa, Jinghpaw hpyenla ni grai kung ai, Myen mung hta Japan gasat ai shaloi, lama Jinghpaw la ni n gasat lawm yang, munghpawm hpyen ni gade naw si ru na re n dang chye ai nga nna gaw shagrau ma ai, raitim, kadai wa mahtang kaning re shara na majan hta gara hku ta tut galaw ai ni n lawm gajang ai, bai nna Inglik laika hpe Miwa laika hku gale ai shaloi n shalawm ai mahtang rai kun gaw n chye sai.
Myit mada gawm let, datnu hkan Japan majan labau sawk hkrai sawk gahkyin tawn nna, ngai chye myit matut ai daram hte ka ai baw rai sam sai ngu shakut bang wa ni ai. N myit madawm ai sha, moining na shata 5 hta, Muje na sara Lashi Tu Ja gaw, anhte hpang de lung wanna, sara kaba Htoi Man hpe Jinghpaw ni Mungmyit Sinli ga de n-gaw htawt nga hkawm mat wa ai labau hpe, shi sawk sagawn la lu ai made mi wa gan sa ya ai nga nna, ngai a mu htam gawk na datnu hta laika wa jahkrat bang da ya u ai. Shi ngai hpe Sinli ga na ni shapraw ai Magezin & MUNGMYIT SINLI» ngu ai laika buk mi wa kumhpa nna, ngai lawan ladan gan hpaw galap hti bang wa ni ai. Akajawng sha, ga baw "Japan majan a lam" ngu ai laika hpe lap 61 hta hpaw hti dat ni ai. .. "1942 ning num ta wai wa mahka, mare baw numshang lam ningmaw hku Japan hpyen mawdaw ni du pru nhtawm, htim gasat shang wa mara ai. Japan hpyen ni gaw mare masha la sha ni rai yang, chyahkrung hpe nan la hkrang ni gadoi di nna n-gup de anyin bang ya ma ai, Ngai Tawng a kanu, kana hte gahtawng ting na shayi chyinghkawn ma hkra, dinghku li ai num ni hpe pyi n ngam hkra Japan ni roi rip ai hpang, nta de gau matsut anyin bang nna, wan hte chyahkrung nat marawng sat kau manu ai, dai lam yawng hte hpe Ngai Tawng gaw myi hte chyaw mu dat sai.
Ngai Tawng hpe dun garawt ai Japan la wa a n-gup kaw nshi masen makrang da nga ai, Japan wa shawng shi hpe gadoi zingri na hpe grai tsang u ai, raitim dai wa gaw Ngai Tawng hpe sharawt nna, shakap e manat nhtawm, myiman azi yu u ai, dai hpang shi a sumbu na sumla langai shaw nhtawm, shabung yu u ai, ya yu shabung ngut ai hte rau, jum tek manat ai lata ndum shami loi mi ginraw wa ai, dai shaloi Ngai Tawng mung shakut nna, Japan wa a dangbau htawng kau da ya nhtawm, hkrap let hprawng mat wa nu ai." "Ngai Tawng gaw lam shagu asam tsang zet let, kangkat ai, madat mara ai, share shagan ai hpyen ma kaji tai wa sai, aten gadun laman sha Inglik ga hpe sharin chye la rau mat nu ai, Amerigan hpyen du ni yawng Ngai Tawng hpe grai tsawra ma ai, Ngai Tawng lawm ai majan shagu mung awng dang ma ai. Ngai Tawng gaw ahkyak ai kaichyan bungli shagu hta hpa n chye ai ma kasha langai mi zawn rai jahpai nna, jut shagu hkrawn hkawm nga ai, jawng kalang n gabye yu tim madang tsaw ai shan hpraw ga shaga nna, Jinghpaw du, Miwa du, shan hpraw du ni hte mung shawa yawng a lapran e, ahkyak dik ai lareng kaba she tai taw nga sai."
Jahtum daw e ning nga ai maumwi gadun mi ka da ai: "Manmak Mungyaw kaw e masum ya gasat yang Japan n lu shachyut ai, Na-hwi ngu ai shara kaw Pe (73) daram tsaw ai hka rim langai mi kaw yu wa ai shaloi, marai langai hkrai grai sadi nna sha yu wa ra ai shara hta, ringja hpyenla Mwihaw La Tsai Japan marai manga hpe langai hpang langai hkap gahtam sat lu ai majaw, shanhpraw du Witti net wa mu nna, BGM jaw na matu du kaba wa hpe madi shadaw dat ai majaw, Mwihaw La Tsai BGM lu sai, du jaw na nga ai hpe Kaichyan re majaw Mwihaw La Tsai du n la wu ai, Mwihaw La Tsai ya Kaichyan kaw na hkringsa nna Kengdung e nga ai. "Asak 108 ning rai sai, rai tim naw hkamja lu ai wa hte san htai..." nga ai mu hti ngut nna, ngai hkrai sha: Eh, Mwihaw La Tsai ndai lama naw hkrung nga yang gaw rai na wa ngu dat ni ai. Shaloi datnu shala nga ai sara Lashi Tu Ja myi kaba grau kaba kra hpaw nna ngai hpang de mada let: "Sara, shi naw hkrung ai le, ndai gaw maning sha sara kaba Maran Ja Gun shi kaw nan sa du nna san ka dat ai shiga re." "Gaw teng a ni sara? Sak shade kaba sayang wa me, gaw n hkrung sa dawng?" Ngai mung gabu gajawng ai nhkan, ning ngu bai san shati dat ni ai. "Cha e, le le Sam mung Kengdung ga kaw nga nga ai, teng sha naw nga nga ai da." "Shi hkrung nga yang gaw, ana naw na ai kun? Myi naw mu ai kun?" Ngai nji n gu ngu san bang wa ni ai.
"Na gaw loi tsan re sai, myi gaw grai naw greng ai da, hpyenla dingsa gaw hpyenla dingsa lu, ngai pyi mau ai, ya du hkra pra nga ai gaw, garai gasang a shaman chyeju she rai na sai." Sara shing nga jang, ngai a shaning tup myit law ai lam ni, baw nu kaw nna atsai awai hkoi mat wa sai, dingla dai kaw nsa nlawt rai sai majaw, shi hpe bai hpyi shawn bang wa ni ai: "Sara nang she tsun dan sai re gaw, nang nan ngai hpe Kengdung ga de share ninghkring Mwihaw La Tsai hpang de she naw woi sa rit." "She mai gaw e, nang sha sa kam jang gaw ngai lit la na, ya ngai Muje du yu wa nna, gara hku hkawm yang mai na naw wa san lajang nna, nang hpe shiga bai jaw dat na." Nga jang, ngai n chye tsun hkra na gabu mat ni ai. Shi wa san lajang ya na nga sai majaw, ya jang lawan she wa san yu su ngu shachyut dat na zawn she ngu mat ni ai. Lashi Tu Ja Muje de nhtang mat wa ai hpang gade nna yang, ngai hpe shiga shana wa sai, mawdaw langai saw la nna, Mandale lam hku masum ya hkawm jang Kengdung ga du sai, mawdaw jahpu gaw lani mi Miwa gumhpraw 300, dai kaw mawdaw sau nang mari bang ya, yup na sha na nang ma hkra hkam la na hku re nga nna tsun dan ai. Mai ai, nang sha hkan nang jang gaw lawan ai hku she sa wa yu saga, sak nau kaba sai, anhte rai n du yang n myit madawm ai manghkang pru na mung tsang ra ai ngu saw ningdat hkat saga ai.
Ngai myit ai, anhte rung na sara ma Bawk Tawng yan Miwa la Yang Hkyi Wun hpe woi rai hkawm na hkyem nga ninglen, Lashi Tu Ja gaw Sam mung ga de majan gasat sai, ya rai n mai hkawm ai, majan loi naw koi yan ra nhten nga nna, ten bai htawt sharen kau saga ai. Majan rai n hkring nna amyit shawshi naw shap nga yang, lawu Myen mung de hka maw ru wa sai, lam n hku mat ma sai nga, bai shana wa ra ai, laika ka sen htu da ai ten gaw lani hte lani ma mat wa rai, ngaw ngaw u zawn di nga taw nga ai ten, Lashi Tu Ja hpe gyenan gayat na pyi n kam mat sai. Shaning gaang hprut lai mat sai lani mi hta, sara Tu Ja gaw: "Sara kaba e, nang nan Mwihaw La Tsai hpe sa hkrum mayu jang gaw, Htai mung hku sa jahkrum yang mai na hku re da. Dai re lam shabrai gaw nang hpe htu nga ma ai." "Ja e, rai re sai law, lam jahpu gaw ngai she pru gaw e, lawan matut dat yu u, galoi shani sa lu hkrum hkat na rai kun?" Ngai shing ngu jang, shi gaw: "Kengdung ga de na hpungtau sara Lama Gam ngu ai wa woi hkrat wa ya na hku re da, ya shi jin sai nga jang ngai bai shana wa na." Ngai grai gabu mat let, galoi rawt na re nga jang she mung pru lakmat kaw sen htu la rai rawt mat wa na ngu sawn nga ai laman, 2015 ning shata 11 nhtoi 28 ya shana de, Lashi Tu Ja a gyenan hta ya ju ya hkye nga nna: "Halaw, sara kaba e, hpungtau sara Lama Gam gaw shata 12 praw 1 kaw nna 4 ya laman sha ten lu ai da, nang nbungli hku lawan wan sa jahkrum la nu." Nga nna matsun dat nu ai.
Shiga nau gahtet mat, ten nau dep mat ai majaw, ngai mung wan numhtaw na chyahkrau zawn, gade n yawng she ngu si wa let, mung pru lakmat sen htu la na matu, seng ang rung dap hkan na chye ai manang ni hpe san yu yang, sen dai gaw Hkunmyin de wa htu la ra ai, raitim dai ni gaw laban mali rai mat sai, sen htu ten laban bat mi tup la ra ai, nang nau tin jang gaw Htai mung hta sa htu tim mai ai, nga nna tsun dan ma ai. Kaning n chye di sai majaw, sara Lashi Tu Ja matut shachyan ya ai Kengdung ga na hpungtau sara Lama Gam hte shachyan la, shi shachyan ya ai Htai mung du jang ngai hpe sa tau na matu matut ya ai hpungtau sara ma Htik Htak hte shachyan la, sara ma Htik Htak shachyan ya ai ngai hpe nbungli gut kaw sa tau la ai Nhkum Gam hte matut la rai, buhkawm sadek kaw Mangshi ga na dumsu shan chyahkraw, ga-hpri re ni mari baw gun rai, hka gaw bum pat nga la tim lam chye hpaw la ai da nga ai ga malai hpe kam hpa let, nbungli lakmat sha htet la rai, 2015 ning shata 12 praw 1 ya shani, gatsing kalang nga ai, n du yu ai Htai mung de pyen mat wa ni ai. Nbungli kaw, pai hkra na manam ni hpe ngai gaw mung pru lakmat n lu ai sa wa ai re, nanhte gaw sen htu la nna sa ai re ni ngu san jang, shanhte mung sen gaw nhtu ai, raitim shanhte hpe woi hkawm ai ni lit la ya ma ai, nang gaw grai gwi ai she rai nga ndai, ga mung n chye re kaw sen n lu htu la jang, masha ni nbungli kaw bai htaw nhtang wa kau ai da lu, nga nna tsun jahkrit nga ma ai. Nbungli yu ai hte, sadek kaba sha dun lang rai, masha gade hkawm yang ngai mung gade hkan nang mat wa ni ai, masha amawng re kaw, mi ngai hte dung ai ni gaw la wa mi zawn re hkrai hkrai, Miwa ga ga ai shayi sha langai kaw san la nna, hkalap langai hta maisau pa la nhtawm, ngai kaw pyi pawngtin shap la hkra, mung pru lakmat sen htu bang wa masai.
Ngai gaw Yudiya ga gase ai majaw, shayi sha dai hpe: Hkawn e, ngai hpe mung mung pru lakmat sen naw htu ya lawm rit, ngu saw dat jang, shi mung hkalap de maisau pa sa la nna, ngai hpe saboi galu mi nga ai shara de woi hkrat wa nhtawm, ngai kaw na maigan pru lakmat, mat pawngtin ni hpyi la rai, aloi sha gan ka bang ya nhtawm, hkalap kaw gumhpraw sa jaw su nga matsun u ai. Yudiya gumhpraw hkying mi lahkawng tsa jaw kau sai, ngam ai matsat tsa kaw na masum tsa hpe, shayi sha dai jan hpe jaw dat jang, shi mung she gumhtawn wa hkra gabu ai hpe yu yang, ngai jaw ai kumhpa gaw loi law ang sai ngu sawn la ni ai. Ngai pru mat wa ai shaloi, ngai kaw pawngtin shap ai Miwa num ni hpe bai hkrum ga ngu shaga da ai shaloi, shanhte gaw nang hpa n chye ai nga nna me, ya gaw shawng bai galaw la lu yi nga hkan yu marawng nga ta masai. Nbungli gut kaw nna pru wa yang, hpri gumhpan shinggan de, kaba bawk rai shan loi maw maw re, sumnum sumdi re la wa- ngan langai wa gaw, "Hpan Ja" nga ai laika ka pye lang nna la nga la sai, ngai shi hpe mu ai hte, ngai shawng: Sara e, ngai gaw Hpan Ja re law ngu ta kalang nna, gabu mani pru wa ni ai. Dareba Nhkum Gam gaw Yudiya ga hpe Jinghpaw ga hta grau chye hkra jai lang lu ai wa rai nna, ngai a matu myi ana, n-gup ni tai ya nga sai. Nshung ta re ngu tim, Htai mung hta gaw bunghkrawng mahka e tsap ai zawn naw gahtet saup nga ai, Nhkum Gam ngai hpe manam dap de sa sa bang nna, shat bai sa woi sha ai shara hkan gaw, bu hkawm ai shan hpraw, shan chyang, shanhtoi masha ni hkrai pri, shat seng galu kalang re gata hku, hkatsu chyahkan nga re ni grai dut nga ma ai, anhte ga gaw hkatsu chyahkan nau n nga ai re majaw, hkatsu chyahkan ni hkrai htet wa jang, dareba wa gaw wa shan mung htet ga nga ai.
An tsa hkrai shat sha hkru la nna, ngai gaw hkatsu chyahkan sha ai gaw mahkoi tsawm ra gaw rai na sai ngu yang, Htaibat lahkawng tsa jan sha rai nna, ngai tsa ba hpe san jang, ndai ga gaw panglai hte ni ai re majaw, panglai hkan na lu sha ni gaw pawpaw pyepye she rai yang me nga jang she, shi hpe kaga lu sha woi sha yang rai sahka ngu grai myit malai mat ni ai. Shat seng shinggan hku, nga kasha rem tawn nna lagaw tsing shangun ai kumhtawng hkan, lagaw tsing ai ni mung anhte mung de nna sa ai Miwa ni hkrai, gat lam makau hkan nat lawm ai zawn rai hkra shakya tsawm ai la chyahkraw ni bu hkawm masha ni hpe datbung kalang dem yang Htaibat hkun hkun hpyi nna dem ai re, nang kam jang sa dem la su nga ai shaloi, ngai gaw Miwa num langai mi ngai zawn gaji gadun san na, la chyahkraw mali a lapran kaw sa matep nna datbung dem ai hpe grai n kam yu kau let, anhte ga Shwili gat hkan majoi she mawng ai wa re ngu lai mat wa saga ai. Manam dap kaw bai nhang du wa ai shaloi, Yahkyen sama sha wai wai nga nna, san seng ai yupra hta galeng bang wa yang, myit grai zim pyaw mat wa sai, dai shaloi ngai myit lu ai gaw, Htai ga gaw mungkan ting na la ni grai kam sa pyaw hkawm ai shara re nga ai gaw teng nan teng na re, bat ndai hpe sha marawp hkrup tim len si na zawn she nga ai wa, yu ni tsi mahkoi she lawm nhten ngu pyi lagu tak la nngai.
Hpang shani gaw jau kaw nna Zhinmai kawn deng mali tsa jan tsan gang ai Myen mung hte htep sha re jarit myu kasha Mesai ngu ai de rawt mat wa saga ai. Lam gaang lai rai wa yang, Nhkum Gam a gyenan hta, Lama Gam Mwihaw La Tsai hte shan gu shawng du sai nga nna shana wa sai. Du sai nga ai majaw ngai myit grai pyaw mat sai. An Mesai nawku jawng kaw du shang wa ai shaloi, hpung tau Lama Gam, sara ma Mwihaw Matsai hte shabrang langai sha dung nga la nna, ngai shanhte hpe mu dat ai hte: "Ya dingla gaw rang?" Ngu san dat sai. "Htaw gawk de gan galeng la shangun nga ai, mawdaw lam loi anyak nna ba mat sai." Nga jang, ngai myit nyup bai nga mat sai, kaning kana she rai wa yang, ngai gaw ahka tam ai masha she rai sai ngu, ngai hkrai mara jaw la ni ai. Anhte naw shachyan shaga hkat nga yang, yup gawk de nna nsen azet atsang nga: "Aga, sara ma nang mung du sai i?" Nga nna shaga pru wa ra ai. Ngai shi hpe yu dat yang, azet atsang, asan aseng rai, soi nhpye hpye kau nna, lata kaw hka hku nhkaw hkaw hkyem let, mani sha sai rai pru wa ra ai, shi hpe yu dat yang, sak 108 ning du sai nga ai lam hpe mahkoi masu kun ngu ga san dat na zawn ngu wa ni ai. Shi a myiman sai nsam ni gaw, matsat shi ning daram sha rai na zawn she rai nga ai, anhte nta htingbu hting pyen hkan na gumgai dingla ni matsat shi jan ning du wa jang gaw, wa hkrat ai hkrat, na lahpang ai lahpang, myi n greng ai ni n greng, lam hkawm tim ahtu gatawt ahtu gatawt re she law ma ai.
Ngai shi hte shakram hkat ai shaloi, maram yu yang, shi gaw ta lapyin mung grai naw rawng nga ai, majan ninghkring gaw majan ninghkring nan rai nga ai ngu, manam dap bai tam mat wa saga ai. Manam dap mung ang shaa sha, shi hpe hpaw ya ai gawk chyinghka lam gaw 101 rai nga la sai, nye myithta, ndai gaw ang ai kun, sagya e madun ai rai kun ngu gabu let, shi hpe shatsap nna, datbung langai mi gayat ya ni ai. Shi hte san htai galaw ai maumwi gaw ya ka nga ai Jinghpaw hte Miwa laika hku shapraw na (101 Ringja hpyenla» ngu ai laika hta she hkap yu la saga, daw chyen ka shachyan ai gaw ndai kaw naw du sai. Japan majan ninghkring Mwihaw La Tsai hpe shachyan ya ai, sara Lashi Tu Ja hpe grai chyeju dum sai.
Bai nna, majan ninghkring wa hpe Mesai de woi hkrat wa ya ai hpungtau Lama Gam, ngai hpe ra ai lam shagu de na masha matut ya ai Zhinmai nawku jawng hpungtau sara ma Htik Htak, Zhinmai nbungli gut hta ngai hpe sa tau la nna dai lapran ten tup ngai hpe ra n rawng hkra shara magup woi htaw sa hkawm ai mawdaw sara Nhkum Gam, Mwihaw La Tsai hpe shat hkap shadu jaw ya ai, Mesai Jinghpaw nawku jawng na sara ma Mwihaw Matsai, atsang arang rai ringja hpyenla dingsa ni a datbung hte shagrau kumhpa dazik dak hkama re sa hpai madun shachyan dan ai Batmai mare na nuwa ji nban ni yawng hpe mung chyeju grai dum ai. Bai nna ngai hpe gajan kasha singsing hku nan hkap lakawn la ai salang kaba Nban La hte gainu jan Kaw Hpang hte nta masha, shangun ma ni yawng hpe mung, grai chyeju dum sai law. Ngai shanhte hpe n lu htang ai chyeju ni hpe, hpan Garai, chye ningchyai, hkaw Madai a shaman chyeju lu u ga ngu hpyi lajin dat ngai law!
