Jinghpaw amyu sha ni gaw, mi moi Ginru Ginsa la, ka-ang shingra amyu sha ni nga nna, tinang a mungdan, tinang a lamu ga ginra laksan lu ai Du amyu sha ni re. N kam hkum rai, Hkrak teng sha re. Du ngu ai gaw, lamu ga ginra hpe madu lu ai wa rai nna, tinang a lamu ga ginra hta tsaw dik ai Jadip Jahpang Ahkaw Ahkang (Sovereignty) madu nan mung rai nga ai. Jinghpaw amyu sha ni hta Jadip Jahpang Ahkaw Ahkang lu ai Mung Du hte Mung Du ngu ai "Du" hpan (2) nga ai hpe hka ja lu na re. Kadai gara "Du" mi rai rai Jadip Jahpang Ahkaw Ahkang lu ai re majaw, lamu ga ginra garai n lu ai kahpu kanau, Mayu, Dama, kashu kahkri ni hpe shinggyin la nna, buga ginra majen je tam bram ai lam galaw let, ji woi mungdan gawgap sa wa ai lam gaw, hkrak sha re. Masu ai baw n rai nga ai.
Tinang hpe n gawn n sawn galaw ai buga masha ni hpe gawt shadut kau nna, lamu ga ginra ni hpe zing madu la ai lam mung, masu chyai ai maubung n rai, Jiwa ni a mangau ngang, magrau grang ai atsam hte mungdan hte buga ginra hpe gawgap maden sa wa ai lai gaw, "Lapawp a mati sha" zai ladat nan rai nga ai. Dai majaw Jinghpaw amyu sha ni gaw, tinang hte ga n hkrum ai ni hpe shinggyim masha, shing n rai Jinghpaw ngu nna, n sawn ma ai. Ga n hkrum ai masha ngu ai gaw, Kanawn Mazum n mai, rau dung rau nga n mai, htung lai n hkrum myit mang n rum, lai kyang gyip gyeng, myit mang n preng, tengman lam hpe n chyeng ai ni hpe ngu ai rai nga ai, Dai zawn re ai amyu ni hpe Jiwa ni gaw, lam (3) hpaw nna Jiwoi mungdan (Daini anhte nga ai mungdan lamu ga ginra) hpe gawgap gasat la mat wa ai gaw, Dagawng, Hti Jeng, Na Ba, In Ywa, du hkra gasat anut padang dip la ai hpang Katha, ngu ai Pasa Ga kaw nga wuloi wula kaba langai pasa sa lu nna, padang Manau dum lai wa sai lam ni gaw, shingran maumwi zawn sha 'pyi n rai, mabyin labau nan rai nga ai lam hpe Ningka Sara, Tara Kasa Bung Hku sawk sagawn ka mahkawng da ai JINGHPAW HTE GINRA ngu ai laika man 23 kawn 90,110 kawn 124 du hkra hti hkaja yu yang mu lu na rai nga ai. (Matsing:- Mungding prat na Jinghpaw mung a lamu ga jarit ni gaw, Ding dung de - Tibet (But Mung) Sinpraw de Graulang Shagawng Bum, Yunnan mungdaw Miwa Ga, Sinna de - Assam mungdaw (Mungnun Ga) Dingda de - Katha Ginwang (a) Sinna maga de - Katha - Indaw - Meza hkahku, Darat bum - man si lam - Uru hka Danai hka Nra zup - Shingbwi Yang de hprang (b) Sinpraw de - Katha hkinbawng e rap - Shwegu ginwang - Mong Myit Kudawng du hkra re, nga ma ai. Lak chyoi buk p.45).
Dai re majaw, daini manpa (man - ap) prat hta ka da ai Jinghpaw mung ngu ai gaw, 1948 ning, January (10) ya hta she, Myen shadip magam e masat ya ai zawn, 1974 ning kaw nna she Myen mung a mungdaw langai hku masat la lu ai zawn, ka da ai hpe daini na ramma ni kam shut na hpe grai tsang la n ngai law. Gaja wa tsun ga nga yang, 1948 ning, January (10) ya hta byin wa ai mateng gaw, Jinghpaw Mung kaw nna, JINGHPAW MUNGDAW de shagrit kau hkrum ai shani she re ai hpe chye na ra nga ga ai re. Ndai zawn Munghpawm Myen mungdan gawgap ga nga nna, gaja wa galaw sa wa ai gaw, Munghkawm Myen mungdan gawgap sa wa ai majaw, Mungdan lu ai amyu sha ni a rawt malan ninghkap hpungtun gaw, lani hte lani grau grau tung kaba wa ai rai nga ai.
Jinghpaw amyu sha ni gaw, tsun lai wa sai hte maren, n tara ai hpe galoi mung, ninghkap ai amyu re. Gumchying Gumsa Du magam ni Uphkang ai lam n jaw wa ai majaw, Gumrawng Gumsa uphkang lai pru wa sai. Gumchying Gumsa uphkang lai hpe rawt malan gumlang ai hpe "Gumlau" nga ma ai. Dai majaw, Jinghpaw Amyu sha ni a mungdan hta uphkang ai lai hta hkan nna, "Mung Masum" byin lai wa sai. Dai gaw : (1) Gumchying Gumsa Mung (2) Gumrawng Gumsa Mung (3) Gumlau Mung ngu ai ni rai nga ai. Dai hte maren, ndai zawn uphkang ai lai masa hpan hta hkan nna "MUNG - 3" byin wa sai raitim, Mungdan langai a kata kaw shada da hku hkau kanawn mazum myitmang hkrum ai lam gaw, ngangkang nga ai. Uphkang lai jasat (3) raitim, mungdan gaw langai shai nga ai. Jiwoi ni a uphkang myit jasat jasa gaw ram ram madang tsaw ai hpe mu lu nga ai. Ya ten Miwa mung ni gajai ai uphkang lai hte kaga wa mi shai ai lam nga na zawn n nawn ai. Shada da kahpu kanau, Mayu, Dama ngu ai sumri hte mahkri ginshawn ai "Ginshi" rau ninghtan shabawn shangang da ai zawn myit mang hkrum ai amyu-ni rai nga ai. Ndai gaw, Mi moi na Jinghpaw ngu ai ginru rum amyu sha ni a mung masa jasat jasa nan rai nga ai.
Ndai zawn nga pra sa wa ai lam ni hta Jinghpaw amyu sha ni amyu (6) ting maren sha rai nga ai. Daini na ramma nkau ni Jinghpaw ngu ai hpe lachyum n chye ai ni ram ram lawm wa ai hpe mu lu ai. Moi de gaw ginru rum amyu sha (6) ni yawng JINGHPAW ngu ai hpe tengman ai hte maren hkam la hkan sa tsun shaga yin la ai hkrai re. Ya hpang de gaw, sumprat amyu myu a majaw, JINGHPAW ngu ai lachyum hpe n re ai hku chye na hkam la ai ni law wa ai hpe mu na lu ai. Ndai zawn byin ai gaw1964 ning hta Mandalay kaw galaw ai 17 lang na Munghpawm Ninghtoi hta tsun shana shabra ai Jaubu Ne Win Mungga a majaw byin wa ai re nga nna, mung masa machyoi jauya ni tsun ma ai re majaw, JINGHPAW ngu ai hpe loi mi shaleng mayu ai re. Jinghpaw ngu ai gaw, Shan Htoi Gam a matu mara rai nga ai, Shapawng Yawng Wa a kashu kasha, roi ru roi sai majing nan rai nga ai ginru rum amyu sha (6) ni hpe ngu ai rai nga ai. Dai amyu sha (6) ni gaw Nung-Rawang, Maru (Laovo), Lachid (Lashi), Lisu (Lisaw), Pawng Yawng (Wa Hkyet - Ja Wa Rum Ja) hte Zi (Zaiwa) ni rai nga ai.
Ndai amyu sha marai (6) ni hpe Myen mung kaw na ni gaw, Jinghpaw shing n rai Theinphaw nga ma ai. English ni Myen mung hpe up sha wa ai hpang daw de gaw, Theinhpaw/Jinghpaw ngu ai ni hpe Kahkyen tsun ma ai. Hpang daw de gaw, Kachin nga nna bai tsun wa ai gaw, daini du hkra rai nga ai. Tsun lai wa sai zawn, Jiwoi Jiwa ni gaw, tinang shada myitmang langai rai, n-gun makai nna, hpunau Hkang Na Ga ni hte mung, rau dung rau nga Sam, Kadu, Kanan amyu law law ni hte mung angwi apyaw kanawn mazum mat wa ai gaw, daini du, hkra rai nga ai. Dai sha n-ga, grup-yin htingbu mungdan ni rai nga ai Miwa mung, Kala mungnun mung, Myen mung ni hte mung, kumhpaw kumhpa hte jinghku matut nna nga lai wa sai lam ni hpe hka ja lu na rai nga ai. Jiwa ni gaw, rau dung rau nga ni, htingbu mungdan ni hte hku hku hkau hkau kanawn mazum chye ai majaw, kadai hta mung, Jinghpaw amyu sha ni yawng hku nna, laja lana majan byin lai wa yu sai lam n nga ai hpe mu lu nga ai. Dai sha n rai, Jinghpaw amyu sha ni hte mungdan gaw, kadai wa e mung dip up sha ai lam hpe galoi n hkrum yu ai amyu hte mungdan re ai lam hpe labau gaw, sakse rai nga ai. Ndai gaw, Jiwoi Jiwa ni a mung masa jasat jasa ram lai wa hpe kadun ai hku gran maden dan ai rai nga ai. Jiwa ni ndai zawn jasat jasa jaw jaw hte mung masa shachyai uphkang sa wa ai majaw ngwi pyaw simsa rawt jat galu kaba wa ai, Jadip Jahpang hpring tsup ai awmdawm mungdan langai hku wanglu wanglang nga lu ai mungdan hpe gawgap madu mahkyu lu sai rai ga ai. Raitim kade n na yang, ruyak jamjau hkrum wa na hpe kadai mung n tau da nga ma ai.
1885 ning, December (3) ya shani Myen hkawhkam Tibaw gaw, Inglik mung maden wa hpe asum jaw nna, Jinghpaw mungdan de jashawn dat ai majaw, anhte a mungdan gaw, maru marang byin wa sai. 1886 ning kaw nna, 1927 ning du hkra mung maden Inglik wa hpe ninghkap gasat ai majan ginra byin lai wa, sai. Pyaw ngawn rawt jat wa magang ai Jinghpaw mungdan mung hpyen majan pa ginra tai mat sai. Jiwa ni atsam dik hkra shakut let, ninghkap gasat yu raitim, laknak n-gun n bung ai majaw, Inglik mung maden wa e up sha ai de du mat wa sai. Ndai kaw daini na anhte ramma ni myit yu na lam langai mi nga ai. Dai gaw hpa rai ta? nga yang, anhte a jiwa ni a prat hta Jinghpaw mungdan gaw, Myen amyu ni a npu kaw nga ai, Myen a uphkang hkam ai amyu ni lama rai yang Hkawhkam Tibaw wa pyi asum jaw kau nna lai bang wa ai Inglik wa hpe Jiwa ni ninghkap gasat nga na lam hpa n nga ai. Jiwa ni Inglik hpe ninghkap gasat ai ngu ai gaw, tinang a Jadip Jahpang mungdan de tawt lai shang wa ai majaw ninghkap ai rai nga ai.
Myen Hkawhkam wa hte anhte hpa n seng ai lam gaw, ndai kaw asan sha mu lu nga ai. Ndai zawn Inglik mung maden ni Jinghpaw mungdan de tawt lai shang wa ai amyu sha (6) ni yawng gaw, myitmang hkrum kahkyin gumdin let, tinang nang lu ai laknak hte ninghkap gasat lai wa saga ai. Inglik mung maden wa gaw lam magup sumhpa hte dip up gamyet shang wa ai majaw, Mung Masa shamu shamawt lam ram ram yakhkak mat sai. Raitim, Jiwa ni gaw, zim rai asum hkam ai n rai. Zai ladat amyu myu shaw nna, Mung Masa shamu shamawt ai lam hpe matut manoi, n sim n sa lamang n hprai ai sha, ginjang tam shakut ding-yang rai lai wa masai. Inglik mung maden ni dip up da ai kata kaw na lawt wa lu hkra, mung masa shachyai nna, Sara Mayan Robin hte Duwa Sinlum Zau Tu ni gaw, n hkrit n tsang rai, Rangoon de sa nna, Inglik shadip magam kaw Shanglawt hpyi ai lam galaw wa sai. Ndai gaw, Inglik prat hta yawng a shawng na mung masa shamu shamawt hpang ai lam rai nga ai. Dai hpang 1936 ning, March shata hta Sama Duwa Sin Wa Nawng gaw, hpaga dingga lam hte gapyawn nna, "Pawng Yawng, Kunghpan Hpung" ngu ai Mung Masa Hpung langai mi hpe Mayan mare kaw hpaw nna, Prat Ningnan Mung Masa shamu shamawt lam hpang wa sai. Ndai PAWNG YAWNG KUNGHPAN HPUNG ningnan hpaw hpang ai hta ningpawt dawnu tai lawm ai salang ni gaw, lawu de na Du, Salang ni rai nga ai:-
(1) Duwa Badip La Tawng (Namsi Awng)
(2) Sara Kareng La (Mayan)
(3) Duwa Nlum Zau Nyeng (Maji bum)
(4) Salang Marip Naw (Mayan)
(5) Salang Marip Gam (Mayan)
(6) Duwa Shadan Ja Naw (Mayan)
(7) Salang Lahpye Shawng (Panghka Kawng)
(8) Duwa Shadan Naw Grawng (Panghka Kawng)
(9) Duwa Sharaw La (Makyena)
(10) Duwa Um La (Um Kahtawng)
(11) Duwa Lachyung Gam (Mayan Kaplang)
(12)Duwa Lahtaw La (Mayan) ni rai ma ai lam chye lu ai.
Ndai Pawng Yawng Kunghpan Hpung gaw, Myen mung Shanglawt lu nna, Jinghpaw Mungdaw Shadip magam hpaw hpang wa ai ten hta yawng a shawng na Jinghpaw amyu sha ni a Mung Masa Hpung nan tai wa sai. Jinghpaw mungdaw shadip magam ningbaw mung P.Y.K.Hp hpung a ningbaw rai nga ai Sama Duwa Sin Wa Nawng nan rai wa sai. Lahkawng ngu na Mung Masa Hpung gaw, Duwa Wabaw Zau Rip woi awn ningbaw ai PAWNG YAWNG RAM RAWT HPUNG rai nga ai. Ndai Pawng Yawng Kunghpan Hpung hte Pawng Yawng Ram Rawt Hpung yan gaw, Pawng Yawng amyu ni a matu sha n rai, Jinghpaw amyu sha ni yawng hpe Mung Masa lam hta lam woi ningshawng tai lai wa masai rai nga ai.
Pawng Yawng Kunghpan Hpung ngu ai Mung Masa Hpung ndai a yaw shada lam madung gaw, "Pawng Yawng Kunghpan Hpung" ngu ai raitim, Pawng Yawng amyu roi sai lakung ni a matu hkrai sha n rai, Jinghpaw amyu sha ni yawng Mung Masa lam hta su hprang wa nna, Jiwoi Jiwa ni gawgap da ya sai Jinghpaw mungdan hpe prat madung dep wa hkra gaw sharawt sa wa na hte Jinghpaw amyu sha ni nan tinang a mungdan kata kawn pru ai nhprang sut rai ni hpe shaw la nhtom, jai lang mai ai gunrai byin hkra galaw shapraw na, magup sumhpa galaw shapraw lu ai Jakrung shachyaw nna, masha lang arung arai (kunrai) law law galaw shapraw na, Amyu sha ni hte Jinghpaw mungdan prat dep galu kaba ai mungdan byin hkra shakut sa wa na ngu ai yaw shada lam hpe madung tawn nna shamu shamawt sa wa ai Mung Masa Hpung rai nga ai lam hpe "BRIEF HISTORY OF KACHIN BY H . NAW AWN nga ai laika buk, hte Duwa Wabaw Zau Rip ka ai "JINGHPAW MUNG HTE NGAI" nga ai laika buk ni hpe hti hkaja yu yang a san sha chye lu na rai nga ai. N kam yang, ya nan tam hkrawk hti yu ga. Raitimung, ndai (Party) Hpung (2) yan gaw, Pawng Yawng amyu sha ni a matu sha re ai zawn mu wa ai lam byin wa ai majaw, 1948 ning, January shata praw (10) ya shani galaw ai Jinghpaw Mung kaw nna, Jinghpaw Mungdaw de shagrit masat ai Manau Poi de du sa ai, Jinghpaw Mung ting na Du, Salang, Myitsu ni yawng gaw, Jinghpaw Mungdaw kata e shanu nga ai Jinghpaw amyu ni yawng hte seng ai Mung Masa Hpung Ginjaw langai hpaw ninghtan shabawn da ra sai nga nna tang madun wa ai lam nga ai.
Ndai zawn mung shawa masha ni tang madun wa ai shaloi gaw, Sama Duwa Sin Wa Nawng gaw shi nan woi awn nna, hpaw ninghtan da ai shi a Pawng Yawng Kunghpan Hpung (Party) hpe mung dawm kau nna, amyu sha ni yawng ra sharawng myithkrum ai Mung Masa Hpung Ginjaw langai hpaw shabawn sa wa na lam bawngban sa wa ma ai. Ndai zawn, Nung-Rawang, Lisu, Maru, Lashi, Zi (Zaiwa) Pawng Yawng ni yawng hkyawm ai Jinghpaw Mung Masa Hpung (Party) Ginjaw langai hpaw ninghtan shabawn da na lam myit hkrum da sai hte maren, Mying Daidaw na matu, kadai mung kadai, tinang myit sawn sumlik lu ai mying ni hpe tangshawn htai lai yu ma ai raitim, atsawm hkrak nga ai Mying hpe n lu daidaw lu ma ai. Dai aten hta Duwa Wabaw Zau Rip gaw, "Kala India mung na amyu sha ni gaw, shanhte yawng hte hkyawm ai (yawng hte seng ai) Mung Masa (Party) mying hpe I.N.C ngu shamying da ma ai.
Dai gaw, Indian National Congress Party ngu ai re. Dai re majaw, anhte mung, Kachin National Congress Party ngu yang n mai ma kun?" nga ga shawn wa ai hpe yawng gaw, myit yu nna, htap htuk myit hkrum sai lam tsun ma ai. Raitim, anhte a ga hte mung naw shamying masat ra na re lam bai tsun bawngban wa ai shaloi; Salang Htingnan Kum Ja gaw; "Moi ya sha, mungkan ting hte seng ai ngu ai hpe MUNGKAN WUNPAWNG HPUNG ngu saga nga dawdan da sai. Ning-rai myithkrum da sai re majaw, anhte Jinghpaw amyu ni yawng hte seng ai Hpung (Party) hpe mung JINGHPAW WUNPAWNG HPUNG (Party) ngu yang n htuk na kun?" nga ga shawn ai hpe dai shani du dung ai Jinghpaw amyu sha ni yawng myithkrum shagrin da ma ai. Dai gaw, 1949 ning na Mungdaw Ninghtoi Manau Poi hta, Jinghpaw Mundaw e nga ai Ginru rum amyu sha, mung shawa yawng myit dik myit hkrum ai hte hpaw ninghtan dat lu ai JINGHPAW WUNPAWNG HPUNG (Kachin National Congress) Party ngu ai Pawng Yawng amyu ni sha n rai, Jinghpaw amyu sha ni yawng hte seng ai Mung Masa Hpung Ningnan hpe hpaw ninghtan shalat nna, Mung Masa shamu shamawt sa wa ai lam rai nga ai rai. Ndai K.N.C. hta yawng a shawng na ningbaw gaw, Sama Duwa Sin Wa Nawng rai nna, Sama Duwa Sin Wa Nawng, P.Y.K.HP Hpung bai hpaw ai kaw nna gaw, Duwa Lahpai Zau Lawn bai K.N.C ningbaw galaw mat wa ai rai nga ai. Dai hpang e gaw, Duwa Zanhta Sin bai ningbaw galaw wa sai rai.
Ndai K.N.C gaw, Jinghpaw amyu sha ni a (3) ngu na MUNG MASA HPUNG nan rai nga ai. Lahta de tsun lai wa sai hte maren, Mung Masa Hpung (3) hpaw ai nga tim, Jinghpaw amyu sha mungshawa yawng ra sharawng ai, yawng hte seng ai Hpung (party) hpaw ga nga ai shaloi gaw, Sama Duwa Sin Wa Nawng woi ningbaw ai P.Y.K.HP party hte Duwa Wabaw Zau Rip ningbaw ai P.Y.R HP party (2) hpe dawm kau ma ai. K.N.C ngu ai hpung langai kaw sha mung masa la ni shanglawm nna, Jinghpaw mungdaw kongsi hta ra lata shang shingjawng nhtom, dang ai ni shadip magam galaw ai rai nga ai. Ndai zawn galaw sa wa ai lam hta Mung Masa hpaji kungkyang ai lam garai n nga ai majaw, shada da n hkrum n ra ai lam ni byin wa sai. Hpung party (3) bai rai mat wa sai. Dai Hpung ni gaw, mi na hpaw da sai P.Y.K.HP, P.Y.R.HP hte K.N.C ni rai ma ai. Ndai Hpung (3) ni gaw, shada da shingjawng ra wa sai majaw, Mung Masa garai n chye na ai mung shawa a ka-ang e shada da ahpyak shatan hkat nna, Jinghpaw amyu sha shada lapran kahkyin gumdin lam hta ahtu hkra wa ai lam byin wa sai.
Raitim, Mungdan galu kaba maden jat wa na lam hpe madung tawn nna galaw sa wa ai re majaw, shada myit mang hkrum let, shakut sa wa ma ai majaw, Jinghpaw mung gaw, grai lawan ai hku rawt galu kaba wa sai. Ndai zawn Jinghpaw mungdaw ningnan sha naw rawt jat galu kaba wa ding-yang rai nga ai ten hta, Jinghpaw mungdaw kongsi hta, Jinghpaw n re ai (None Kachin) amat salang (6) hte Jinghpaw (Kachin) amat salang (6) hpra rai ra ai ngu nna, None Kachin hte Kachin ni a lapran sumprat dawk garan ginhka ya ai majaw, myithkrum kahkyin gumdin lam ni hten run wa shangun wa sai. Mung hpawm shadip magam gaw, lani hte lani lam magup hku nna, dip rip roi sha wa ai lam ni loi loi rai n dum ai hku galaw sa wa ma ai. HP.S.P.L Myen mung shadip magam gaw, Mung Masa lam hta sha, dip rip shang shalau hkawm ai n re sha, Hpyen dap de mung shada amyu ginhka ai lam ni galaw wa ai majaw; Masat (1) Jinghpaw Dap na Duwa Lahpai Naw Seng gaw, HP.S.P.L shadip magam a n shawp n kap ai lam Myen amyu salang ni a myit magaw ai lam ni hte Myen mung shanglawt lu ai hpang, shaning (40) ning nga yang, Myen mung ting Myen rai ra ai ngu ai amyu kaba lailen hpe jasat sa nga ai hpe n kam hkam ai majaw, Pawng Yawng Amyu Sha Makawp Maga Dap (P.N.D.F) ngu ai Hpyen dap hpaw nna, rawt malan wa sai. Myen mung Paliman kaw mung, HP.S.P.L kata hpung (2) ga gabrang wa sai.
Myen mung Mung Masa gaw, lani hte lani shuk shanut wa nga ai hte maren, Jinghpaw amyu sha ni mung, mung masa myi ram ram hpaw wa sai. Jinghpaw Ramma ni a lapran hta Mung Masa shamu shamawt ai lam law law nga wa sai. Ndai Ramma ni gaw, Htunghking Hpung ngu ai Shingteng hpe ningpawt tawn nna, Mung masa shamu shamawt ai lam hpe ta tut galaw wa sai. Ndai zawn shamu shamawt wa ai hta Myitkyina mare K.B.H.S Jawng Up Sara Kaba Maran Brang Seng woi ningbaw ai "Htunghking Sharawt Ramma Hpung" gaw ram ram mying gumhkawng lai wa sai. Dai Hpung hta dandawng ai hpa-awn ni gaw:-
(1) Duwa Luke Tang Ji
(2) Salang Samda La Awng
(3) Duwa Luke Zung Hkaw
(4) Duwa Lakoi Tu
(5) Duwa Nangzing La
(6) Duwa Lamai Bawk Naw
(7) Duwa Howa Zau Gam
(8) Sara Nawlang Gum Ja
(9) Salang Dumhpya Seng
(10)Duwa Lachyung Bawk Naw
(11) Du Nchyaw Tang ni re lam chye lu ai.
Ndai zawn re ai Htunghking Sharawt Hpung gaw, Jinghpaw mungdaw kata sha n rai, Sam mung hte Mandale Yanggung dakkasu Jawng shara shagu hkan mung masa shamu shamawt sa wa lu ai hta n-ga, mungtsaw, myutsaw myit hpe shakat ya lu ai hte mung masa pinra de ram ram htu shalun dat lu ai Htunghking sharawt Ramma Hpung rai nga ai. Ndai Hpung kawn madang grau tsaw ai Hpung gaw, (7 stars) 7 MAJAN HPUNG ngu ai rai nga ai. Ndai Hpung hta lawm ai ni gaw:-
(1) Salang Lahtaw Zau Tu
(2) Salang Hpauyu Tu Lum
(3) Salang Malizup Zau Mai
(4) Salang Pungshwi Zau Seng
(5) Salang K.D Brang Gam
(6) Salang Na Hpaw Gun Jawng
(7) Salang Malang Shawng ni rai ma ai lam chye lu ai.
Gaja wa tsun ga nga yang, ndai Htunghking Sharawt Ramma Hpung hte 7 Majan Hpung ngu ai ni gaw, Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung/ Hpyendap a ningshawng hpung ni ngu tim shut na n rai nga ai. Ndai Hpung ni gaw, HP.S.P.L Party hte Myen shadip magam ni kaw nna, Munghpawm Myen Mungdan kata shanu nga ai amyu sha ni yawng hpe:-
(1) Mung Masa dip rip lam
(2) Sut masa dip rip lam
(3) Hpyendap kata dip rip lam
(4) Shinggyim lailen masa lam hta dip rip lam
(5) Nawku Makam Masham lam hta dip rip lam
(6) Uphkang lam hta amyu myu dip rip laba ka-up dang sha sa wa nga ai lam hpe Mung shawa masha ni hpe chye na hkawnhkrang hkra jasat jasa amyu myu hte shadum, jahprang sa wa lu ai majaw Jinghpaw mungdan hte amyu sha ni sha n rai Myen mung ting hta Mung Masa machye machyang grai lawan ai hte su hprang rawt jat maden wa lu ai rai nga ai. Ndai zawn Jinghpaw Mung shawa ni hpe mung masa jasu sharawt ai lam hta malap kau n mai ai langai mi gaw, Rangoon Dakkasu Jawngma ni kawn dip shapraw ai JAWNG MA SHANAN magazine nan rai nga ai.
Ndai ya tang madun mat wa ai lam ni gaw, 1936 ning kaw nna, 1960 ning laman. Jinghpaw amyu sha ni a Mung Masa su hprang rawt jat sa wa ai lam hte Rawt malan ningpawt hpang sa wa ai lam hpe kadun dik ai hku tang madun ai lam rai nga ai. Ya tang madun lai wa sai mung masa su hprang rawt jat sa wa ai lam hpe myit sumlik yu let, Jinghpaw amyu sha ni myit hkrum ga. Ginru ginsa labau hpe hkaja ga. Anhte Shada da a lapran hta hpyen wa gaw, n dum ai hku mawlanyet shachyai nga ai hpe adum nga ga. Rahkaing mung kaw byin nga ai manghkang zawn re ai lam ni, anhte hpang de n pru wa hkra maja nga ga. "JINGHPAW" ngu ai gaw, Proper Noun n re ai. Common Noun she re ai hpe dum ga. Kachin ngu ai amyu san san n nga ai zawn, Jinghpaw ngu ai mung, htinggaw mying hta lai nna, amyu san san n nga ai. Common Noun Jinghpaw ngu ai gaw, Laovo (Maru), Lashi (Lachid), Lisu, Nung-Rawang, Pawng Yawng (Shapawng Yawng) hte Zi (Zaiwa) ni yawng a malai mying (United Jinghpaw) re ai hpe dum ga. Jinghpaw mung ngu ai gaw, Inglik hte Myen ni du ai kaw nna she nga wa ai n re. Moi moi kaw nna, Jiwoi jiwa ni gawgap da ya ai lamu ga ginra re hpe adum nga let, amyu hte buga ginra hpe tutnawng makawp maga nga ga law.
Bum Shanghkawng
