101 SHARE NINGHKRING MAHO LA TSAI
(2020 ning ladaw 2 na daw)
N-GUN PAWNG LA AI HPANG
Maho La Tsai bai tsun ai: Mying gumhkawng ai Jinghpaw dap (Shawng daw hta 101 dap) hpyen hpung hpaw hpang ai shaloi, shawng na Jinghpaw hpyendap na ngam nga ai nkau mi hte balik dap na ngam nga ai ni hpe gumhpawn dat sai. 101 hpaw ninghtan ai hpe 1942 ning shata 10 hta hpang jahtum hungdim kau nna, Amerigan ni hte lata gindun nna shawng nnan Sinlum bum grupyin ginra ni hta gasat poi bai shang hpang wa saga ai. Ndai zawn Jinghpaw hte Amerigan pawnghpawm gasat poi ni grai awngdang lai wa sai. Jinghpaw ni gaw hpyen wa a jarik jaga htaw shalai ai hkrun lam ni shingdang matut di kau ya ai, hpunggaw hkap sumwup gasat ladat hte hpyen wa hpe sharu shatsang lu ai, bai nna 1943 ning hta Lidaw lammaw kaba wo na lam ginjang tam nga ai Britisha, Amerigan hte Miwa hpyen hpung ni hpe grup grup kaw nna sin makawp ya lu ai. Laksan hpaw ninghtan da ai Rawngteng hpyen hpung gaw laklai ai htim gasat zai ladat shakyang da ai ni rai nna mungrum hpyen hpung yawng a matu grai garum jaw ya lu nga ai.
Dai Rawngteng hpyen hpung gaw gadai ni wa rai ta? Jinghpaw hpyen dap hte Jinghpaw balik dap ni rai nga ai. Jinghpaw hpyendap ni gaw Japan hpyen ni a htim gasat zai ladat hpe chye kau ya sai sha n-ga, hpyen hpung shagu a masat hti hkum yawng hpe tsun dan sai nga ai. Shanhte a laknak dum gara kaw tawn da ai mung anhte nan chye da chyalu rai nga ai. Bai nna Jinghpaw hpyendap ni gaw mungrum hpyen hpung yawng a matu hkrun lam madun ya ai hta nachying kungkyang manu dan ai ni mung rai nga ai. Ahpang daw ten e Myen mung de du lawm mayu ai ni hpe jarik jaga arung arai laknak, tsi mawan ni alaw alam hte hpawn bai shagun sa jat dat sai. Dai hpang nhung jawng n lang ra hkra nbungli gaji hkrat mai ram ai nbungli gut htu gawat wo la lu sai. 1943 ning hta hpyenla nnan bai lahkawn jat nna Japan hpyen ni hpe mayun sumwup lai ladat hte gasat shatsang ai lam galaw ai.
Duhkra ladaw a majaw bum tsaw hpe pyen lai yak ai nbungli, ra ahkyak gan hkrat hkring lu na shara makau grupyin hpe shim lam la ya lu ai. 1944 ning shata 2 hta gaw Jinghpaw hpyenla ni lam madun woi nna lam n hku ai maling dingram hku mayun tawk lai di nhtawm, Myitkyina nbungli gut hpe gasat di la na matu rawt sa wa sai. Jinghpaw hpyenla ni lam shagu hta mahkrum madup grai law, chye chyang kung wa sai majaw lata san da ai kinyu bungli galaw ai ni mung grai tup hkrak atang du ai hku shiga jaw ya lu saga ai. Ndai bungli gaw Maho La Tsai arawng mi alu nga nna anhte hpe tsun dan ai rai nga ai. Shawng daw 1942 ning laman hta Lidaw lam mung ngut hkrang kau sai. Jinghpaw hpyenla ni mung n-gun grau grau kaba wa nna Japan hpyen ni grai sum machyi hkra gasat shaden lu ai majaw, lani hte lani Japan ni grau grau myit htum hkrit tsang wa masai. Dai majaw Japan hpyen uphkang hpung kaw nna ndau shabra dat ai lam langai gaw: Jinghpaw hpyenla (Dap ma) langai mi lu rim yang kumhpa gumhpraw rupe 2500 jaw na, woi awn ningbaw ai masha langai lu rim yang rupe 25000 kumhpa jaw na, ngu ai rai nga ai.
Hugawng hka mayan hta Jinghpaw hpyen hpung ni Japan hpe ading ding gasat ai lang grai law wa ai majaw, Japan ni gaw ningbaw kaba Sati Wui hpung ni a hpyen man hpe pyi n hkap shingdang gasat ai sha htingnut mat wa masai. 1944 ning shata 5, 6 laman, Jinghpaw dap ni e Myitkyina na Japan ni a dapdung ginra hpe shamu n lu wang shingkawp sin tawn manu ai. Nhkai bum, Dauda bum, Naura pa maga de gaw, du kaba Zinghtung Naw yan Meili Sim, Yau De Si hpareng ai Jinghpaw Myihprap hpung ni shadut shang wa, Hugawng maga de gaw Sati Wui hpareng ai Rawngteng Jinghpaw si gui dap ni htu shadut bang wa, Si maw, Hubyin maga de gaw Chindit dap ni wanleng lam hku nna htu shadut hkrat wa rai, ganghkau ntsa de nna Amerigan Rawngpyen hpung ni a nbungli hte majoi joi sa gapaw gamawng rai nna, Myitkyina kaw wang shingdang tawn sai Japan hpyen ni gara hku hkap gasat tim n dang mat, masha gaw lani hte lani si sum mat wa rai nga manu ai. Myit htum ai ni a jum ju rai, Japan hpyenla ni gaw kawa wawn gyit la nna shana de jan shang ai hte, hkala hkrum ai hpyenla ni hpe kawa wawn kaw shadung nna, Mali hka hku shayawng kau dat nhtawm, Manmaw Japan hpyendap na ni hpe hkap tau la nna tsi shangun na hku galaw ma ai re, kawa wawn Myitkyina pyi garai n lai lu yang, Ringja Jinghpaw dap ni e langai hte langai hkan gap shingte sat kau manu ai.
Japan hpyen ni gaw lam mi hku n mai byin jang lam mi bai gadaw bang wa masai. Raitim shanhte gara hku galaw na ladat gaw anhte chyinghtawk ni shawng shiga lagu la kau sai. Kawa wawn kaw shadun yang shingte rai tai mat ai majaw, shanhte gaw hkala hkrum ai masha ni hpe kawa wawn gata maga bai gyit shakap nna shayawng dat ai mung, Jinghpaw hpyenla ni a myi hpe lu magap ya ai n rai, myawk hte hkan gap gapaw dat jang, Japan mang gaw nga chyasi zawn, hka ntsa de tsawt pru wa gajang sai. Manmaw de nna garum lung wa a Japan hpyen ni hpe lam kaw hkap shingdang kau rai, Myitkyina kaw sin ai Japan hpyen ni gaw hkrai shingtai rai mat nna, hpyendu wa Genmyi Zuga Mi gaw myit htum mat nna shi hkrai galun si mat nu ai. 1944 ning shata 8 praw 2 ya shani, Myitkyina kaw sin nga ai Japan hpyen 200 hpe Manmaw de hprawng mat wa ai lam kaw hkan sat shamyit kau lu sai.
Hpang jahtum Japan hpyen ni gaw Mali hka hpe rap di nna, Manmaw mare kawn n-ga hpye re shara na zinlawng langai de hprawng htawt na shakut yu ma ai raitim n awng dang ai, myit ai hku n byin lu sai majaw dingda maga hku Miwa hpyen hpung ni a ningkap hpyendap hpe gawai koi yen ai hku hprawng pru mat wa ma ai, raitim dai ten hta Miwa hpyen hpung ni aja awa hkan gasat ai lam n nga ai. Myitkyina gasat poi gaw ramram laja lana gasat hkat ai majan man langai mi rai nga ai. Myitkyina myu a dingdung maga nbungli gut kaw nna, hpyendap sanat gap shakyang dabang hte wanleng daru grupyin na gasat poi gaw laja htum rai nga ai majaw, Myitkyina mare a htenza dik ai shara mung rai sai. Wanleng daru hpe gasat zing la lu na matu lahkam mi hte lahkam mi hku sha sit shani wa lu ai majaw, nhtoi ramram na hkra gasat chyi nga nna, n-gun grai kaba ai hku gapaw ayai dat ai baw bawm ni grai lang ai majaw mung wanleng daru gaw amani sha hten ayai mat hkra rai sai. Nbungli hte bawm kaba jahkrat bun ai shara ni hta grai sung ai bawm nhkun hkrai rai mat sai. Si sum mat ai Japan hpyen mang ni hpe dai bawm nhkun ni hta garawt bang sumpum da sai. Nhtoi ramram na hkra mang yat manam taw nga ai hpe ga ganaw jak hte hkan gaput galup pat kau jang she mang yat manam sama wai mat wa sai.
Myitkyina myo mare hpe nhtoi 78 ya, shata 2 jan wang shinggrup pat tawn ai ten hta Jinghpaw hpyendap ni gaw, Japan ni gara maga de grau maja ra na lam n chye sawn ginhka mat hkra hpyen man amyu myu di hpaw gayin htim gasat shatsang masai. Dai majaw hpang jahtum Japan ni Myitkyina mare hpe asum jaw tat kau da nna hprawng ayai pru mat wa masai. Dai majan dabang hta Japan hpyen ni marai 350 hkrat sum ma ai. Mali hka lam hku hka wawn hte hpyen hking galai kau nna mayun hprawng pru ai ni grau si sum ma ai. Manmaw gasat poi hpe mung myu hpe wang shinggrup pat da nna gasat ai re. Ndai gasat poi hta Miwa hpyen hpung ni mung shang lawm garum la ma ai. Japan ni Manmaw myu hpe kring mading re ninghkap dap kaba hku shagreng da ma ai, Hkrisatan nawku htingnu hpe gaang madin shatai tawn nna man 3 shara hta dap jung da ai. Dai Japan hpyendap ni hpe nbungli hte bawm laja lana jahkrat anut bun, Manmaw htawng maga de nna Miwa hpyen hpung ni mung mawta hte gap ya garum ma ai. Ndai majan hta masha hkrat sum ai lam grai wa n nga ai raitim, Manmaw myu ting nawku jawng du hkra hten sum mat sai.
Anhte Japan ni e sa lagu zoi yu hkawm yang, Japan hpyen ni hkap shingdaw gasat nga ai hpyendap shara ni hta, masha langai zut sha shang lu ai chyahkyawn hku gaduk ni dinghkri dinghkrawn galaw da nna, ninghkap gasat nga ma ai hpe mu lu ai. Sanat gap shaman shakyang dabang kaw gasat chyi hkat ai majan gasat poi gaw grai ni htep ai hku htim gasat ai shara rai nna, tinang maga na masha hte hpyen wa maga na masha hpe pyi n chye yu ginhka mat hkra shuk shak dik ai gasat poi nan rai sai. Anhte chyahkrung lu rim la ai Japan hpyendu langai mi hpe san shaga yu ai shaloi, Japan wa tsun ai gaw: "Anhte Japan ni gaw Miwa hpyen hpung ni hte Amerigan hpyen hpung ni hpe grai wa ahkyak n tawn ga ai, raitim Amerigan ni a laknak n-gun gaw anhte a laknak hta grau nga ai hpe chye ai hpang, grai sadi nna bai gasat ra ga ai. Anhte Japan hpyen ni hpe du hka jamjau jahkrum dik lu ai gaw, Jinghpaw Rawngteng hpyen hpung ni rai ma ai. N mu mada ai shara n myit mada tawn ai shalawng kaw na, zawn n nawn ai ten hta agajawng sha gazawt pru wa, nam sumwum maling kaw nna hkap gasat sat di mi ai majaw, Jinghpaw Rawngteng hpyen hpung ni gaw hkrit makran ra dik htum ai ni rai ma ai ngu Japan ni masat da ga ai." Nga nna tsun ai.
1944 ning shata 12 hta Manmaw myu hpe garai n gasat madu la lu ai ten laman, Jinghpaw hpyen hpung ni gaw Mali hka hte Miwa mung lamu ga jarit lapran majan mawmawn shamu shamawt nga sai. Dai hpe Japan ni chye ai majaw Manmaw hte Namhkam lam sinpraw maga na shara nkau mi hta dap jung nna la nga ma ai. Ndai ten gaw laja lana nsin chyip re majan ladaw hpe laidi wa lu sai ten rai nga ai. Naw Seng woi awn ai dap hpung ni, Japan hpe grau grau guigui rai law sat lu ai, abawng grau law rim lu ai majaw, pawnghpawm hpyen hpung daju kaw nna Naw Seng hpe nambat lahkawng lang ngu na share ninghkring dazik jaw nna bai shakawn shagrau dat masai. Ndai majan gata kaw share guigui hte gasat gala ai kaga Jinghpaw Wunpawng sha ni mung shakawn shagrau masat masa hkrum shajang ma ai. Share ninghkring dazik lu ai ni grai nga shajang wa sai. Maho La Tsai bai matut nna tsun dan ai gaw ning nga ai: Gara dap ni gara daw hpe gasat mazing madu la na lit garan ap ya ai hte maren, 1944 ning shata 9 hta Jinghpaw hpyendap ni a magam lit mung awngdang ai hte ngut mat sai hku re.
"Agu nang hpe ga daw naw daw ya de ga, Japan majan labau grai tam yu yu sai ngu yang, Jinghpaw Wunpawng sha ni majan hta dai daram atsam kaba dat sai hpe gadai sha pyi nka masat shabra ya nga ma ai, nang hte lama n hkrum hkat yang gaw, labau gaja langai bai shamat kau na sha rai nga ga ai law." Ngu ngai san jang, shi bai tsun ai: Rai yang dingda daw, Namhpa, Kuthkai Tamung, Loidau bum bum mayan, Mungyaw Mungyin, Loilem hkan Japan dap dabang ni naw nga nga ai. Lawu daw kaw nga ai Japan ni hpe gasat na magam lit gaw, magam jinghku dap na kaga dap hte anhte rengja dap ni a gasat majan lit rai nga sai. Ndai rengja dap ni mawdaw lam a sinpraw maga shang nna Sam mung daw buga kaw nga ai Jinghpaw Wunpawng sha ni hpe dap langai mi hku hpawngchyawm masai. Shawng nnan e Mekwau na Hkam Man hte Mungbaw Mannawng kawng na Jaukang Tang gaw nbung jawng hte Namhkyek bum kaw sa hkrat masai. (Japan ni gaw Mungbaw kaw nga nga ma ai), Loidau bum de mung shan hpraw du nkau hte Jinghpaw du nkau nhung jawng hte sa gumhtawn hkrat masai. Shing rai Wura bum, Ta mungne, Loidau bum ni kaw, Jinghpaw Wunpawng sha ni madung lawm ai rengja gasat dap hpe galaw maden jat hpawng chyawm masai.
Ndai dap kaw madung woi awn ai Jinghpaw hpyenla dingsa ni gaw, Zau Jun, Hkam Man, Jaukang Tang, Miwa La Tawng, Ndau Chyan ni re. Loidau bum kaw Huidawng du Zau Htang hpe shamyet machyu nna hpyenla gahkyin hpawngchyawm ma ai. Dai aten myutsaw du shagu hpyenla 200, 300 shaga woi nna Japan hpe jawm gasat na matu adan aleng shaga dat ma ai. Shing rai Wunpawng myutsaw du ni tinang a buga na gasat hpyenla shaga woi nna Loidau bum de sa zup masai. Hpabren Zau Tawng gaw, Mungji Mungbaw buga na ni hpe woi gasat ai dapran up tai, Hpawngseng du Zuk Hawng gaw Hpawngseng Munggu ga na dap ma ni 200 jan hpe woi awn ai dapran up tai, Huidawng du Zau Htang mung Namhkai Huidawng buga na dapran ni hpe woi awn, Gangming du wa gaw Gangming Manmak buga na ni hpe woi ningbaw, Yingla du Zau La gaw Mungya Yingla mayan na hpyenla ni hpe woi awn nna Mungyaw Mungyang na Japan ni hpe woi gasat shajang sai.
Ndai aten hta sha Miwa Gawmyintang hpyen ni mung, Myen mung a sinpraw dingdung maga hku shang rai, Shauho Lunghtang Tang mungne mayan kaw dap jahkrat nna, Mugawk Namtu hte La-shu hpe wang gasat ma ai. Rengja kaw lawm ai Jinghpaw Wunpawng sha gasat dap hpung ni gaw Mungyai, Namsan, Loilem, Mungding Kingma du hkra Japan hpe shachyut gasat mat wa ai. Mungding e Japan gasat ai kaw Miwa La Tawng a magyi chyen mi gamang mat ai, hkala kaba hkrum nna sai grai htaw ai. Ndai majan man kaw Jaw Lum, Hkaw Sau, Balawng Gam zawn re ni mung grai shakut lawm lai wa masai. Jahtum e Japan ni laknak jahkrat ai shani du hkra law la ai Jinghpaw Wunpawng sha ni sai asak hpe apnawng nna gasat lai wa sai rai. Shing rai hpang e munghpawm mung gaw sharawt ai shaloi, Sinli Zo Ba hkum nan myit hkrum nna, Sam mungdaw hta Jinghpaw myu tsaw du 49 uphkang ai shara ginwang (Sisip gauming kachin sip satik) ngu jaw ai mung, Jinghpaw Wunpawng sha ni ndai zawn guigui hte Japan hpe gasat lai wa ai majaw lu la ai rai nga ai. Magam jinghku dap ni hte Jinghpaw dap, Jinghpaw rengja dap ni e Myen mung a dingdung daw hte Sam mung shara magup kaw nga ai Japan ni hpe aja awa dip matep gasat shajang ai majaw, Japan dap ni hpe Mandale de shinggyin nna shingdaw gasat ai, rai yang 1945 ning shata 1 kaw nna shata 4 laman hta majan jinghku dap Indiya Nº7 dap ba, Nº20 dap ba, NºS dap ba, Nº20 dap ba, Nº26 dap ba ni mung Myen mung kaw nga ai Japan ni hpe aja awa shang gasat nna, shata 3 nhtoi 20 ya shani Mandale hpe gasat mazing madu la masai.
Shata 4 nhtoi 12,13 ya hta, Chyauhpan zawng myu, Tawngduiji ni hpe gasat mazing madu la masai, shata 4 nhtoi 21 ya shani Pyinmana hpe gasat la sai, shata 4 nhtoi 22 ya shani Yennan chawng, Tawngngu zawn re myu gaji kaba hpe mung matut manoi rai gasat la mat wa ai re majaw, Japan du up daju kaba Hun De pareng ai Nº33 dap nu ting gaw ayai aya rai bya mat wa masai. 1945 ning shata 4 nhtoi 29 ya shani Japan ni Yanggung mare daju hpe mung n sin makawp lu sai rai nna, Yanggung kaw na hka pru mat wa masai. Dai aten hta Yanggung myu sin makawp lit la ai Bu Tinghan, Buhkin Chyu ningbaw ai Myen mung gumlan myu tsaw dap ni e shata 4 nhtoi 30 ya shani Yanggung hpe mazing madu la sai ngu ai lam hpe labau laika kaw ka bang da ai lam mu lu ai. "Agu nang majan prat hta dagu masa hte dusat masa amyu myu re mu yu sadawng?" "Mi sha tsun ai Loilung Balawng ni gaw, dai Ngai Tawng hpe sat kau ya ai Balawng ni re, shanhte gaw hpalap sha hkai sha nna nga ma ai, dai shara kaw na ni hpalap grai lu ma ai, Myen mung ting na hpalap lu sharawng ai ni yawng gaw, Balawng Loilung na hpalap mu ai nga shagrau lu ra ma ai." "Teng na re, Balawng ni hpe ya Miwa mung kaw gaw Deang she ngu kau sai, shanhte a (DA KU DALING GALAI BYAU» ngu ai maumui laika buk hta tsun hkai ka bang da ai: Shanhte myu ni gaw lamu ntsa de nna pyen pyau yu wa ai hpalap kaw nna paw ai re, hpalap gaw shanhte a hpan ningsang mung rai nna gaji gawa mung re nga ma ai.
Shing rai hpalap hpe grai chye shareng lu sha, hpahkri hkri sha, hpalap sihtu htu sha, hpadik dik sha, hpalap hpe tsing lu ai hta jan nna, sihtu simai grai chye galaw sha ai ni rai ma ai. Shing rai hpalap hpe grai chye hkungga tsawra ai myu langai mi re. Hpalap hpe kawa dumlawng kaw bang nna, wanmang makau hkan gakang jahkri tawn, na na lu sha na hpe gaw kawa dumlawng kaw htu adik bang nna matsut shangang kau nhtawm, ga gata de htu lup nna hpalap chyana na sha chye ma ai. Dai chyana zawn re hpalap hpe la shapraw nhtawm, atawng ahkyep hku bai lam jahkraw la rai, aten na na tawn nna tsing lu, tsing sha rai chye ma ai." "Wanhup mare ni majan jahkrai Ngai Tawng hpe la machyaw gadoi di kau ya nna sat kau ya ai hpe, du kaba Sati Wui ngai hpe tsun ai, Ngai Tawng gaw nang a chyinghtawk manang re, nang gara hku matai htang na sawn nga ndai rai nga jang, ngai gaw nang aming sha jahkrat jang, ngai ndai mayan hku na la mahkra rim la nna, shanhte a ladat hku lajang kau na ngu ai shaloi, shi hkraw ya sai. Ngai hpyenma ni hpe mare na la hkan rim la shangun jang, marai 67 rim wa ma ai, dai ni yawng hpe dawn kau saga ai." Shi tsun mani nga u ai. "Agu, dai daw gaw anhte htaw shawng kaw mung tsun du sai re."
Ngai tsun shadum tim, shi grai awng dum ai hku naw tsun nga nu ai: "Ngai Tawng gaw ngai Indiya kaw naw nga yang na lu ai shiga hta tsun ai: Japan ni Munggum, Mayan, Gatta mare hkan na masha mahkra hpe du nta langai kaw rim majaw anyin bang tawn nna, nta madu wa hpe numgaw kaw noi tawn, nta madu jan hpe gaw Japan la ni e ra-mi gati galai di roirip, madu wa hpe yu shangun, n yu hkraw jang myi hpyi gang jen tawn ya nna yu shangun, hkawnji kasha, mahkawn kaba, hpawmi hpawmang n lata ai, num rere ai ni yawng hpe zingri la ngut kau ai hpang she, masha yawng hpe nta hte nawng nat sat kau ai re, dai shaloi lu lawt ai gaw ma kasha Ngai Tawng sha re." "Daihpa du ni a nta nga kun rai re ai, anhte mung maumui dai tsun gari ai na yu sai." "Rai nhten, Japan ni Jinghpaw hpe dai daram zingri ai majaw, shanhte hpe masin mi asi di shakrip jaw sai re. Balawng Loilung mung grai kaba ai shara re, anhte dai kaw nga ai Japan ni hpe mung gasat shamyit kau da nna, Namdu pawdun de majan bai rawt mat wa saga ai. Shata mi jan ting Namdu pawdun kaw wa gasat ai re, grai gasat yak ai, dai bum kaw sin rawng nga ai Japan ni gaw masin n gaja dik ai, grai matse ai ni rai ma ai. Maran Tang, Jasham Naw Dut, Marip Naw anhte mali gaw shana yuptung du wa ai ten hta, Japan ni rawng ai bum de masawp lung wa ga yang, mai hkawm ai n rai, shanhte bum lagaw kawn bum pungding du hkra kawa masawn jung lung wa ai, shanhte rawng ai gaduk kaw du hkra jung da ma ai re.
Anhte mali mam ting tawn ai hta grau ding nna jung tawn ai Japan ni a kawa masawn hpe, yi magang ai zawn di npawt sharawt nna masawp baw mat wa ga ai, hpyen hpung ni hkan gasat lung wa na lam galaw ya ga ai, tsam mari gaduk makau de lu gyem lung wa jang, Japan ni a gaduk de ta bawm wa kabai bang dat ya ai, Japan ni hpe hkra nhkra mung n chye, shanhte mahtang anhte hpang de sanat pala gaw mati si ru ai zawn di gap ahprup bun bun re majaw, majan yi-ngam n sa hkraw sai." "Agu, dai ten gaw yi-nam kun? Ginhtawng kun?" "She tsun jahkrat nga ai, dai ten gaw ginhtawng htawng wa de raitim, marang chyip chyip naw tu ai, wan mung n mai wut, wan wut nna wan hkut shamawng dat jang gaw Japan ni hpe nga shara madun ai hku she tai, dai majaw, lu sha mung gatsing ai hku sha nna nga shalai saga ai. Jinghpaw la ni chyau me gaw nawhpu jum majap matep gun nna pyi she arai sai." «Dai ten hta htu ai marang gaw ngauhtawng adai marang ngu ai rai nga ai. Agu, nanhte a lagaw lata hkan mati kamu pyi tu wa na zawn nga madi manyap sai nhten. Lamu mung dijang htumpa hte dagup tawn ai zawn, chyip hte chyap nga mat sai nrai? Nahoi bum hpe ganing di nna lu gasat la sa rang?" "Nahoi bum na Japan hpyen ni hpe shakrawt kau na matu, du Bala shi nan anhte mali hte Nahoi bum sin ai Japan ni a shara de masing masa wa manaw la na matu, shani jan naw rawng nga yang anhte Nahoi bum de gyem lung wa saga ai.
Ngai gaw shawng kaw hkawm ai, lam hpunggaw, ndai machyang ndum zawn re shara kaw, Japan hpyenla marai kru bum de nna yu wa ma hka, ngai hte tut hkrum rai sai." Maho La Tsai pai ta machyang ndum hpai sharawt nna hkra ta hte masawp dan let, mani sai sai, myi ningja gabrim ai she mu hkra, shi mani dat ai shaloi, wuman na lahta wa lahkawng hkrat mat ai majaw wahka mat ai n-gup kaw yu dat yang, gata de na shinglet she mu mada hkra rai kabu let, "Japan hpyenla ni mung gajawng nna gahpa e hpai nga ai sanat shayu la nna, ngai hpe gap na hkyem nga ma ai, ngai mung sanat gaw hpai ai raitim, shanhte niang hpe lu gap sat na n rai sai majaw, nshang e tsat lang ai nshi tsut shaw la nna, ngai kaw sanat hpaihka madi wa ai wa hpe shawng htim galun kau dat sai, shi a hpang kaw hkan htim nang wa ai Japan hpyenla ni hpe langai hpang langai galun aprup sat, bai langai wa gaw ngai hpe kawlan ri hte galun dat na riri rai sai, ngai nshi hte sanat hkap htek kau nna ahtawng chyagrawng kau dat sai, dai ngai ahtawng chyagrawng dat ai wa hpe, nye hpang kaw chyaw hkan nang ai du Bala e hkan galun sat kau ya sai." Shi tsun nga ninglen lahput kaw ta mara tawn nna, grai awng dum dik ai mani nsam hte anhte masum hpe ren rai mada dat nhtawm: "Nye manang ni gaw n-gup mahka nna mau tsap taw mat masai. Ngai Japan hpyen dai ni hpe sat ai ten gaw manit manga pyi n du ai nga nna, du Bala kaga hpyendu ni hpe wa tsun shalai dan ai shaloi she chye nngai.
Dazik ndai gaw dai shaloi na Japan hpyen ni hpe galun sat ai arawng satang kumhpa rai nga ai. Japan hpyenla ni a hkum na sai gaw ngai kaw hkrai gatsit bun mat, ngai mahtang hkum ting sai gaman rai sai, hka de sa gashin kau na sawn jang, du Bala ngai hpe hkum gashin kau, du ni hpe wa madun ga nga nna wa woi madun ai, anhte a ningbaw kaba Sati Wui ni hpe wa tsun dan saga ai. Ningbaw kaba Sati Wui gaw ngai hkum ting sai hkrai hpya hpya, sai ra gaw wa wa nga ai shang wa jang, shi a kan ana hkrai machyi nna lasi lamun re majaw grau hkrawk sung mat ai myi shagan dat nna, aga! La Tsai nang gaw nhpa byin ai re ta? Hkum ting sai hkrai re gaw i? Nga gajawng san ai shaloi, ngai mung she mau mat ni ai." "Agu nang gachyi mung n hkala hkra ngu?" "N hkala hkra ai. Du Bala du ni hpe ngai Japan galun sat ai lam wa tsun dan ai shaloi ning nga tsun ai: Maho La Tsai a Japan hpyenla ni hpe galun sat ai lata gaw, lanyau yu rim ai hta pyi grau laram ai ngu nu ai. Du ni ngai hpe Japan ni hte gasat hkat ai lam tsun dan nga ma ai, ngai bai rai jang du ni hpe wa mu ai shaloi she, hkum kya mat nna, madu hkum hpe mi sha masha shade lu sat ai ta mi, ya hpa rai kya mat ai rai kun ngu mau nna hpa pyi n chye tsun dan mat ni ai." "Japan hpyenla marai kru gaw hpa re pyi rai n chye yu yang atsu ga du mat masai i." Ngai grai na shagrau sai, shingran hta mung prapra mu nga ni ai.
Maho La Tsai mani sum sha rai, shi a dakhkama hpe masawp yu yu rai bai tsun ai: "Dai shana anhte wa hkringsa mat saga ai, hpang shani anhte Japan ni hpyenma marai kru ting mat mat jang gaw, dai lam de maja na re ngu, shanhte a shingdu maga hku bai sawk hkawm mat wa yang mung, kawa masawn jung ai shara hkrai htep rai, anhte mali gumtsun hkawm let, hpyen ni jung tawn ai masawn atsai sha apun baw kau ya nna, anhte a hpyen hpung ni hpe lam tsan ya lu jang she, shiga madun pala gap shalun dat nna, hpyen hpung ni hpe gasat je lung wa shangun saga ai." «Dai shani nanhte a hpyen hpung ni marai gade sa gasat ai re ta? Naw Seng Rawngteng hpung ni rai ma ni?" "Anhte gaw marai 47 sha rai ga ai, Japan hpyen ni gaw 600 jan si mat ma ai, anhte kaw hkala ai langai pyi n rawng ai." "Agu rang, nanhte chyinghtawk hpung ni hpe mung majan man de bai shang shangun sai kun?" "Shang gaw e, Japan ni majan sum wa sai majaw, nkau mi gaw hprawng hkyem wa masai, anhte hpe gaw lawu Myen mung de yu shangun nna, Yudiya mung hku hprawng hkyem ai Japan ni hpe hkan gap na matu, kinyu bai hkan yu ga ai, dai shaloi majan gap hpung ni gaw Maji Tu a hpyen hpung ni re." "Nang Maji Tu hte bai hkrum sai hku?" "Hkrum gaw e, dai shaloi shi hpyendu aya lu sai, gahpa kaw shagan pyi masum kap sai wa re." Maho La Tsai tsun ai: "Maji Tu hpe gaw majan hta shagrau nan shagrau ging ai, Nahoi bum kawn lawt ai Japan hpyen angaw angam ni gaw, Hkawkhtik mahkrai hku hprawng lai mat wa na sawn ai lam hpe anhte chye kau sai.
Hkawkhtik mahkrai gapaw kau tim, lagaw gabye shara hte ta jum noi na shara naw nga ai, shing rai Maji Tu gaw shi a hpyen hpung ni hte, Hkawkhtik mahkrai wora hkran de, woi zawn mahkrai gata hpri ngau kaw sa noi makoi nga shangun nna, Japan hpyenla ni hpe atsawm sha shalai bang dat manu ai. Japan hpyenla ni gaw mung masha ni a ayat bu hpun galai hpun kau rai, myit htum myit si hte mahkrai ntai nmai re hku adawt hkat si ntsang jawm hprawng htaw wa ai, mahkrai gaang lau du wa ningtawn kaw, Maji Tu ni a jak sanat pala gaw myi hprap jinghkyen ai zawn gap ahprup bun dat jang, pala gatut ai Japan hpyenla ni Hkawkhtik hka de pyeng pyeng pya pya rai hkawn bang mat wa, garai n gap hkra ai ni gaw ntai nmai re Hkawkhtik mahkrai kaw wunawng wubang rai mahkrai lawan lai tawng na matu jawm shachyat hkat nga ai kaw, Maji Tu a hpai hkra kawn hka de dangam hkrat gapya bang mat wa ma masai. Hkawkhtik mahkrai gaw grai tsaw nna hkrai ai, hkrai pawt kawn bum hku de naw shang mat wa ai mahkrai re.
Japan hpyenla ni mahkrai dai kaw lai lu jang gaw, bum hku de shang mat wa ai lam kaw sha du jang, Jinghpaw hpyenla ni n lu hkan shachyut na sai ngu gade sha myit kaba nna hprawng ai rai yang, n myit madawm ai, mahkrai npu de na chyu pala ni marang nhtang htu bun ai zawn ru gahpru pru wa ai nhkan e, shanhte a nta ga de prawng wa nna, ganu gawa gahpu ganau madu jan gashu kasha ni hte alum ala nga ai dinghku wa de na yupmang mahkra, Maji Tu a hpyen hpung ni e Hkawkhtik mahkrai kaw gap je shapoi kau ya manu ai." "Dai shaloi na Japan hpyen ni gaw Dibaw kawn hprawng ai ni rai ma ai. Anhte tsan tsan kawn yu taw nga ai, masin mi asi in di gap sharut kau dat manu ai law. Anhte Manggala panglai hpunggaw kaw sanghpaw jawn mat wa ai shaloi, shi hkrai ngam nga ta nna, hka de gumhtawn bang mat wa ai lang na matai gaw dai kaw asi asat lu htang la nu ai re." Maho La Tsai mani sha sai sai, myit mi amu nga tsun ai ga pe, anhte madat dat tim n-gun grai lu, grai na kabu saga ai.
Chyahkring mi na lapran hta anhte yawng gatsi dung mat saga ai, ngai myit ai lam hpe yawng myit du sadawng ngu lagu sawn la nna, shada da mada yu hkat ga yang, myit ai lam langai sha re zawn rai nga ai. "Agu, nanhte dai shaloi ganing re hpyen hking hking myit ta?" Shan hpraw hpyenla ni a datbung law law hkan mu yu ai, 101 hpung na hpyenla law malawng gaw labu palawng kaw hkawdin din ai, zauhkai n hkai ai, dumhpau sanat hpai ai ni rai nga ma ai." "Buhpun palawng a nsam gaw mut ai re, bawchyawp gaw builwi bawchyawp chyawp ga ai, majan shang jang gaw hpri gang bawchyawp mung chyawp ga ai." "Nambat langai mungkan majan kaw na Jinghpaw hpyenla ni gaw kara galu madat nna, kara hpe pungding kaw grai tsawm hkra masit manai mara tawn nna, jaw krang krang tawn ma ai le. Bai nna ya n nga mat sai datbung dem sara Taugawng Naw ka ai laika kaw mu yu ai, nambat langai mungkan majan hta Jinghpaw hpyenla ni gaw kara njaw jaw, hkawdin din ai re, majan man nlep ndep re hkan hkawdin kabai shapyan nna tsaw ai de noi lung wa nhtawm, hpyen ni n myit madawm ai laman, nhtu hte lawan ladan azat gatawng sat kau da da re nga nna ka tawn ai, shi ka da ai hpyenla dingsa dai ni gaw, Nshawn Loilung na sara kaba Galau Zung Bawm, Munggum Loileng na salang kaba Galau Zung Yaw ni lawm ai." "Dai ten gaw she madat gaw e, Miwa ni mung la ni kara galu naw madat ai prat rai nga ai.
Ngai hpyen sa shang ai kawn gaw kara gadai n madat sai. 101 kaw shang ai Jinghpaw hpyenla ni chyau me, nkau mi gaw hkawdin din ai law ai." "Agu nang shagan gade kap ai du galaw yu sa?" "Ngai du n galaw ai, ngai gaw chyinghtawk masha re majaw, du n mai galaw ai. Ngai sanat myawk re gap ai de gaw grai lapyin ai, ga shadawn myawk gap sharin ai shaloi, anhte hpe mida masum tsa tsan ai kaw myawk gap bun na hku shadawn tawn ya nna gap shingte shangun ai, gadai wa hkra yang gadai hpe shagan lahkawng kap ai du sharawt ya nna, dengga lap manga htuk jaw na nga tsun nna, nannan shingjawng shangun ma ai, rai yang, ngai a shawng kaw marai shi matsat ting gap masai, gadai mung n hkra ai, ngai kaw du sai, ngai gaw myit mi alawm di ta ganu hpe yungdawn kaw yat sha ganun shalun dat nna gap dat jang, myawk pala hkrat wa ai de hkap yu ai ni gaw ya gap ai gadai re nga san dat ma ai, myawk gap sharin ai ni gaw Maho La Tsai re law nga marawn dat jang she, galang bai gap shangun mu nga nna jahtau dat ma ai, ngai bai gap dat yang, mi na zawn masat da ai shara kaw hkra sai, hkum gap shangun sa, shi amat lu sai nga ma ai.
Dai shani ngai gaw shagan lahkawng kap ai du aya lu la sai, gumhpraw dengga lap manga lu la ai kawn, hpang e gaw shagan n lu yu sai, ngai hpyendu nrai tim, ngai gaw hpyendu kaba Dudiya ni a lapran e yup, shat sha tim shi a pai maga dung, ngai a pai maga du kaba langai naw dung ai." "Amerigan masha ni Jinghpaw ni hpe gara hku yu ai naw tsun yu u, lu sha gaw ganing re woi sha ma ta?" "Ndai hku re. Shanhte a myi hta Jinghpaw ni gaw majan grai kung ai, dai majaw anhte hpe jaw ai rashin (Shat lu sha ni) gaw manang ni a hta loi law ai. Ngai hpyen nhan shang ai shaloi, la-hka gaw dawla sumshi langai e fun manga re, rai yang dai fun manga gaw galoi mung nye lata kaw n du yu ai, gumhpraw dai hpe hpyendap kaw bang da nna, lama ngai majan hkan si mat rai jang, duu mari na matu mahkawng da ai re, lama hpa manghkang n pru jang gaw, hpyen kawn pru wa ai shani mahkra htuk ya dat ai, madu a gumhpraw hte duu mari na re nga, hahaha, mani hpa she re, ngai myawk gap ai kaw amat lu nna dawla fun manga lu jat la ai majaw, ngai a shabrai gaw sumshi kru rai sai, raitim ngai gumhpraw majoi n jai kau ai, wa htu tsi hte wa htu barut, sabya ni mari ai kawn jan nna, kaga hpa mung n mari ai." "Nang gaw gumhpraw grai lu na hku rai re nga ai le agu." "Lu ai le. Japan majan ngut ai hpang, anhte Zinlum bum kaw badang manau manau nau ga ai, dai shaloi anhte marai 47 hpe shagrau kumhpa dawla sanit tsa e manga shi htuk jaw ma ai, anhte a lang rai mahkra gaw du Bala hkrai gawn lajang ya ai re."
MYILE LE MAT AI
"She tsun nhtang kau nga ai. Balawng Loilung kawn Nahoi bum gasat ai grai jamjau ai, lani mi anhte shan hpraw hpyendu ni hte Nahoi hka kaw du yang, hka grai kaba ai, hka kau kaw lung hkrung kaba mida 74 tsaw ai mi tu ai, Nahoi hka gaw dai lunghkrung hku nna hka rim tai let lwi gumhtawn yu wa nga ai. Hka rim hkrat ai kaw hka nawng kaba mi wa byin ai, ngai gaw lunghkrung dai hku n mai lai ai ngu, maga mi de bai gayin nna lai hkyem ai, dai maga gaw hka hpunla loi mi kya rai, hka nawng hta nga mung grai rawng ai, nga ni hka kaw nshu nshang she pyau ai gaw e. Nung ntsa e hpun kaba mi tu ai, hpun kaw sumri gyit nna masha shayu dat yang, galang mi masum dang lu shayu ai. Ngai gaw masha nau law na n ra ai, masha law jang n-gup law nna yi-ngam n sa ai. Ngai hpun kaw sumri gyit la nna manang marai kru hpe shayu kau dat rai, zanzari bai wa tsap let, du ni hpe wa la nga ni ai. Du Bula hte shi a du manang yan bai yu wa mara ai, ngai shi hpe hka na nga yu shangun jang, shi sanat hte nga gap na hkyem nna, ngai hpe gara hku gap yang grau mai na re nga san ai, ngai shi hpe wo nlung kaw tsap nna gap yang mai ai ngu sai, shaloi shi gaw nga hpe bawm hte gapaw na hku bai tsun sai.
Ngai shi hpe tsun ai, nau ni ai kaw gapaw yang nga gaw n si ai, anhte a masin mahtang ganan mat na ngu we ai. Bai nna bawm gapaw dat jang Japan ni na kau na ngu tim, dai zawn re shara kaw hpa nra ai da. Shanhte gaw dai lam n chye sam ma ai, ngai gaw wanru nat ai hpaji mung chyinghtawk hpaji sharin ai shaloi sharin yu sai rai nna chye ai. Hpang e gaw ngai hpe she nga lau gapaw u, nang she chye ai nga ma ai. Ngai bawm hte wanhkret lang nna, bawm hpe shawng hka gata de yat yat sha bang dat nna, nga ni bawm hpe sha hpa rai shadu nna gahkyin majaw wa ai shaloi, wan ru kaw wan nat shakap dat sai, bung nga gapaw ai hte, nga ni hpe gapaw gamawng dat sai. Amerigan hpyendu masum gaw hka grai chye hpungyawt nna, langai wa gaw hka de nga masum lang shang rim nu ai, mali lang ngu na hta gaw n pru wa sai. Shi a manang yan shi hpe hkan tam ai nga, hka gata de hka-up up nna shang tam yu ma ai re, n mu ai, hpungyawt pru wa nna, man balu hte hka de htawng yu tim n mu ai.
Ngai gaw ngai a man balu hte hka gata de htawng yu dat ni ai, shaloi hpyendu dai gaw hka gata kaw nga num tsawm langai hte ahpum pup hkat let hka gata kaw tsim rawng nga ma ai. Nga mahkawn hte Amerigan hpyendu wa a hkumhkrang ganoi maren galu kaba ai. Shanhte nang ganing di sana re? Ganing di shaw la na re? Nga gajawng garu wa masai, shanhte ngai hpe bai san ai, La Tsai e, ganing di sana re nga jang, ngai gaw kawa yan kran la nna gyit dawn shaw la ga ngu ni ai. Kawa yan kaw dat kyu sumri gyit la nhtawm, hka de shayu dat yang naw gadun ai majaw, langai bai kran la nna gyit matut la rai, hka gata na Amerigan hpyendu wa hpe dawn shapraw la yang, nga num tsawm dai mung ahpum noi pru wa ra ai, nga num dai hpe hkarang kaw shaw gale dat jang, nga hkum grai bai gaji mat sai, raitim shi a hkumhkrang gaw masha hte maren sha re, nga singkaw hte myiman chyipchyip magap kau rai, yawng mayawng nga dai hpe atsawm sha yu mayu nna, nga singkaw gang kau na sawn ai rai yang, gadai mung n lu gang garan kau ai, dai nga num hpe gaw hpri pung kaw rawng tawn rai, si mat ai wa a nta madu jan hpe wa yu shangun na matu, nbungli hte Amerigan de htaw wa kau manu ai. Japan majan na maumui grai naw galu ai, malap mali rai nna nhti nhtang ngu she tsun kau nga ai." "N ra ai, nang dum ai yang kawn bai matut tsun tsun rai ga."
"Anhte Nahoi hka kaw nga gapaw la ai hpang gaw, Mungyaw de bai du saga ai. Mungyaw gahtawng kaw masha htinggaw 86 nga ma ai, Sam, Jinghpaw, Myen, Balawng, Miwa, Lisu amyu ni gayau gaya rai nga ma ai re. Mungyaw bum gaw namhtun nlung hkrai re, bum pungding de lung na matu hpunpyen htan la nna lung ra ai. Dai kaw e Japan ni gaw mung masha ni hte gayau gaya rai bai wa nga re majaw, wa gasat la na matu grai jamjau ai shara rai nga ai. Dai lang gaw ningbaw kaba Sati Wui shi nan ngai hte bum dai gara hku gasat la yang lu na matu, du Bala hte an hpe saw woi lang rai, majan chyarang lagu yu mat wa saga ai. Lai lam Japan ni e madu la kau sai, shawng de Inglik ni wo ai lam nga ai, Inglik ni gaw bum dai hpe gapaw ayai kau nna, bum ntsa kaw hpyendap langai jung da ma ai, Japan ni Inglik ni hpe gasat shalam kau dat ai hpang, shanhte bai wa madu sha kau manu ai. Dai kaw sin ai Japan hpyen ni hpe gaw nbungli hte wa gapaw kau yang she lu la na masa sa nna, anhte wayalet hte nbungli shaga saga ai, nbungli hpyenla ni hpe tsun ai, nbungli masum dai ntsa hku pyen lai na, lahkawng shawng pyen lai ai hpang, langai bai pyen wa ai shaloi, anhte kumla madun pala gap shalun dat na ngu jang, gaja wa Amerigan hpyenla ni a nbungli lahkawng shawng pyen ahkyawt lai mat wa ai hpang, langai bai pyen pru wa ai hte, anhte kumla madun wan gap shalun dat jang, dai nbungli gaw Japan ni a gaduk kaw nan bawm jahkrat bun nna gapaw shamawng kau ya sai.
"Hpyenla manang law malaw bai htim gasat lung wa ai shaloi, nbungli e lagaw gapaw di kau ya ai Japan hpyenla langai mi gaw, shi hkrai sha gap ninghkap taw nga la ai, bai langai mi mung lagaw gaw lahput kawn gap di kau ya hkrum nna, shi hkrai sha jak sanat hte myit si myit htum rai lagaw daw mi garawt let gap noi taw nga la ai, shi n lu hkawm sai majaw, maga mi de sha lu gap ai, shaloi anhte maga mi hku nna bai gasat lung wa nna, gaduk de ta bawm hkrai wa kabai sharut bang dat jang, gaduk kaw makoi rawng nga ai Japan hpyen ni shingdu maga hku hprawng pru wa ai ni hpe mung, anhte a hpyen ni jaujau hkap nga sai majaw, langai pru wa langai hpawk hpawk di gap shajoi kau saga ai. Majan ngut ai hpang anhte Japan mang hti yu yang, 2800 jan lu gap kau saga ai, chyu pala ri sanat mung grai lu la sai. Majan dai gaw awng badang kaba dik ai rai sai." "Nanhte hpung ni marai gade sa gasat ai rai?" "Anhte mung gap mani mi rai ga ai, majan ningshawng gaw Maji Tu hpung ni rai ma ai, anhte Japan shade sat kau tim, anhte kaw na hkala hkrum ai gaw hpyenla langai mi a ta kaw, bawm gapaw hkra nna di mat ai sha re." "Maji Tu a hpyen hpung kaw kaga myu hpan hpyenla ni lawm ai kun? Amerigan hte Inglik hpyenla yi lawm ai kun?" "Shan hpraw hpyenla gaw n lawm ai, hpyendu sha shan hpraw ni lawm ai, hpyenma gaw Jinghpaw hte Gawlahka ni sha re, Gawlahka hpyenla ni gaw laika grai chye ma ai, anhte Jinghpaw ni gaw laika chye ai nau n nga ai, Kayin hpyenla mung gaw lawm ai, dai re nau n law ma ai.
Jinghpaw hpyenla ni laika n chye ai ni rai tim alawng chye dat ma ai, hpyen ni a mying hte sak sha chye la lu jang, alawng dat dat rai ma ai, alawng dat hkrup sai masha gaw n lu hkrung sai." "Agu nang alawng n chye dat rang?" "Ngai gaw alawng dat chye jang mara lu na hkrit nna n sharin yu nngai, masha ni chyau gaw ngai hpe sharin ya na nga ma ai re, ngai nkam sharin la ai, jauhkyen chyau me sharin yu ai, dai majaw Japan hpyenla ni hte tut hkrum rai tim ngai hpe ta n lu du ma ai." "Hehe, alawng chye jang she sanat n lang ai hpyen ni pe sat kau lu na rai nga yang me."
Ngai shi hpe mada yu let tsun ngai. "Hpang shaning, ngai Maulamyen kaw nga nga ai shaloi, Myitkyina kaw nga ai ningbaw kaba Sati Wui gaw wayalet hte, ngai hpe Maulamyen nbungli gut kaw sa la nga u, du Lazum Tang Ji hpe nan sa tau la shangun na nga htet ai, ngai mung nbungli gut kaw sa la taw nga ni ai, nayi chyen mi daram rai jang jigrawng nbungli langai pyen du sai, du Lazum Tang Ji ngai hpe mu ai hte, ningbaw kaba Sati Wui nang hte hkrum na nga, Myitkyina kaw la nga ta sai, nbungli de lawan lung wa rit nga jang, ngai mung nhungli dung nna Myitkyina de rawt mat wa saga ai." "Dai shani Sati Wui nang hpe nhpa hkap tsun a ta?" "Shi ngai hpe nan la nga la ai. Dai shana ngai shi hte rau yup nna grai jawm jahta kau ga ai. Lazum Tang Ji hte loi bai jahta la nna rai mat wa maw jang, shi gaw lana mi sha naw yup ga nga saw ai, ngai daina Maulamyen kaw ndu nmai re ngu kau da nna, du La Hkyi yan du Gunhtang Naw ngai hpe nhungli hte hkan sa dat ma ai. La Hkyi pe ngai n mu yu ai re." Ndai kaw tsun du ai shaloi, loi hkring la ai hpang, ninghkring wa Mungyaw Manmak bum gasat la ai lam bai matut tsun du nu ai.
SHAT RAU N LU SHA KAU SAI
Tingsa ajan sinna de gayau mat wa sai. Ninghkring wa a yu hkraw gaw krawp she krawp wa magang sai. She tsun tsun rai yang gaw, htum lake pyi nga na n tai sai majaw, ngai kaw nna naw hkringsa la ga, shat naw sha kau rai, hpawtni bai matut tsun ga ngu let, jak ni jahkring kau bang wa ni ai. Shaloi sara Lama Gam gyenan gayat nna sara ma Maho hpe: "Agu dingla a shat simai la sa rit law." Ngu htet dat nu ai. "Sara, agu hpe shi ra sha ai simai htet ya nna, anhte hte rau sa woi sha ga law, galang sha hkrum lu ai wa shat ma mi sha pyi rau n lu sha yang ngai myit n pyaw ai." "Ngainam, nang myit n pyaw hkum rai gaw e, ngai shat seng hkan na bat manam hkrup jang akraw nga n pyaw ai, daini mawdaw jawn nna shat pyi n kam sha chyalu she re." Agu shing nga jang, ngai myit hta grai hkam sha yak mat ni ai. 110 ning rai sai masha hpe anhte gaw udi htingba ku hku nna woi ku lakawn nga ai baw she rai mat sai wa, lam hkan mawdaw bai jawn arak hkawm shangun, du ndawt labau bai hkai, hkringsa ten pyi n lawm hkra shakut kau nu ai.
Anhte hkum ni naw jasan rai nga yang, sara ma Maho agu a matu shat la sa wa ra ai, ngai hkap la yu ya yang, shat gachyi mi, udi lahkawng shadu la nna lahkawng brang di ga tawn ai, chyinghkrang simai shadu ai mi sha rai nga nu ai. "Nanhte mung sa sha la masu, ngai gaw ndai hte sha jang law sai, nga chyu hte gahpri lu rai jang grai hkru sai." Agu shing nga jang she, ngai Mangshi kawn mari gun ai Hugu gahpri kumbpa la sa ai grai jaw kau dum ni ai. Anhte mali hkrai Yudiya mung hte Myen mung jarit Mesai hka hkinggau nten kaw galaw tawn ai shat seng langai hta du hkrat wa saga ai. Shat sha na matu daraiba Nhkum Gam Yudiya ga hku lusha htet ya rai, lusha rai n du ai shaloi, sara Lama Gam gaw shanhte hte shani shana rau sha nga ai majan ninghkring wa a lam hpe san ka da na gadai n dum ai, daini na Bawk nang shayi sha langai mi kawn sa du sa ka la ai gaw, Jinghpaw Wunpawng myu sha ni yawng a matu akyu grai rawng sai, laika lu ka shapraw jang anhte hpe alu sha kumhpa na hkum malap lu nga u ai. "Nang n lawm yang mai byin na n rai nga ai, nang hpe mung chyeju grai dum sai, nang grai kyin ai nga ai chye chyalu, ngai sara Lashi Tu Ja hpe atit anang ngu nang hpe shangun dat ai re, htawm hpang de gaw ndai Mesai hka sakse tai ya nna, Mesai hka sha n hkyet mat dingsa, nanhte hpe chyeju dum ai myit mung nhkyet na re." Ngai shing ngu tsun ai shaloi, myiprwi si gaw lwi pru wa na gaya nna, myi hpyi hte myi tum lapran kaw gahkrang hkawm taw nga sai.
Mesai mahkrai de yu dat yang, Myen mung de nna shang wa ai gat shang masha hte Yudiya kawn Myen mung de shang sa ai masha ni gaw, jan du wa sai majaw, madu mungdan madu nta de wa na matu, Mesai mahkrai kaw lai rai, mungdan lahkawng a dawnghkawn jung tawn ai jarit nta gata kaw lili lailai rai pru shang kyin nga ma ai. Shat sha ngut ai hpang gaw agu hpe nkam shazawng sai majaw, kringsa mat saga ai. Hpang jahpawt anhte manap shat sha la nna bai matut tsun bang wa saga ai. Anhte jak hking ni bai hkyem tawn ya sai. "Mana anhte Mungyaw kaw tsun du sai, ya gaw Mungyaw Manmak bum gasat la ai lam bai matut tsun yu ga. Manmak bum gaw Japan hpyendap dung mi nga ma ai. Anhte hkwi gap ai Japan ni gaw bum ga krai makoi rawng ma ai. Dai majaw grai hkwi gap yak ai, Manmak bum kaw mung masum ya ting gap yang n lu la ai, myawk hte gap yu yang mung, shanhte a gaduk nau ngang ai majaw n lu gapaw kau ya ai, ngai gaw du Bala hpe bum de lagyim lung wanna she gap ga ngu jang, bum hkan aya grai nga ai, aya ni anhte hkawm ai mu jang, shara magup gahkan hkawm nna, Japan ni ipe shiga shana ai hpa tai ai, manbalu hte yu la nna gap gap di ga nga jang, ngai gaw anhte jaugawng la mali lung na, nanhte anhte hpe hkan makawp ai hku myawk sha gap bun dat dat di mu, ngu tsun kau da nna, Maran Tang, Marip Naw, Jasham Naw Dut anhte gaw, shana ningsin sin wa ai hte, Mungyaw Manmak bum de rawt mat wa saga ai.
Japan hpyen ni mung kawa masawn grai chye jung ma ai majaw, anhte bum lagaw du ai shaloi, lam hku atsawm sha masawp yu yang, kawa masawn hkrai pri, anhte aga kaw gum apyet let, kawa masawn masawp baw mat wa ai, hkying hkum mali jan ting gumrawt baw kau yang she, Japan ni a bangga gata kaw du saga ai. Dai shaloi amyi ana hkan asheng nga machyi nna jawm yu hkat ga yang, myiman ting wawt gaman sha noi taw nga hka! Ganing n chye di, namlap loi mazut ai amya di la nna magawn kabai kau saga ai. Anhte Japan ni a gaduk chyinghka lam de ta bawm kabai bang dat nhtawm, jak sanat hte bai gap maru dat, dai shara kawn hprawng mat wa ai ni hpe gaw anhte a hpang lam de hkan lung wa ai Naw Seng Rawngteng hpung ni e bai hkap shakrip kau, masum ya ngu na jahpawt Manmak bum na Japan ni hpe atsai sha shakrawt kau lu saga ai. Majan chyarang ye ai shaloi, Japan mang 307 taw ai, lam de hprawng pru mat wa ai ni hpe hpyen hpung kaba ni e bai hkap gap sat ai marai 93 re, anhte mali hkrai sha ga loi bum ai hkan bawm hkrai kabai bun, jak sanat hte bai hkap sharut rai, sanat ngoi ai nsen zim mat jang masha bai hkan yu ai, hpyen ni hpe mahkra sat kau lu sai re chye jang she, masha bai hkan yu rai, myawk kaba masum lu la, sanat re gaw majoi she dang la taw nga sai.
Nhtoi htoi, jan pru wa jang, anhte Manmak bum pungding kaw wa lu tsap ai shaloi, du Bala hpe shiga shana dat saga ai, bum kaw nga ai Japan hpyen ni hpe mahkra shakrip kau sai, nanhte lawan lung wa marit ngu dat jang, Bala grai kabu nna anhte hpe shakawn let ru lung wa ma ai." "Japan hpyen mali tsa jan hpe nanhte hkrai gasat shapyen kau sai hku rai nga ai!" "Re, anhte mali e gasat la lu ai daram re. Dai lang anhte mali gaw DMC shagrau kumhpa lu la ga ai. Ngai Japan la marai kru hte gasat hkat ai shaloi lu la ai kumhpa gaw YING BAYA GAWNGHTU kumhpa re, anhte mali lu la ai kumhpa gaw MAINGAN DAW GAWNGHTU ngu ai kumhpa re." "Agu e, nanhte hpe grai shagrau ram ai re, ya nang a manang la ni hpe grai naw dum dum re nrai?» "She dum gaw e, shanhte gaw atsu ga hta atsawm sha wa nga mat masai, ngai chyu sha she ngam nga ta sai." "Nang gaw n ngam n mai law, nang nga ai majaw she daini ngai ndai kaw Japan majan na lam mu san la ai rai nga ai law." "Manmak bum gap la lu ai hpang, lana de mi anhte Chyaumye de bai rawt mat wa saga ai. Chyaumye bum mung grai kaba ai, anhte gaw ganing di gasat yang loi na lam bai hkan yu maram ra sai. Anhte hpung masum rai lung wa saga ai, hpa majaw hpung masum sha garan nna, hpung mali n garan ai? Hpyen hpaji hta gaw lam mali re shara hpe lam masum hku sha mai lai na, ngam ai lam mi hpe gaw hpyen wa a matu madat da ya ra ai, shanhte dai lam mali hku hprawng pru wa jang hkap gap loi na matu re.
Hpyen shada gaw raitim, hpyen wa hpe malala htum hte htawt re hku n mai shayak sat kau ai, la shada she re gaw, si hkrum ai ni hpe madu n byin nna si ai re chye shangun ra ai." "Shaloi gaw majan gasat tim myit naw su ra na hku i?" "Chyaumye bum de anhte shana de lung wa saga ai, bum kaw du yang hpang jahpawt nhtoi mahka rai mat sai, anhte grai shim ai hku nna Japan ni a bangga makau de sa madoi yu yang, bangga ntsa kaw hpuntawng hpreng garai tawn ma ai, dai ntsa kaw zaibru bai ru bun tawn, gaduk mahka kaw jak sanat lahkawng dang tawn da ma ai, anhte hkying hkum mi jan bai la kau yang she, hpang de na ni hkan lagyim lung wa mara ai. Anhte myawk hte gap na hku ngu yang, nkau mi gaw myawk gap yang hkindit na hkrit nna n gap gui ma ai, ngai gaw palawng raw la rai, gahpa kaw gahtap nyen tawn nna gap ai majaw, sanat hkindit tim gahpa n machyi ai. Anhte gaduk mahkra gap gamawng kau, hpang de hkan ai ni hpe wayalet shiga shana dat sai, gaduk gata na Japan hpyen ni hprawng pru wa ai kaw, langai hte langai di hkap shingte sat kau ma saga ai. Chyaumye bum sin ai Japan hpyen ni hpe atsai sha shakrip kau nna, mang she ningrap ai hpe shara mi hta gahkyin gawng tawn, dat si ru bun nna nat kau saga ai.
Dai shaloi na majan chyarang ye lajang ai lam gaw masum ya kaw she ngut kre ai." Ninghkring wa tsun ai majan man hpe myit dat ai shaloi, saira bat hkrai wa wa nga nna manam ai gaw, ladi ndaw hku suisui lai ai zawn pyi she nga nga ai. Ninghkring wa hpe san pyi n ra, matut manoi bai tsun hkai mat wa nga nu ai. "Dibaw bum mung Chyaumye hte grai wa n tsan ai. Anhte majan chyarang ye lajang kau ngut ai hpang, masum ya sha naw hkring la yang, Dibaw kaw na Japan ni hpe sa gasat na lit bai lu saga ai. Shana de na hkying masum yang, Sek kaman du yan Bala anhte masum hpyen wa zoi ga ai, anhte manpyawng hte htawng yu yang mu ai, Japan ni a sanat hpaihka gaw anhte hpang de madi taw nga ma ai, ndai maga hku gaw n mai htim sai ngu, bum lagaw hku gayin mat wa saga ai. Bum lagaw hkan gaw kumshu, makchyawk hpun, wumung hpun re hkai da nga ma ai. Dai shani gaw shata 6 nhtoi 14 ya rai nga ai." "Hkahka, agu naw hkring yu u, dai shaning gaw gara shaning re ta?" Shaning n tsun ai matut manoi hkai mat wa nna, ya gara shaning rai sai pyi n chye kau dat sai. "1945 ning na lanam ta hta rai nga ai, shanhte hpang de lung wa ai lam gaw masum nga manu ai, lam mi kaw hpyenla marai masum sum zanzari tsap nna, anhte n mai shamu sai, shana nsin sin na bai la ra saga ai. Anhte a hpang de na hpyenla marai sumshi jan mung maling gata de shang makoi rawng nga nna, hpang jahpawt nhtoi mahka e she gap amya dat saga ai.
Dai re dai shani n lu gasat la ai, masum ya tup bai jawm gap hkat ai, hpang e gaw shanhte a gaduk de myawk hkrai gap bun jang, Japan ni a sanat nsen zim mat sai. Shing rai ngai manpyawng hte yu dat yang, Japan angaw angam ni dawnghkawn hpraw galam nna tsap nga ma hka! Anhte shanhte hpe wa rim la ai shaloi, makau hkan mang grai ningrap ai, myawk hte gap hkra ai rai nna, lagaw lata n tu mat ai, pu kan ayai aya re she sumpum. Japan mang yat manam nna shat pyi n mai sha mat ai. Anhte rim la ai hpyen kaw, du marai manga lawm ai, rim la ai hpyen bawng ni hpe gaw Dibaw de wa sa kau sai." Ninghkring wa tsun ai ga gaw galu galang, ngai ga pyi n mai san hkra lu tsun nga nu ai. Shi bai tsun ai: "Shanhte Nawnghkyu, Lwicha bum de na Japan wa gasat shakre na ngu wa wang tawn ai re, Japan hpyenla ni Sam hking hking kau nna, nga law sanit matsat hte Hkawkhtik mahkrai kaw, sanat ni shaw la rai hprawng mat wa na hkyem ma ai, dai shani gaw 1945 ning shata 8 nhtoi 18 ya shani rai nga ai. Dai shaloi rai nga ai le, Maji Tu hpyen woi nna shawng lam de Japan ni hpe masin mi asi di hkap gap shapoi kau manu ai. Ngainam nang she ngu nga ai, shata 8 praw 8 ya shani gaw Amerigan ni Japan Kawngtau kaw nga rai bawm jahkrat bun dat sai, dai shani anhte Lwicha bum kaw naw nga ai. Shata 8 nhtoi 18 ya shani hkying jahku manit 35 hta, ngai a wayalet jak kaw Japan ni asum hkam ta sharawt mat sai nga ai shiga shang wa ra ai, anhte nau kabu nna shada da pawn gumjawt hkat, ahpum gumchyup hkat, jahtau marawn rai, myit pyaw dik saga ai.
Dai shani anhte hkringsa la nna, hpang shani lam hkawm nna La-shu kaw du, La- shu kawn nbungli hte Manmaw de sa sa ma ai, anhte dap kaba mali re, nbungli kaw galang mi marai 42 mai dung ai rai yang, marai 13 a matu gaw laknak ni htaw lang ai, du Bala an gaw shana de jahtum na lang kaw dung ang ga ai. Ngai du Bala hpe tsun ai, Manmaw du jang ngai Chyauzaha kaw nu hpe naw wa gawan na ngu ahkang hpyi jang, mawdaw jawn wa u nga hkraw ya sai, Manmaw kaw du ai hte, ngai gaw lam n tsan sai ngu rai mat wa ni ai, nu hpe wa hkrum da rai, dawla 450 mung wa jaw kau da sai." "Dai jan gaw nang hpe shangai ai ganu sing rai sai kun?" "Re, shi gaw ngai a chyu jaw ganu re, Jansi na yan gaw ngai hpe woi kaba ai ganu gawa re." Maho La Tsai Myen mung labau grai galu hkra tsun bang ai daw hpyet kau ya nna, Japan hpyen ni hte gasat hkat yang, yinam ta lamu marang grau laja ai shaloi ganing di hkam sha ma ta? Ngu san ni ai, shi tsun ai: "Hpyenla ni hkum dek marang palawng gun, muga gun ai, muga kaba langai kaw masha marai shi langai lu yup ai, shana yup ai shaloi, muga gata kaw marang palawng hpun gayawm kau rai, lagaw hkrum hkrum di yup yup rai ga ai, manang ni gaw galoi mung palawng yup madit kau kau rai ma ai, ngai chyu sha palawng n madi ai, ningbaw kaba Sati Wui ngai hpe san ai: La Tsai rang, marang gata kaw yup yang, manang ni a palawng pyi madi nya rai mat ai, nang chyu sha ahkun ahkraw i? Nga tsun mani u ai, ngai mani let shi hpe tsun dan ai, ngai hkum gaji nna, marang palawng atsawm sha gayawp hpun kau jang gaw marang n hkra ai re." Nga nna tsun mani dat nu ai.
Shi matut nna bai tsun ai: "Majan gasat ai shaloi, masha sat, masha mang mu re hpang gaw, lahkawng masum ya shat n sha mat, hka sha lu ai, masha mang sha amu nga yang gaw, hka pyi gara hku n lu ang ai ngu lang, 1 ningbaw kaba sat Wui bai tsun ai, nang n lu sha tim majan naw lu gasat ai, nang hpe gaw sagya wa e nhten she garum sam nga ai re nga nna, ngai mung rai sam ai ngu nngai. Daini mung mawdaw dung na re majaw ngai shat n sha ai, mawdaw dung na rai jang shat n mai sha bang ai, shat sha jang mawdaw na wa ai, masum mali ya n sha tim n kawsi ai, mawdaw na tsi sha, shing nrai shanam maum nna, shawng de dung ra ai, ngai shat kawsi ai nau n chye madat ai, sha ra nna sha ai chyu she re." "Agu, nang Amerigan hpyendu ni hte rau hkawm ai shaloi, shanhte majan hta hkala nba hkrum ai n mu yu nni?" "She mu gaw e, anhte Namdu bawdun kaw nga ai shaloi, ngai hte Amerigan hpyendu langai mi hpun bang ntsa kaw dung nna, palawng raw la rai shakrat yu nga ga ai, nye makau na hpyendu wa hpe Japan hpyenla ni e lagu gap dat ai majaw, shi aga de di hkrat mat wa ai kaw, ngai hkan gumhtawn yu wa let ahpum sharawt la ai re, baw kaw nan gap hkra ai majaw n lu hkye la sai." "Shan hpraw masha ni mung shakrat chye yu ma ni agu?" Shakrat nga jang, naw gaji ai ten hta, bum pa sha n nga, amyu n ginhka ai, gadai amyu masha hta mung tsi shakrat byet lai wa ang sai, sanseng nau n chye galaw ai masha ni hta, gadai myu a hkum hta mung tsi shakrat chye rawng ai. Sumrai ninghkring Lu Sin ka ai "A Q a maumui» hta ka tawn ai, A Q gaw shakrat hpe ta hte din sat ai pyi n re, labu palawng shakung hku hkan nna awa hte "Pru pru" ngu gawa achyak sha ai hku ka tawn ai yu jang, grau na-du dum ngai.
Bu hpun nau n galai, hkum nau n shin, sanseng n du jang tsi shakrat ni gadai hte mung jinghku hku wa chyalu sha rai nga ai. Moi Inglik ni Jinghpaw mungdaw de nnan shang wa ai shaloi dem tawn ai datbung langai hta, Jinghpaw num ni da maka labu gaw bu tawn nna, asawn ayan rai dung let tsichyaw chyaw hkat ai mung dem bang tawn ya ma ai, sa-wa dai wa gaw dem na gaw n dem, manang ni tsichyaw chyaw hkat ai dem tawn nna, mungkan ting na tsi gaw Jinghpaw num ni kaw hkrai rawng mat ai zawn, rai yang, Jinghpaw ni gaw sha naw jawm yu hkat, A Q hpa, n-gup hte "Pru" she nga hkra gawa sat ai hta nga jang, loi naw singtsi nga ai re. Tsi shakrat hpe tsun jang, sara kaba Htoi Man tsun ai tsi shakrat a lam hpe bai dum dat ni ai. Dai gaw shi ayan tsun hkai ai, kunghpan maka gumlan kaba ten hta, shanhte jawngma ni ginjaw Bekyin de Mau Ze Tung hpe wa jahkrum ngu nna, madu a buga kawn hkawm mat wa ma ai, Bekyin gaw n du lu re kaw, shanhte hpe bai nhtang wa mat shangun ai shaloi, hkum nau gaya nna Hu-nan kaw wa hkring ai shaloi, masha ni kaw didam shap la rai buhpun palawng raw shadu dat jang, shakrat ni numhkaw zawn rai hkra wo htaikun pru wa ai nga tsun ai hpe myit dum dat shagu, grai matsat si wa ai. "An lahkawng myit mi alawm rai shakrat rim la nna hpun kaw din gapaw sat sat rai dung nga ai shaloi, sanat ngoi ai pyi n na ai wa, manang wa aga de n-ga rang rai galau mat wa nu ai, ngai lawan wan hkan gumhtawn yu ai shaloi, shi a gahtan kaw sai pun pun rai pru wa ra ai. Dai kaw nan galang ta ngap nsa hti mat nu ai." "Shaloi gaw shi mung shakrat ni a mara lu nna si sai ga rai nga nu ai. Nang chyau gam grai gaja nga ndai le, hpa tsin-yam mung nang kaw n lu du ai."
Ngai shing ngu dat jang, shi mung grai na kabu ai myiman nsam madun dat u ai. "Shi hpe nang bai hta makoi kau sadawng?" "Re, anhte hta lajang kau ai re, nbungli langai shaga la nna, Amerigan de wa sa kau shangun sai, ngai mu ai gaw dai hka gata e nga num e ahpum sat kau ai wa ma rai yang, lahkawng sha re. Grai mauhpa she n re ni, nga dai myiman aja awa magap kau nna, gadai pyi n lu gang hpaw yu ai lu. Nga hkum gaw masha hte maren sha re." Shi shing nga tsun ai shaloi, ta lahkawng hte myiman kaw magap tawn rai shalai dan u ai. "Agu, shan hpraw hpyendu ni Jinghpaw hpyenla ni hpe ganing rai woi awn hkawm ma ta? Masha hpe matsan n chye dum ma ni?" "Shanhte gaw masha hpe grai chye lanu lahku ma ai, Jinghpaw ni majan hta masha langai mi Japan hpyen marai tsa lam hpe gasat dang kau kau rai, ngai hpe pyi YIN BAYA GUNGHTU dakhkama jaw ma ai, dakhkama ndai gaw ngai sha lu ai re.
Jinghpaw dap gaw yawng rai yang dap kaba mali re, Lazum Tang Ji gaw Jinghpaw de na du kaba re, shi hta jan kaba ai Jinghpaw du gadai n nga sai." "Naw Seng majan grai gap byin ai, shi hpe du n sharawt ma ni?» "Japan majan hta shi gaw Rawngteng hpung na ningbaw re, Japan majan ngut kre ai hpang gaw, Panglung ga sadi ni bya mat wa re hpang, kamyunit pati ni a ningbaw kaba tai nu ai." "Grai na shagrau sai wa re, Naw Seng si ai lam hpe, amyu myu nga tsun gajai ma ai, nang na ai hku gaw ganing rai nna si ai kun?" "U preng sa madoi ai kaw, nhkun de hkrat bang mat wa nna ahkawk si ai re nga gaw tsun ma ai. Ngai sawn yu yang dai hku rai na zawn n re, shi daram kung zen ai Rawngteng hpung ningbaw wa, nhkun kaw sha hkrat nna si na gaw n rai na re, masha ni manawn masham kau ai re mung n dang chye hpa re." "Agu, nang num masum la yu sai nga ai, ya jahtum na jan gaw naw nga a ni?" "Shanhte yawng si mat masai. Ngai gaw htawt shingkra kra re maka gun ang ai. Ngai num hte n nga ai 12 ning re hpang e, masha ni ngai hpe num matut ya na nga tsun nna, ngai gaw mahkawn gaw hkum matut ya masa, ngai num mahkawn lahkawng la yu sai, ya gaw mahkawn ma hpe yubak n mai jaw sai, gaida matut ya yang gaw ra mai na re ngu nngai.
Nambat masum na num hpe gaw 1963 ning hta la ai re, shi hte 43 ning dinghku de saga ai, shi hpe gaw Dawna Wu ngu ai Kayin num re, shi gaw ma mali lu ai gaida re, grai tsawm ai. Lani mi na laban 6 ya shana de, num matut ya ai ni hte sa wa yang, an lahkawng gaw mu ai hte shada da yu ra hkat mat nna, Jinghpaw htung hku nsin rim nga ai hte num sa hpyi hkrat wa ga ai, ngai ahpu gumhpraw hkyem gun hkrat wa ai re, shanhte a htunghking hku malut makai mi hte gumhpraw lap kru sha la ma ai, shing rai an gaw grai loi ai hku dinghku de wa saga ai. Shawng num gaw Jansi Munggum Mungsa kaw ngai hpe woi nga ai nu wa ni la ya ai num re, 1930 ning hta ngaisha Ma Gam hpe lu ai, dai hpang 3 ning hta num kasha langai bai lu sai." Maho La Tsai shingran mi amu nga tsun ai. "Nambat lahkawng num hte gade ning nga kau sa?" "Shi gaw ngai hte rau chyinghtawk mu gun ai re, shi hpe Japan ni rim la hkrum ai kaw, sadi hpyan mat nna, ngai kabai kau ai re. Shi hte n mai nga sai gaw.
She nga yang ngai hpe mung Japan ni rim la kau na chyalu sha rai nga ai." Shi shing nga nha tsun ai shaloi, myiman hta samui loi mut wa ai, tak nna tsun ga nga yang, num dai gaw maka nau n tsawm mat na hku rai ang sai. "Agu, nang tsun ai, nang gaw 1906 ning hta shangai ai re nga? Nang ganing rai lu matsing nni?" "Nye wa ngai a shangai lakmat makoi tawn da ya ai majaw chye la ai re. Ngai shangai ai shara gaw Myen mung Manmaw jau hpung nawku jawng kaw re, shangai nhtoi gaw 1906 ning shata 7 praw 5 ya shani re. Wa majing naw nga yang ngai gade ning re n chye ai, ngai hpe Jansi ga de ya kau dat ai shaloi mung n tsun dan ma ai, wa si ai shaning nu ngai hpe makoi mayang poi kaw lawan wa nga htet shaga ai, ngai du wa yang, wa ngai hpe shi a la-hkri hpri sumpu langai tawn da ya ai, ngai sumpu hpaw nna shi bang tawn ai rai ni, lam hte lam la shapraw ai shaloi, sumpu htumpa kaw ashi laika lap mi gahtap bang tawn ai, ngai shi laika la shapraw nna shapyan yu ai, shi laika gata kaw maisau lap mi mung naw matep bang tawn ai, ngai gaw nhpa wa ka tawn kun ngu shapyan yu yang she, ngai a shangai shaning nhtoi ten ni ka tawn nga hka." "Agu, laika law malaw hta, Jinghpaw ni majan gasat yang dumhpau sanat shing nrai, Amerigan Laifu sanat she grau lang manu ai nga nna, jak sanat gam ya tim n ra ai nga tsun ma ai, teng ai gaw re ni? Nhtu gaw lang chyalu i?" "Sanat ningnan n chye lang ai ni gaw ningsa hkrai lang ma ai. Nhtu gaw Jinghpaw la ni a hkum hte n hka lu ai laknak re, gadai mung n tat chye ai." "Sanat ningsa dai ni gaw Amerigan dingdung dingda ga na majan prat hta galaw ai sanat hkrai re nga ma ai, teng ai kun?" "Re, ndai hku re, sanat ningnan gaw gap na jang hpaihka gahtet magaw wa wa re nga nna n kam hpai ai re.
Barenggan sanat kaw chyu pala galang mi sumshi shi bang nna mai gap ai rai tim, masum lang daram gap jang gahtet nna hpaihka magaw wa wa re majaw, dumhpau sanat ningsa she grau gap sharawng ai re." "Jinghpaw la ni gaw jaugawng gawng sha masa ai rai nna, sanat gap de gaw grai lapyin ai hkrai rai chyalu sha re, dai majaw sanat nnan lang yang abai dum ai she nrai na. Agu, nanhte Japan ni hpe gasat jahtum ai gaw gara shara kaw na majan re ta?" "Dahpawt tsun ai Huhkang (Hkawkhtik mahkrai) mahkrai kaw re, mahkrai hku hprawng hkyem ai hpyen ni hpe, Maji Tu a hpyen hpung ni e mahkra gasat jahtum kau dat sai!" Jahtum na aga tsun shangut dat ai shaloi, Maho La Tsai masin mi asi in nga hkra tsun dat nu ai.
"Grai chyeju kaba sai agu. Raitim ya ngai nang hpe naw san mayu ai lam mi gaw, mani kawn tsun mat wa ai majan man hkan, Japan ni a chyu pala kaw lai nna, dagu tsin- yam mung naw nga na re, nanhte ganing ning re jamjau hkrum sha yu ai ma naw tsun dan rit." "Aga! Dai gaw tsun nra law, dusat hte hkrum jang, sanat gaw n mai gap rai jamjau ai re. Galang mi anhte Mungyaw bum sin ai Japan ni hpe wa zoi yu ai ngu, nlung bum hku gyem lung wa ga ai, aya ni wa nlung bum hkan majoi joi gumhtawn hkawm ma ai, anhte hpe mu dat jang grau tsaw ai lung hkan gahkan lung mat wanna, galang lang gaw dusat ni anhte hpe garum ai lam mung grai nga ai, anhte lung bum de lung wa ai shaloi, lama aya dai ni n kagat hkawm yang gaw, nlung re ni gabye jahkrat dat rai, Japan ni hpe shadum kau ai tai ai, aya ni hkawm ai majaw anhte nhkrit ntsang rai lung wa nna, Japan ni ganing rai makoi rawng nga ai lam wa lagu sawk la saga ai. Lapu mu tim n mai sat ai. Nam e magwi hte hkrum jang ma grai sadi ra ai, shanhte anhte hpe garum ai lam mung grai law ai, magwi rai sha yang sharat grai kaba ai, magwi gaw mara n lu ai ni hpe n chye dingsa ai, shanhte hpe mu jang gaw nlung shachyai gawngleng dat jang chye yan mat ai, shing nrai hpun kran gadawng bun di jahprawng kau ga ai.
Chyahkyawn he hkrum jang gaw hpun kaba kaw shingbyi let, nhtu shaw la nna gyam nga, chyahkyawn htim yang sanat hte galoi n gap ai, nhtu hte hkap gahtam sat na. Chyahkyawn jit gaw grai jap ai, chyahkyawn jit myi de gamang hkra jang gaw ma sai, shanhte kaga dusat hpe gawa sat sha na rai yang, jit shawng jawm ji bun kau ya chye ma ai, myi n lu hpaw mat jang she jawm gawa sat, maidang hku nna pu kan shawng garawt shaw sha kau ai hpang she, shan bai hpya sha chye ma ai. Anhte Mungyaw Manmak kaw sa gasat ai shaloi, Hawui hka hku lai ga ai, hka kau mayan dusat amyu myu grai nga ai, woi hkye ni, n-grau grau chyang ni hti she n dang, shannga langai hpe sharaw e gawa sat tawn ai, sharaw pyi rai niu sha yang anhte sa dep kau nna, sharaw gaw hprawng mat, anhte she gam mi arawng di hpya la nna, marai mi hpe shan tawng tawng gadoi garan ya kau saga ai.
Ngai chyu sha shan n sha ai, ngai hpe shangai ai shata lahkawng sha naw rai yang, nu shinggan pru hkawm mat nna, ngai hkrap jang htingbu nta de chyu sa hpyi shachyu yang n chyu hkraw ai da. Dai majaw rai kun, ngai gaw nam na dusat shan n sha ai." "Dai majaw nang dusat shan n kam sha ai rai sam nga ai i? Agu, htingnai ga namlaw namlap yat tsu ai shara hkan hkawm yang salu amyu mi htu wa chye ai, shinggyim masha salu dai marawp hkrup jang chye si wa ai da, nsa dai hpe ganing ngu shamying ma ta?" "Chyayat salu ngu ai re, chyayat salu marawp hkrup jang, nan e nsa n lu sa, sa chyat chat nna, chyahkring n rai yang chyat si mat chye ai, dai majaw lama chyayat salu mawng ai mu jang, nhung bung wa ai maga prawng yan kau ra ai, nbung kaw hkan hprawng nang jang gaw krup sha chyalu sha re. Hpaji ndai ni yawng gaw anhte rangrut sharin ai shaloi chye la sai krai re. Jigrawng mayan gaw, zaibru magra kabai gat bun dat ai zawn, myi pyi n mai hpaw hkra sawng ai, jigrawng gawa hkrup jang hkali hkrai bu bu rai, buhpun palawng kaw tsi gat bun, shana yup wa ten hta mung tsi gat bun la ai, lana mi tsi palin mi sha pyi nlaw, jigrawng mayan hpe gaw tsi hte mung naw mai hpang maja ai.
Hpun ndung de nna hkrat bun ai wawt ni hpe gaw hang she n lu, ganang hkrup ganang hkrat bun ai shara e nan majoi gawa baw nna jung taw nga ai, wawt a sai mu ngu ai gaw dai zawn re she re hka, gade gang tim n di kraw ai gaw e, yi! Myit dum tim nshung si she marawng wa ai lu." "Agu rang, Japan ni asum hkam ai ten hta nang nhpa galaw nga ai kaw na dat ndai rai?" "Lana mi ngai hpyendu langai hte gawk mi kaw yup nga ga yang, ngai a sattoi jak 'Kri' nga ngoi pru wa ai shaloi, du wa gaw naw yup nga ai, ngai shi hpe du wa e, ndai jak kaw nhpa tsun kun law, she madat yu u ngu jasu dat ni ai, shi ngoi rai rawt tsap nna madat ngut jang, shang madi kau hkra mau tsap la nna bai gumjawt wa nhtawm, ngai hpe gang ari let, Japan ni asum hkam mat sai, majan n gasat ra sai law La Tsai e! Nga jahtau marawn dat sai, dai shaloi makau grupyin hkan na ni yawng sanat hpai sharawt, bawchyawp raw kabai shalun rai kabu marawn gumbtawn olaw si wa saga ai." "Dai zawn re ten gaw pungding kaw mara tawn ai lungbyen hpai kabai kau ai daram tsang mat sai n rai i?" "She rai le, myit pyaw dik ai ten rai sai.
Myen ni gaw Japan majan pyi ngut sayang she Japan gasat na nga hkyem bang wa ma ai, shanhte gaw awng badang akyu hpe, pala langai pyi n shangoi ai, alu tsu sha hkam la manu ai." "Japan majan ngut mat ai hpang gaw, Miwa hpraw hpyen ni hpe bai shachyut gasat ga ai, ngai ndai ga e kinyu bai sa yu ai majaw, tsawmra ya sa nga kau yu sai, ngai Miwa nta langai mi kaw sa machyu ai rai yang, dai nta na mahkawn langai ngai hpe grai yu tsawra mat na, ngai hpe shi a gawk de pyi woi yup ai, dai re ngai gaw hkum pyi n shamu ai sha yup nang ai, ngai shi hpe hkra pyi n hkra, hkra jang gaw n mai na sha rai nga ai gaw, hehe." Shi tsun let mani dat nu ai. Shi bai matut tsun ai: "Ngai gaw dinghku la rai sai majaw, masha ni a kasha hpe n mai shut ai, mara n mai tam sai." "Agu nang gam grai gaja nga ai, gara kaw du tim nang hpe mahkawn ni grai tsawra nga ai. Dai majaw she daini du hkra nang hpe yu yang sak 110 ning du wa sai zawn nrai nga ai, moi shabrang wa-ngan daw de gade daram tsawm sai re n chye sai." "Ngai gaw shan hkak nna shan hpraw ai majaw, sak grai lu nyet ai re Iu. Hihi."
"Sak dai daram kaba hkra nga lu ai mung, anhte yawng a gam hpuwang she rai sai, ya htawm hpang de mung ngui pyaw hkamja let, nang a hkum hkrum maumui hpe hkrai hkai shakut nga na she di nu lu yaw agu." "Elaw elaw." "Agu, ya nang gaw asak 110 ning du wa tim, hkumhkrang shade naw kang ai, nang gaw ganing re sak galu tsi wa sha hkrup, shing nrai nhpa lu sha sha nna ndai zawn hkamja taw nga ai re?" "Ngai gaw jak namhpun bang ai u shan wa shan n sha ai, gat hkan dut ai sau mung n sha ai, sha tim madu yaw ai wa sau u sau sha sha nngai, shinggan hkan shat majoi n sha hkawm, wa hpraw shan n sha, u hpraw shan mung n sha, udi gaw shani shanang sha ai, wa hpraw shan sha jang, hpang jahpawt n-gup htat mat ai zawn nga, n-gup gaw manam, hpang gara rai, grai nga n pyaw ai, ngai shan sau majoi n sha ai gaw hkun jan ning du sai."
"Agu, nang hpe nlaw nlang ga de shaga la nna majan maumui san la lu ai hpe grai chyeju dum sai, n-gup hte sha tsun yang tsun n ma re, ya nang kaw san la lu ai maumui hpe, laika ka shapraw nna, yawng hpe chye shangun na madung re, grai chyeju kaba sai lu yaw!" "Nang ndai zawn sa san la ai hpe ngai mung grai kabu ai. Japan ni gaw kaga mungdan hpe maden gumrawng ai majan wan nat ai ngu yang, jahtum tinang hkum mung hkru hkat lawm mat masai, kaga amyu masha ni hpe majoi sat ai nga yang, tinang nan sat si ai byin mat manu ai re." Jan law wa sai, jahpawt shat sha ngut ai hpang, nkam hka tim hka bra ra mat sai. Anhte Mesai hka hte jarit nta hpe shingdu dat nna, datbung gayat la rai, lata na nra pyi manat hkra hkra shakram hkat let hka bra mat wa saga ai. Bai hkrum ga! Bai hkrum ga ngu ai ga gade tsun tim, bai hkrum lu na matu gade yak ai re hpe anhte nlang chye chyalu rai nga saga ai! (Ngut sai)
Hpan Ja



