MUNG TSAW MYU TSAW SHARE SHAGAN HPUNG NI
Maji Nan
Jaw prat chyen mi jan lai mat wa tim n ka shapraw lu ai laika ndai, ya she achyen akau shadan shadawng lu ai, hpang hkrat mat ai laika ndai, nachying nrai dum la nngai. Dai majaw, naw hkamja nga ai hte dingla ugut gu mat sai Myu tsaw dap(Myinzu len) na mung tsaw myu tsaw la ni hpe ngai hpyenla lahkrip hte hkungga jaw salam nngai. Ngai ndai Myu tsaw dap a labau hpe sagawn na matu, 2016 ning shata 4 asi de Yinkyang Lunghpum buga na Myu tsaw dap hyenla ningsa sak 84 ning du sai sara Lahpai Zau Mai kaw du sa nna mung, chyenan hte mung law law lang sagawn yu rai yang, Myu tsaw dap byin tai wa ai npawt nhpang hpe chye la lu ai hku re.
MYU TSAW DAP GARAI N HPAW YANG NA JINGHPAW HPYENMA NI
1950 ning hta anhte Sakhkung ga shanglawt lu sai hte maren, buga shagu hkan shanglawt hyenla ni du nga sai sha nrai, Gawmyintang (Miwa hpraw) hpyen a angaw angam ni hpe gasat hkawm ai aten nan rai nga sai. Ndai ten hta Sakhkung ga hta, Myu tsaw dap ngu ai garai n nga ai, raitim, Jinghpaw brang la law malaw wa shanglawt hyen de shang nna, share shagan gasat gala magam gun nga masai. 1952 ning shata 7 hta ginwang shagu kaw Myu tsaw dap hpaw ai kawn na she, shanglawt hpyendap shagu hkan na Jinghpaw, Lisu brang la ni hpe Myu tsaw dap de gahkyin la ai re. Ndai gaw Yinkyang Lunghpum na Myu tsaw dap hyenla ningsa sara Lahpai Zau Mai hkai dan ai re.
SHANGLAWT GARAI N LU AI TEN NA LENSHAN GINWANG A BYIN MASA
Jiwloi mungdan shanglawt garai n lu ai 1940 1949 ning laman hta, anhte buga grupyin hkan, shangdau damya jawng ai hta lai nna, amyu kaba ni nlaw amyu hpe dip sha, n- gun ja ai wa n-gun kya ai wa hpe zingri sha, lusu ai ni matsan ai ni hpe yu gaji, hpa-ji chye ai wa hpa- ji n chye ai wa hpe mawp masu sha, yi sun hkauna lamu ga n rap ra, amyu shada da regau majan baw n zim, hku hpyen tsinyam tsindam pru n hkring, kaga amyu ni hte mung myihpraw myilau rai hkat ra, hpaga hkrun lam n hku, laika hpa-ji n lu, machye machyang n-gu re majaw, amyu bawsang matsan masha ni yawng hkrapngu hkrapngloi hte pra sa nga ra ai ten rai nga ai. Dai ten Shadan Lunghpum mare buga grupyin hpe up ai buga du gaw, ya hka nawng kaba tai mat sai Miwa gahtawng Hkalung yang a sinna hkran kawng kaw wut kagam nta hte htep re Hkalung yang Shadan du Zau Ba ngu ai wa re. Ndai Hkalung yang Zau Ba gaw, Htinchung kaw Miwa laika lapran tsang madang sharin la yu sai wa re majaw, shi gaw shi laika yu sharawng nna, mungdan mung masa chye ai wa re. Mungdan mung masa chye chyang la na matu, Miwa mung na shi laika htet hti u yang, shata mi rai yang she Lenshan Ta-hpyin gat na Lu Chang Yi a nta kaw du yu wa nna, shi hpe bai shalai ya re re.
Dai ten mawdaw n nga ai re majaw, Yinkyang Lenshan kaw nna Htinchung du yang 3 ya hkawm ra, Paushan du yang 7 ya hkawm ra, Hkwimyin du yang shata mi hkawm ra ai hte maren, shi laika pyi gaw labau maumi hku she rai mat nga ai. Ndai zawn byin ai majaw, Hkalung yang Zau Ba hte Lu Chang Yi gaw, laban bat mi hta Lenshan Ta- hpyin gat kaw du wa lu ai Yanggung Miwa gawsa ni shapraw ai ( Yanggung nnan shi laika) ngu ai hpe htet hti ma ai. Shi laika dai tet hti ai majaw, Zau Ba gaw Miwa mungdan masa galai shai wa ai lam hpe chye tawn u ai. 1950 ning na Ta-pyin gat shani hta, Zau Ba gaw Lu Chang Yi a nta kaw shi laika sa la u ai hte rau, Lu Chang Yi hte shi laika jawm yu ma yang, 1949 ning shata 10 praw 1 ya shani Miwa mungchying sha gumsan mungdan gaw sharawt tawn lu nhtawm, ningbaw kaba gaw Mau Ze Tung ngu ai re hpe mu hti chye la ma ai sha nrai, shanglawt hyen ni Paushan kaw du nga sai hpe mung chye lu masai. Zau Ba gaw mana maka gabu let, nta du wa ai htawm shani jang, Lunghpum, Nambang, Nhka bum, Senghkawng, Chyinghtawng kawng, Hka- ya, Shangding bum, Wuraw, Shibacha, Gauri hkan na mare salang ni pe masha prai nna hkan shaga la nhtawm, Paushan de Gungchantang suthpawm pati shanglawt hpyenla wa tau la na lam hpe shi a nta e wloi bawngban u ai.
Dai bawngban hpawng hta, Hkalung yang Zau Ba gaw: "Hkawp du salang ni e, ya ten anhte Miwa mungdan hta, shanglawt hyen ni Gawmintang ni hpe Htaiwan zinlawng de gasat shachyut bang kau nna, Miwa mungchying sha gumsan mungdan ngu ai mungdan nnan hpe gaw tawn sai hte maren, mungdan gata shara law malawng hpe shanglawt tawn lu sai, ningbaw kaba gaw Mau Ze Tung ngu ai re, ya shanhte Paushan kaw du nga sai. Ndai suthpawm pati hyen ni gaw, mung shawa matsan mayen krai ningmai ni hte nlaw amyu ni hpe hkye la garum shingtau ai ni rai ma ai, nhkru n gaja ai Gawmyintang hpyen shangdau damya ni hpe gasat shamyit ai ni rai ma ai. Yawng chye ai hte maren, ya ten anhte a buga grupyin hta, gasu gabrawng n ngwi n pyaw shangdau damya prang jawng nna, mung shawa daw tsa hkrapngu hkrapngloi hte nga pra ra nga ai. Dai majaw, anhte buga hta shanglawt lawan lu ra sai, dai shanglawt lawan lu la na matu gaw, anhte Paushan de shanglawt hpyen ni hpe ya jang wa wloi la ra sai." Ngu u ai. Ndai zuphpawng ngut ai htawm shani njang, Hkalung yang Zau Ba gaw, shi up nga ai grupyin hkan na mare salang 10 jan hpe wloi rai, Lunghpum kaw nna Paushan de lung wa masai. Paushan de lung ai marai 10 jan hta na Yinkyang Lunghpum na Lahtaw Maru Tang lawm ai hpe lu sagawn tawn nna, kaga ni hpe n lu sagawn mat sai, dai Lahtaw Maru Tang mung ya n nga mat sai.
PAUSHAN MARE KAW DU BANG WA AI LAM
1950 ning hta Zau Ba hte shi a salang manang ni 8 ya hkawm nna Paushan mare kaw du bang wa ma yang, manam dap kaw wa nga nna shanglawt hpyen ni hpe tam sagawn ma ai. Rai yang, 3 ya ngu na shani she mu tam ma ai hte maren, Zau Ba ni hpe sa shakram la ai gaw, shanglawt hpyendu Chyang htawn jang ngu ai wa re. Chyang htawn jang hte lu hkrum la ai majaw, Zau Ba hte shi a salang manang ni nachying gabu let, madu a buga e tsinyam shloi hpa byin ai lam, Chyang htawn jang hpe tsep kawp tsun dan nhtawm, "Anhte Shadan Lunghpum buga kaw shawng shanglawt lawan jaw mi." Ngu hpyi shawn ai shalloi, "Nanhte gaw myu hte mungdan a ninggrau ningla ni rai myit dai, ngai nanhte hpyi lajin ai lam hpe lit la ya na, anhte nanhte hte rau yu wa na ga ai." Nga htan nu ai. Zau Ba ni hte Chyang htawn jang wloi awn ai shanglawt hpyen hpung ni gaw, Paushan kawn 4 ya hkawm yang Aju ga du, hpyenla kau mi hpe Aju ga kaw hkring nga ta shangun rai, 4 ya bai matut hkawm nna Shadan Lunghpum ga du lung wa manu ai. Shanglawt hpyen ni Lunghpum de du lung wa ai shani, Lunghpum mare na Laulu layang kindit kaba kaw hkap tau hkalum ai poi kaba hpaw dat sai. Dai gaw du wa Zau Ba wloi ninghtan ai re.
Dai hkalum poi hta sa du lawm ai mare gahtawng ni gaw: Hka htum, Hka ya, Gauri, Wuraw, Waw hkyung› Chyinghtawng kawng, Lunghpum, Nam bang, Nhka bum, Seng kawng, Shiba cha, Hkalung yang, Shangdin bum, Ta-hpyin pa na Sam Miwa amyu gasa ni hte Mauhkawng buga gasa, Nhkum krung, Sama buga na Miwa gasa ni du lawm na, amyu bawsang yawng madu a htunghking buhpun palawng sumli lang rai, dum hpau sanat hte rung, hpaijang gawng dang hte pung, htawngbau shupsheng 30 jan hte htawngka ka manawt let shawa dawtsa hte hkap tau la sai. Hkalum zuphpawng hta mare masha yawng htawngka ka ai gaw ka, tahpawk dum ai dum, garu hte chyi, ramrawt ningtsing ni nkau Chyang htawn jang hte shanglawt hpyenla ni hpe pu tsawm nampan shabawn numhtan hkap kumhpa ya rai nga yang, Zau Ba gaw Lau lu layang lahta n-ga na grau tsaw ai hkinggau kaw lung tsap let, nsen ja ja hte: "E, nu wa myitsu salang ni e, yawng zim naw rai yu ga, daini gaw gabu hpa ten re, nye a prat mung nambat langai lang gabu dik ai ahkying aten re, kaning law nga yang, daini gaw anhte amyu bawsang yawng a hkye la madu shanglawt ni du yu wa ai majaw re, daini kawn anhte shanglawt lu saga ai, lamu na ajan shata hte ginding ganai mung anhte a rai sai. " Ngu tsun hkaw ai htawm, Miwa ga hku bai matut tsun ngut ai hpang, Hkalung yang Zau Ba gaw Chyang htawn jang wa hpang de sit sa wa nna, ta shakram tawn nhtawm, shawa dawtsa maga de man yawng let, nsen ja ja hte: "Nu wa myitsu ni e, ndai du kaba gaw, htaw, lahta Aju ga de na Gungchantang hte Mauchyu Si hprai dat ai gasa, anhte a hkye la madu re, htawm de anhte a lam wloi ningshawng tai ya na gaw ndai wa rai sai.
Ndai shanglawt hyenla ni mung, anhte hpe makawp maga na, shingbyi lunghkrung rai masai. Suthpawm pati ngu ai gaw hpa rai? Suthpawm pati ngu ai gaw Miwa hkye rai nna, matsan mayan tsinyam shloi hpa hkrum nga ai masha ni hpe hkye la ai hpung ni re, Gawmyintang Miwa hpraw wa zawn mung masha ni hpe rloi rip ai n re, daini kawn, anhte Lunghpum buga amyu bawsang yawng shanglawt lu saga ai hte maren, sut su ngwi pyaw zim ra ai lam de hkawm sa wa na sha rai saga ai. Bai lam mi Chyang htawn jang hpe hpyi shawn mayu ai lam gaw, buga hpe grau makawp maga lu, shanglawt hpyenla ni hpe grau garum lu na matu, anhte hpe Jinghpaw hpyendap langai mi hpaw ya ngu nngai." Ngu ai htawm, du wa Zau Ba Miwa ga hku bai byan dan u ai. Dai hpang, Chyang htawn jang gaw: "Nu wa myitsu ni e, anhte gaw Mauchyu Si hprai dat ai gasa rai ga ai, nanhte nu wa mung shawa yawng hpe shanglawt jaw na matu du yu wa ai rai ga ai, daini kawn nanhte Lunghpum buga amyu bawsang shanglawt lu masin dai, daini kawn anhte nta hkum mi rai sai, anhte yawng myit gumdin let, tsinyam shloi hpa jaw ai hpyen damya jawm jahkloi kau nhtawm, sut su ngwi pyaw zim ra ai buga gaw maden la na re, ya sha du wa Zau Ba hpyi shawn ai 'Jinghpaw amyu hpyendap ' hpaw ya mi nga ai lam hpe ngai ntsa de naw wa hpyin shawn tang shana yu na, ngai madu myit yu yang mai byin na htung re." Nga tsun ai hpang, Zau Ba Jinghpaw ga hku bai byan dan u ai.
Hkalum poi shani shingtung lai re ten, Zau Ba kawn hpyi shawn nna rai kun, shanglawt hpyenla ni mung, hpyenla lahkrip hkawm pya dan ma ai majaw, shawa masha ni nachying yu mau gabu ma ai. Dai hkalum shat sha poi hta, shanglawt hpyenla ni gaw, mare masha ni a lapran hkan langai tep tep gayau gaya rai dung let, dung shaga chyai rai shat jawm sha ma ai shalloi, Chyang htawn jang gaw baw dum nna baw chyaga grai hpye ai la kasha lahkawng shat makai hpyan sha nga ai hpe mu dat u ai. Shing rai, Chyang htawn jang shi a dap ma lahkawng hpe myi gamun dat u yang, dap ma yen gaw dai baw chyaga hpye ai baw dum la yan hpe shanglawt hpyenla gupchyawp hpra sa chyawp ya mu ai. Dai baw chyaga hpye ai baw dum la yan gaw Nambang mare maga na Laje La ngu ai hte Lunghpum mare na Htloi Li Nawng ngu ai yan rai nna, Lenshan Lunghpum buga hta nambat langai shanglawt hpyenla gupchyawp lu chyawp la ai yan byin tai nga masai. Hkalum poi ngut ai htawm, Chyang htawn jang hte shanglawt hpyenla ni law malawng gaw Lenshan ginwang rung ginra de nhtang yu wa masai. Ngam nga ta ai ni gaw gade ya nrai yang, Shandan Lunghpum buga hta, mung shawa ahkaw ahkang jum ai nhtawn rung hpaw da ya sai hte rau, Hkalung yang du Zau Ba mung, Lenshang ginwang Ta- hpyin ginwang daw ningtau du lit gun nga sai. Shanglawt hpyenla ni gaw, Lunghpum nhtawn mare gahtawng shagu hkan maren sin hpyen wloi mazum, sanat htuk ya da, hkaimu hpung wloi mazum da, "Kungzaw dwi" ngu ai mu htam hpung wloi mazum hprai da ya rai, kaga buga de bai shanglawt mat wa masai. Lahta de tsun lai wa ai mu lam ni gaw, ya n nga mat sai Lunghpum nhtawn rung du galaw lai wa sai Shandan Lahpai Zau Seng wa 1996 ning shata 2 hta hkai dan ai hpe nhtang sumru ka da ai re.
MYU TSAW DAP HPAW HPANG AI LAM
Hkalung yang du Zau Ba Chyang htawn jang hpe hpyi shawn ai hte maren, mungchying sha asuya kawn, Myu tsaw dap hpaw ya na matu shajin bang wa masai. 1952 ning shata 7 kawn, mungchying sha asuya Lenshan ginwang laknak sumraw dap ni Lenshan ginwang buga shagu hkan naw amyu Myu tsaw dap hpaw na matu hkan ginrawn hkawm wa sai hte maren, Shandan Lunghpum na Lahtaw Hpauchyang Tang gaw, Lenshan ginwang laknak sumraw dap de sa du u yang, kaga buga hkan na Jinghpaw amyu brang ram ni law malaw wa mying sa bang ai hpe mu u ai hta lai nna, Lisu amyu brang la tsawm ra mi hte Sam amyu brang la masum mali hpe mung mu mada u ai majaw, langai hte langai hpe jahprloi yu yang, shi chye ai masha langai mi pyi nawm nga ai, yawng hpawn rai yang marai 40 tup re hpe mu hti shapraw u ai. Shing rai shi gaw: Ngai mung anhte buga de manang naw wa saw jat la na ngu myit u ai. Ndai zawn Lenshan ginwang daju kaw Jinghpaw amyu brang la ni madung ai Myu tsaw dap hpe hpaw shagrin tawn lu sai hte maren, shani shagu jahpawt daw gaw hyen pa-ji sharin shakyang, shana de daw gaw suthpawm pati mung masa sharin, Miwa laika sharin rai kyin nga sai.
Gade nna yang, Myu tsaw dap hpe Ta-hpyin gat de htawt na amying du ai majaw, Ta-hpyin gat mare kaw htawt tawn sai. Ta-hpyin gat mare e htawn tawt ai htawm, ntsa rung de na amying hte Lahtaw Hpauchyang Tang hpe agyi aya ya sai. Lahtaw Hpauchyang Tang agyi galaw ai hpang njang, Len jang hte mung masa tara hkaw du yan gaw, Lahtaw hpauchyang Tang hpe: "Nanhte buga hkan na hyen shang ram ai brang la ni hpe wa wloi la su, myit masin dinghpring, hkumhkrang hkamja ai ni rai ra ai." Ngu mu ai. Laban bat mi a hpang, Lahtaw Hpauchyang Tang gaw Lenshan ginwang Lunghpum Nambang buga hkan na Jinghpaw brang la marai 8 pe Ta-hpyin mare Myu tsaw dap de wloi du yu wa sai. Shanhte gaw: Lunghpum mare na Marip Gumsha Nawng, Lahtaw Maru Nawng, Nhka bum na Maru Tawng, Marip La-hkyi La, Nambang na Maji Katlam Brang Di, Maji Ga- sha Tu, Sumdu Baugun La, Marip N- gang La ni rai ma ai. Hpang e, Janda pa lawu buga shagu hkan na Jinghpaw brang la ni madung ai amyu bawsang brang ram ni mung bai jat bang ai majaw, Myu tsaw dap ma marai 90 du sai. Myu tsaw dap ma ni law wa sai hte maren, hyendu ni kawn, dap ma ni hpe shani shagu nhkring nsa, jahpawt daw de hpyen hpa-ji sharin ya, shana daw de gaw hpyenma ni sha na simai simawng hkai, shana hkying shi langai a shawng e mung masa hte Miwa laika sharin ya rai kyin taw nga sai.
Myu tsaw dap ni Ta-hpyin gat mare e dap jung ai ten hta, Shadan Lunghpum, Nam bang- Seng hkawng, Sam hpum, Malai, Kawngla, Makawk, Pahke pa, Ju hpung, Wahpra, Kahkut, Hka ya, Chyinghtawng kawng, Shangdin bum, Wuraw, Shiba cha, Nhkum krung grupyin, Share lakang Man mying pa grupyin, Dumbung krung grupyin, Hang kum Man yau, Husa pa, Sama pa, Shadan krung, Mauhkawng hkran hkan na Gawmyintang hpyen angaw angam chyinghtawk, lagut damya ni hpe hti ndang rim gasat lai wa sai. Myu tsaw dap ni Ta-hpyin gat kaw nga ai shalloi, gat sa ai Jinghpaw, Miwa, Lisu amyu gumgai dingla ni hte ma chyangai ba let gatrai gun dut sa ai nu num ni nhtang wa ai ten hta, lit li rai yang, Myu tsaw dap na hpyenma ni nta du hkra wa gun sa garum ai mung hti ndang galaw lai wa sai. Mare buga sha du hkawm jang, mare masha ni hpe amu lama mi sha gaw galaw garum da ma ai, gashu kasha n lu ai baudung bauhte ni hte hkrai ningmai gaida gaina ni hpe hpun htang hka ja ya, sun chye ya re lam nawng e nga ai. Myu tsaw dap ni nga ai makau grupyin hkan na mare gahtawng ni hta, dum nta galaw ai ni nga jang mung, nta madu ni tsun n ra, ngau hpai ya, shakum da ya, shangu galup ya rai, tsep kawp ngut hkra galaw garum rum re hta lai nna, shawa dawtsa lai ai lam ni hten za wa ai shalloi, Myu tsaw dap ni myit tsu rai sa galaw kau kau rai nga ai. Gara buga mare kaw mi du tim, shanglawt hpyenla ni a "Shingra tara 3 hte sadi ra ai lam 8" hpe ngang ngang manat hkawm sa shatup hkrat wa ai majaw, mung shawa e shakawn nma, shagrau nhpra ai sha nrai, hpyen wa rai nga ai Gawmyintang hpyen angaw angam nkau ni du hkra shakawn lawm ra mat ai kaw du ai re.
Mung shawa ni shanhte hpe tsaw ra ai majaw, bumga na Jinghpaw, Lisu, Miwa amyu gumgai dingla ni gaw, madu hkai ai simawng simai kumgyin hkainu ni sa jaw ma ai, pa ga na hpunau Sam ni mung madu galaw ai lasi nawhpu, sudu hpu, nbaw bapa, n-gu kya ni sa jaw jaw rai ma ai, raitim, Myu tsaw dap ni gaw, hpyenla tara nga ai hte maren, n hkap la ma ai. Myu tsaw dap ni Ta-hpyin kaw dap jun let shakut nga yang, Man yin de mung sa nga ra ai amying bai pru ai majaw, Man mying de sa htawt nga ai kawn, Myu tsaw dap ni a lit grau li wa sai. Mare masha ni hpe garum shingtau ai hta lai nna, gasat gala lam de grau laja lana byin wa sai. Kasawng, Man yau, Dumbung krung mayan, Gadaw pa, Man mying pa grupyin, Jemau hkran grupyin, Nhkum krung, Gye yang krung mayen buga ni hta Gawmyintang hpyen angaw angam ni masha lagu sat, lagu rim, mare masha ni a yamnga lagu sat, mahkrai lagu gapaw, mam dum, mam bum re lagu nat, satut seng hpya nat, nhtawn rung hpya sharun jahten gunglau ai shi laika shabra re lam dangam byin pru nga sai. Ndan re shingra maka gata hta, Myu tsaw dap ni marang mi htu htu, nbung laru mi ru ru, jan mi ja ja, yuptung yuphkawng mi rai rai, ra sai nga ai hte, nsin nhtloi n masat ai Gawmyintang hpyen angaw angam shangdau damya ni gasu gabrawng ai shiga na lu shagu gaw, hpung garan nna grupyin na ginwang daw rung, nhtawn rung, mamdum, mam bum, sharin jawng, satut seng, mahkrai re ahkyak shara hkan sin makawp lai wa sai.
Dai ten hta, hpyenma ni nshang kaw nloi ai baw shat shadu sha kawk mung rai n lu ai, kawsi gade sharang lai, yinam ladaw e, Man mying pa lawu de gahtet grau ai sha nrai, ji grawng, machyi mayan, gabum gaji kaba, awat dawngbyin sawng la ai majaw, Myu tsaw dap na hpyenma ni law malaw zauhkai gahti galai n lu, sut gata, buhpun palawng gahti galai n-gu, tsi mawan n-grung rai, hka-li bu machyi makaw grai hkrum sharang hkam sha let shakut lai wa masai. Gade jamjau tim, Myu tsaw dap na hpyenma ni gaw aput apai galloi n nga ma ai, ntsa na ni ap ya ai magam bungli hpe awngdang ai ding yang re, amying hpe malap kau, tawn kau, n hkan shatup, ninghkap re lam galang mi mung n pru yu ai. Myu tsaw dap ni Lenshan Man mying buga e shanu ai ten hta, pali ta hpa ji chye ai Jinghpaw ma ni law ai majaw, buga gahtawng mare masha ni hpe shingnloi singga, ka-tawng, ka htang, u rawng, chyahtai wa ya rai, nu wa gumgai dingla ni gaw: "Amloi kawn ya du mateng, daini she ndai daram gaja ai hpyen hpung hpe mu yu ai." Nga shakawn ai hta n-ga, madu Jinghpaw amyu hpyenla ni bai rai pru rai: "Daini na Gungchantang hte Mauchyu Si ngu ai yan htinggaw gaw, Jinghpaw amyu hkawhkam yan she rai ang ai, ndai yan gaw sumri sumdai sak galu na mara ai." Nga tsun garu shajang ma ai.
Myu tsaw dap na hpyenma ni gaw Jinghpaw amyu hte sha ganawn mazum, garum shingtau hkawm ai n rai, Sam gahtawng buga hkan mung machyi makaw hkrum ai masha ni hpe, gyau hte Lenshan ginwang tsirung de wa hpai sa sa re majaw, mung masha ni grai shakawn kawn rai ma ai. Lani mi, hpunggyi jawng kaw masha tsawm ra hpawng nga ma ai, Sam dingla langai gaw: "E, nanhte e, Gungchantang ni du yu wa ra ai she nga ai mi, kaning rai anhte kaw du ai Miwa hpyenla ni gaw, Jinghpaw amyu she rai nga ma ai le, Byekying de mung Jinghpaw grai nga sam nga ai. Um, arai ndai ni gaw, hkrung ai hpara re, anhte atsawm hkap naw ra ai." Nga tsun ai ga hpe Sam ga chye madat ai zazen Lahtaw Hpauchyang Tang hte dap ma ni e mu na la ma ai. Ndai gaw, ya n nga mat sai Myu tsaw dap du galaw yu ai Lahtaw Hpauchyang Tang kawn, 1968 ning ginhtawng ta na lani mi hta, shi a nta ndaw yang e anhte ma ni hpe hkai dan ai hpe nhtang sumru nhtawm, ka bang tawn ai re, n hkum tsup ai lam gaw rawng chyalu rai sa, grai tawngban ai hku re.
JINGHPAW HPYENLA NI SHANG LAWM LAI WA AI MAJAN NI
1951 ning shata 2 nhtloi 12 ya shani Husa pa kaw gumlan hpe ninghkap jehpre ai gasu gabrawng ningdip gasat ai kaw, Myu tsaw Jinghpaw dap na ni nkau sa gasat lawm sai. 1951 ning shata 9 nhtloi 20 ya jahpawt hkying matsat hta, Gawmyintang hpyen angaw angam ni Manseng asuya nhtawn rung sa gap ma ai, nhtawn rung kaw shat shadu ai masha langai hpe gap hkra tawn ya ai. Shing rai, dai shara kaw makawp magam gun ai shawa makawp dap ni wloi madung nna, hkap gasat ma yang, Gawmyintang angaw angam tsawmra mi hpe hkap shakrip kau dat sai hte rau, Myen mung maga de hprawng ai ni gaw hprawng rai mat wa masai. 1952 ning shata 11 nhtloi 12 ya shana hkying shi chyen hta, Gawmyintang hpyen angaw angam dap kying du Kyin Hkai Wun wa gaw, htawng e rawng tawn ai shi a manang dapran du Wa Yaw Hung ni hpe hkye la na matu, Lenshan ginwang shawa makawp dap hpe sa htim gasat ma ai majaw, hkyinghkum chyen mi gasat yang, masha 2 hkala hkrum jang hprawng mat wa masai. 1953 ning shata 12 nhtloi 13 ya shani, shawa makawp hpyen 68 dap dung na hpung gaji 2 lamu ga hkrang shadawn hkawm ai ni hpe hkan makawp maga hkawm ma ai shalloi, Man myeng hkaraw kaw Gawmyintang hpyen angaw angam ni hte gasat hkat bang wa yang, shawa makawp dap ma marai 2 sak ap nawng kau masai. Gawmyintang hpyen ni marai 2 hkala hkrum ai hta lai nna, marai 2 si hkrum ma ai.
Bai gade nna yang, Myen mung Pa jau mayan e lagyim nga ai Gawmyintang hpyen angaw angam ni, Lenshan ginwang Shadan krung Sharaw kawng nhtawn rung hpe sa htim gap ma yang, nhtang de ningma kap mat nna, hkarang yi wa langai kaw sa lagyim nga ai kaw, shanglawt hpyen zazen Lahtaw Hpauchyang Tang wloi ai Myu tsaw dap ni e sa wang rim la kau ai hkrum masai. Paushan ga du hkra shanglawt ni pe wa wloi tau la nna, Jinghpaw hpyendap hpaw ya na matu wloi hpyi shawn ai Hkalung yang du, Lenshan ginwang Ta-hpyin ginwang daw ningtau du Zau Ba gaw, 1953 ning shata 3 nhtloi 28 ya hta asak 49 ning sha re n nga mat wa sai. Dai ten hta, Gawmyintang hpyen angaw angam ni Zau Ba hpe nju ndawng ai re majaw, shi a makloi mayang poi hpe zazen Hpauchyang Tang Myu tsaw dap na Jinghpaw hpyenma shi jan hpe wloi nna, makawp maga mu lam galaw ya lai wa sai. Sadung ga, Pa jau mayan de lagyim nga ai Gawmyintang hpyen angaw angam ni gaw, Lenshan garan dap hte Yinkyang garan dap na shanglawt hpyenla ni hte mung shawa ni e, mung masa, laknak hte gasat nhkring ai gata hta, ayu a hku htum rai, 1963 ning shata 5 praw 7 ya shani masha marai 41 gaw laknak hte hpawn asum hkam nna, Yinkyang ginwang Sama ginwang daw hku shang wa ai shalloi, du wa Lahtaw Hpauchyang Tang hte shi a dap ma manang ni sa tau hkalum la ai re. Ndai gaw, ya n nga mat sai Myu tsaw dap hpyendu ningsa Lahtaw Hpauchyang Tang hte dai ten hta Lenshan Lunghpum mare e jawng sara galaw lai wa sai sara Wu Kya Fu shawng de tsun hkai dan ai hpe nhtang sumru ka bang tawn ai re.
MYU TSAW DAP NI A LAKNAK HTE BUHPUN LAM
1952 ning shata 7 e, Lenshan ginwang Myu tsaw dap nnan hpaw hpang ai ten hta, Jinghpaw la nkau gaw, madu a nta na dumhpau sanat, ma-ze sanat hpai kau, nhpye n- gang hte htep rai sa wa ai mung nga ai , hpyendu ni kawn: "Nang a nta na sanat gaw nhpai sa wa ra ai." Ngu jang, "Majan sa ai ngu ai gaw, sanat n-gang hte yep rai ra ai." Nga htan ma ai. Htawm e, masha law jat wa ai majaw, ntsa rung de nna sanat garai n htuk du ai lapran, madu a nta na sanat lang rai Myu tsaw dap kaw sa nga ai mung lawm shajang ai. Nkau gaw size panyep hte gala nba ahkang hpai rai sa wa ai mung lawm rai, du ni gaw: "Panyep nba n la sa wa ra ai gaw e. ." Ngu hkap tsun yang, me e." "Nhung ta rai nga yang Nga. Gaja wa ntsa rung de nna hpun nba garai n htuk du ya ai laman, nta na gun sa ai size panyep gala nba hpun nyep nna shakut nga ai. Sanat hte size panyep gala nba sha n rai, ntsa de nna hpyen hking garai nhtuk du ai shalloi, madu a hpun hking hte naw shalai nga ma ai. Dai ten na Jinghpaw brang la ni gaw, dum nta hta matsan ai hkrai raitim, dumhpau sanat, ma-ze sanat lu ai law nga ai sha nrai, nkau gaw Amerigan ta la-ba sanat, sateng gan, refawt, ga-breng sanat re ni lu ai hta lai nna, ta bawm lu ai mung nga ma ai. Brang la nkau gaw madu nta e lu ai laknak dai ni hpe Myu tsaw dap de la sa nna, asuya hpe ap nawng kau ai hku galaw ma ai. Shing rai, Myu tsaw dap na hpyendu ni hte dap dung de na du kaba ni nachying yu mau gabu ma ai. Ndai gaw Yinkyang Nambang mare na Myu tsaw dap hpyenla ningsa Lahtaw Kungzaw Naw hte Mangshi «Myithkrum shi laika) rung na Myu tsaw dap hpyenla ningsa Maran Zau Bawm shawng de jahta dan ai hpe nhang myit sumru la nhtawm ka bang da ai re, maumwi hkai dan ai myitsu yan ya n nga mat sai.
MYU TSAW DAP NI A TSI MAWAN HKAMJA LAM
Myu tsaw dap nnan hpaw hpang wa ai ten hta, tsi mawan lam ram ram hpang hkrat gadawn ai majaw, kanhkye ana, hka-li bu, ali awaw machyi , ningtuk salu ana lawt rai grai jamjau lai wa sai. Dai ten hta asuya tsi mawan lu lang na mung nlloi ai, lu lang tim gachyi gapu sha re, akam e namtsi chye lang ai brang la ni lawm nna akyu grai shalawt lai wa sai. Shing rai, Myu tsaw dap na hpyendu ni gaw, namtsi chye ai brang la ni hpe aten jaw nhtawm, bum de namtsi wa tam la shangun ngun rai nga ai, tsi shamai ai masha mung law law rai wa jang, dai namtsi chye ai ni gaw Myu tsaw dap na tsi sara rai sai. Myu tsaw dap na Jinghpaw brang la ni law malawng dum nta hte ni ai majaw rai kun? Myu tsaw dap ma ni hpe tsawra nna mahtang kun, mare masha nkau gaw, hpyenma ni machyi makaw hkrum jang, ningwawt dumsa saw wloi rai, nat sa galaw ya ai mung nga, ashang maisau lang nhtawm sa wa ai mung lawm, hpung sara wloi rai akyu sa hpyi ya ai mung nga ma ai. Ning re majaw, hpyendu ni kawn: "Hpyendap kaw nat n mai galaw ai, akyu n mai hpyi ai, ashang maisau n mai nat ai." Ngu mare masha ni hpe tsun dan jang she, htawm e nat n sa galaw, akyu n sa hpyi masai. Raitim, dai machyi hkrum ai wa a nta de sa nna, nta kaw nat galaw ya, akyu hpyi ya re mung nga ai. Ndai daw gaw Yinkyang Lunghpum Myu tsaw dap hpyenla ningsa Marip Gumsha Nawng(ya n nga mat sai) wa 1980 ning Lunghpum ni a Hka- ya krung hkauna kaw mam hkai yang, shana hkauna wa e jahta chyai ai shalloi tsun dan ai hpe nhtang sumru ka bang tawn ai re.
MYU TSAW DAP NI MAKHKYU JAUGAWNG GAWNG AI LAM
Myu tsaw dap nnan gaw maden hpang wa ai ten hta, ja gumhpraw mana maka naw jamjau ai ten re majaw, dap ma ni sha na simai simawng madu hkai, u wa mung yaw rai tim, gadawn ai lam naw nga ai. Dai rai nna, hpyendu ni dap ma ni hpe nam shan hkwi gap na ahkang jaw ma ai. Rai yang, Myu tsaw dap na Jinghpaw hpyenla ni ganloi yawng ngu na wa, makhkyu jaugawng hkrai re majaw, gahti galai shan hkwi gap ma yang, shana shagu nam shan lama mi gaw lu gap wa wa rai nga ai. Galang lang shan kaba lu gap jang, dap dung na du kaba ni hpe pyi shalai jaw jaw re. Shing rai, Myu tsaw dap na hpyendu ni kaga dap de htawt mat wa na n kam la ma ai hte maren, Jinghpaw dap ma ni pe grai shakawn shagrau ma ai. Dai re htawm e, nam shan makhkyu jaugawng maiwang shang ai nga yang, myi gabrim yu shut nna, shada hkala hkrum hkat wa ai majaw, nam shan hkwi makhkyu ai lam jahkring kau sai. Ndai gaw, Yinkyang Nambang na hpyenla ningsa Lahtaw Kungzaw Naw 1980 ning na shata 8 praw 1 ya hpyenla poi hta, hpyenla ningsa ni shat sha poi galaw ai kaw jahta dan ai hpe nhtang sumru ka bang da ai re.
MYU TSAW DAP MA NI A KYETSHAWP SARI SADANG M
yu tsaw dap kaw shang lawm nga ai Jinghpaw brang la nkau gaw, num la kun dinghku de nna, kasha pyi lu sai ni mung nga ai hte maren, nta kun de yak hkak wa, madu jan hte ama ni machyi makaw hkrum wa re lam gaw nawng e abyin pru nga ai. Raitim, Myu tsaw dap na Jinghpaw hpyenla ni nta de wa nga mat ai lam galloi mung n pru yu ai. Gade ru yak jamjau tim, shangawn ningchyun nsen hte yep rai shakut sa wa ai hkrai re. Dai ten hta, Gawmyintang hpyen angaw angam ni gaw, shanglawt Myu tsaw hpyenla ni hte suthpawm asuya masha ni hpe lagu gyam sat ai hta lai nna, shanhte a nta masha makyin jinghku ni hpe mung lagu gyam sat sat re lam nawng e pru pru re. Shing rai, hpunau amyu brang la nkau gaw, Myu tsaw dap de n sa shang gwi, nkau gaw hpyen hking raw kau da nna hprawng lagyim mat, nkau gaw maigan de du hkra hprawng mat ai mung nga ma ai. Raitim, Jinghpaw brang la ni gaw, hprawng lagyim mat, aten garai n du yang wa mat re langai mung n nga yu ai sha nrai, ru yak jamjau hkam lu, hpyen tara hkan lu, ningbaw ni a amying shatup lu , tara tawt lai ai lam n galaw yu, hpa bungli galaw tim atsang awang re hkrai re.
Kaga amyu brang la ni gaw num ma mahkawn hta len nna, hpyen tara tawt lai ai mung nga ai. Rai yang Jinghpaw brang la ni gaw: "Hpyenla ngu ai gaw, num ma hte len nna, nse nsa galaw yang, nta na nat masha ni nhkraw wa ai, agying kya wa ai, hpuk wa ai." Nga nna, nse nsa lam hpe kloi gam ai hkrai re. Ningbaw ningla ni pyi gaw: "Ndai daram kyet shawp ai hpyenla gaw, ndai Myu tsaw dap kaw she mu yu ai, Jinghpaw hpyenla ni gaw mungkan hta sari sadang rawng dik ai rai sai." Nga ma ai. Myu tsaw dap hpyenla ni ndai zawn shakut ai majaw, Hkwimyin hpyen wang daju, Paushan hpyen kumran dap, Lenshan ginwang dap dung kawn law law lang shakawn shagrau kumhpa dazik, shagrau dawnghkawn ni sak jaw yu lai wa masai, hkrak gade lang shagrau ya ai gaw n lu sagawn sai. Ndai Myu tsaw dap kaw sa shang lawm lai wa sai Jinghpaw brang la ni law malawng gaw, hpyen hpa-ji hta lai nna, Miwa laika, mung masa myit jasat hpa-ji, u wa rem hpa-ji, simai simawng hkai sha hpa-ji ni hpe ram daw chye la ai ni hkrai rai sai. Ndai daw gaw, Yinkyang Nambang na hpyenla ningsa Maru Tawng 1982 ning na ginhtawng ten lana mi hta, Sakhkung mungdaw htawsa htawwa rung na Maji Naw a nta e hkrum zup ai shalloi jahta dan ai hpe ka bang tawn ai re.
