WUNPAWNG JINGHPAW MYU SHA NI HTE RI NHTU
HTOI SHAGAN
Mungkan shinggyim masha, amyu bawsang shagu hta tinang a htunghking ningli, amyu langai a masat masa hku nna amyu myu lang shajang nga ai. Ga shagawn: Kayin amyu ni a masat masa gaw chying tawt hte nga nrung pahtau hpe lang ai zawn, hpunau Hkang ni gaw Ugaw hkawngrang hpe amyu a masat masa hku lang ma ai. Dai hte maren, anhte chyurum Wunpawng sha ni gaw nhtu nri hpe amyu sha ni a masat masa hku nna, lang nga ga ai re. Ga shadawn: Dawnghkawn, gahpa kaw shakap ai dazik, ja dazik, laika dazik ni sha n-ga, anhte a manu shadan dik ai hunghking manau shadung hta gashai da ai nhtu hte ka manawt shang lawm nga ai la ni yawng gaw nhtu nhpye hte shang manau yang she shingkang shingwang rai nga ai. Bai nna htunghking numwawn numla hta mung mayu ni kawn dama ni hpe ri nhtu baw nna num ji num ya ai masat masa galaw ai hta lai nna, gasa wa hpe du hkra ja htu ri kumhpa nna shagrau jahtap chye nga ga ai. Jaw ya sai num nnan hpe hkungran ai ten hta mung, la nnan wa hpe soi nhpye hte gumhpraw nhtu n-gang jahpye nna shaman mungga hte hpawn sak sumri sumdan hpe makawp maga, galaw lu galaw sha, tam jaw tam ya, bau sin maka na matu nhtu n-gang jahpye ya ai lam gaw manu dan lachyum sung nna, htaphtuk dik ai htunghking ningli nan rai nga mali ai.
Dai hta n-ga gatsing galang chyasam masha rai timung, tinang nga ai ginra galaw lu galaw sha ai hta hkan nna, rusai n bung ai rai tim shada akyu ara, chyeju shamyet shanat hkat ai hta hkan nhtawm, gahpu ganau masat kumba jun, ri nhtu jaw masat masa galaw jang ndi nhka gahpu ganau majing zawn kam hpa hkat lai wa sai. Moi prat hta mung dai zawn, ri nhtu jaw hkat sai hpunau ni hte myit hkrum hpyen man hpaw majan jawm gasat lai wa sai gaw, labau hta law law nga lai wa sai lam chye lu ai. Anhte wunpawng sha ni a maumwi mausa hkan mung, nhtu hte seng ai law law lawm nga ai. Hkrai Naw hte Hkrai Gam a maumwi mausa hta Hkrai Gam gaw ndan lu nna Hkrai Naw gaw ntawng nhtu hpe madu lu nga ai. Dai ntawng nhtu gaw baren sumraw hpe pyi azat dang ai lam hku hkai yu wa nga ai. 1880 ning daram kaw nna anhte wunpawng sha ni gaw Inglik hpyen hpung hta shang nna majan law law gasat lai wa ai hta majan hpe anhte kaji gawa ni nhtu hte shang gahtam gasat amya kau lu ai majaw, jawa ni labau hta masawp amya ga labau nga lai wa sai re. Dai sha n-ga wunpawng mungdan shanglawt prat hta mung Sam mung, Lashiaw lahta Loi dau bum, Nam hkai, Hoi dawng bum hta e shawngde du kaba Zau Gam gaw magrau grang share shagan ai hpyen la 30 lata la nna, Nam hkai bum hpe sin ku kang shanyen hpyen hpung ni hpe nhtu hpa tung hte shang gahtam shabra kau lu ai lam daini du hkra Loi dau, Nam hkai bum kaw masha nra pungkum ni naw nga jawng ai gaw sakse re.
Lahta na lam ni gaw jiwoi jiwa ni a labau hta nhtu hte seng ai lam ni rai nga ai. Bai nna 1962 ning hta, Ne Win wa gaw gumlan asuya nga nna mungdan a ahkaw ahkang zing kau ai shaloi, dai ten mungdaw ningbaw Sama du wa Sinwa Naw mung ahkang aya zing kau hkrum sai. Shaloi shi laika sara ni gaw Sama du wa Sinwa Naw hpe san htai galaw ai kaw: "Gai ya nang du wa arawng aya ahkaw ahkang mung zing la madu ai hkrum sai. Bungli mung n jaw ai gaw hpa baw kanbau bungli galaw sha na myit da nta?" Nga nna yu kaji yu roi let san ai shaloi, Sama du wa Sinwa Naw gaw gwi gwi ai hte: "Anhte wunpawng sha ni nhtu sha lu nga yang gaw hpa mung mai galaw sha ai." Ngu nna aloi sha tsun htai dan ai. Ndai gaw nhtu hpe kam ai hte asung jashawn chye ai majaw re. Lahta na lam ni sha n-ga anhte amyu wunpawng sha ni a nhtu hte seng ai maumwi mausa labau ni grai naw nga ai re. Bai nna, moi kawn anhte myu sha ni gaw lalam mi galu ai nhtu ni hpye goiwat hkawm ai raitim, kadai wa e tara shut ai ngu nna rim na lam n nga ai, wunpawng Jinghpaw myu sha ni hte nhtu, nhtu hte wunpawng Jinghpaw myu sha ni hpe ginhka kau n lu ai. Anhte myu sha ni nhtu hte dai daram ndi nhka ayan hpye lang ai hkrai rai timung, nhtu hte galun gahtam sat hkat ai lam hta manghkang n shapraw n pru yu ai lam hpe masha myu ni pyi yu mau nma shakawn hpa rai nga ai. Ndai daram anhte myu sha ni a maumwi mausa, majan mahpan, labau lara hku nna mung galaw lu galaw sha, hkyen lu hkyen sha, dum nta gaw gap, htunghking ka manawt dingsawt lam shagu hta mung tawn kabai kau n mai ai ri nhtu wa, daini gaw n gawn n sawn di kau ai zawn rai wa nga ai. Daini na ramma ni hpe yu yang mung, bu hkawm bu sa ai ten hta nhtu n-ga hpe nhpye kam mat sai. Shingrai shadang la ni shingkang shingwang re lam hpe n mu lu ai daram rai mat wa nga ai.
Shaning mali manga shi ning na wa jang gaw anhte myu ni a ri nhtu hpe hkungran poi, manau poi zawn re hkan pyi mu lu na matu grai yak mat wa sana kun? Hpa majaw nga yang, myu kaba hkan na hkungran poi ni hta maigan lai lang nna, nhtu nhpye n lang kam mat wa ai, tara mahkrum lam hku nna asuya tai ai ni shagyip shagyeng ai, masa gara hku mi raitim, nang wunpawng Jinghpaw shadang jet ai rai yang nhtu nhpye langai langai hpra sha gaw shagrak shatsawm hpye lang ga ngu aja awa shadut lajin mayu ai. Bai lam mi gaw anhte myu sha ni a sari sadang makawp ai, manu dan dik ai htunghkung ningli rai nga ai ri nhtu n-gang nhpye ni hpe wa, mani daini sha mung masa, sut masa, amyu htunghking, laili laika, makam masham lam hku nna gan hku hkau ai masha laban ni hpe mung, anhte a ri nhtu n-gang hte soi nhpye ni hpe mahku mara hkap jahpye hpye re ai lam hpe chyurum sha ni atsawm sung sung myit sumru yu ra na kun? Ngu tsun mayu nngai rai. Laika ka ai wa hku nna myit sawn lu ai gaw, anhte myu sha ni manu mana manu shadan tim, hkap la ai ni manu shadan nchye ai, anhte a tsawra dik htum ai kumhpa hpe shanhte lachyum htai la lu na mung n rai nga ai, Dai majaw lama wa jaw ra ai rai yang, amyu sha ni a manu dan ri nhtu soi nhpye a malai kaga arung arai mahtang jahtuk kumhpa ai rai yang, grau manu na kun? Ngu nna chyurum sha ni yawng hpang de ka tang madun dat ai law.
