Wunpawngsha ni a ginru ginsa maumwi labau hta mu lu ai ahkyak ai mying nkau mi a lam hpe ndai sumroi hta ka madun dat ai. Mying hte dai mying madu gaw gadai re, gara hku manu dan ahkyak ai ngu ai hpe htawmhpang de gadun tawk ndai laika kaw na chye la lu na hpe mung myit mada ai.
1. 33 Ninggawn Chyanun + Hpunggam Woi Shun
Wunpawngsha ni a makam hku rai yang ndai mungkan ga hte, nga yawng nga pra, shinggyim masha hpe hpan tawn da ai wa hpe gaw Karai Kasang ngu shamying ma ai. Dai Karai Kasang gaw n mu lu ai rai nna, n mu lu ai kaw na mu lu ai hku mung byin chye ai. Mu yu, n mu yu re ai prat hku nna nga chye ai wa re. Dai prat hpe, Ninggawn Chyanun hte Hpunggam Woi Shun ngu ai hku mu lu nga ai. Ndai mying hpe shan a kasha Hpan Wa Ningsang Chye Wa Ning Chyang gaw Kanang Nu Ning Awn hte Shawa Nang Majan ngu ai mying ningkap n pyaw ai majaw galai shamying ya nna nga yawng nga pra, matsaw ningtsa, shinggyin masha, matse nat ni hpe du hkra shangai ai yen rai ma ai. Shan shangai ai hpe kasha Hpan Wa Ningsang Chye Wa Ningchyang gaw mying shamying hpan hparan ai lam galaw sai. Ninggawn Chyanun gaw yawng a chyu chyu kanu rai nga ai, shi gaw chyu law law kap ai jan re. Hpunggam Woi Shun gaw shawng na alat mying rai nna, nga yawng a kawa re. Shi a hkrang gaw woi zawn zawn re ai hkrang pru ai ngu chye lu ai. Shan hpe Dum Sumwan hte Hkrup Sumhkran yan e shangai dat ai e ngu nna labau maumwi hta mu lu ai.
2. Matsaw Mying Ni
Hpun kawa dusat su mying ni hpe shangai (Hpan) ngut ai hpang Matsaw Ningtsa ni hpe mung shinggyin masha ni hte shada garum shing tau, kanawn mazum na matu bai shangai (Hpan) da sai. Dai Matsaw ni a mying hpe mung matsing chye da mai nga ai.
(i). Sin Lap – Mahtum Mahta (Gam) : Shi gaw shinggyin masha ni a nga pra masa Htunghking Ningli ni hpe jaw ya nna garum ai wa re.
(ii). Mu Nu (Naw) : Shi gaw machyi makaw hpe shamai shatsai ai hta garum ya lu ai wa re.
(iii). Lashe (La) : Shinggyin masha ni n tara ai lam hkrum wa ai shaloi Muq achye ya lu ai wa re.
(iv). Matsaw (Tu) : Lamu marang hpe jahtu ya lu ai wa re. Lamu marang hte seng nna garum hpyi yang garum ya lu ai wa re.
(v). Jan Wa (Tang) : Asak sumri sumdam hte seng ai wa re. Shi hpe garum hpyi nna hpan da ai Karai Ksang kaw na asak hte seng ai chyeju lu la ai.
(vi). Madai (Yaw) : Sut su nga mu nga mai na matu garum ya lu ai wa re. Shi hpe garum hpyi yang lahta na kahpu ni yawng hpe mung shagu hkungga kumhpa jaw ra nga ai rai nna, hkungga madang hpe mung shatsaw ra nga ai. Kahpu ni hpe garum hpyi ai ten hta manawt dingsawt n lawm ra ai raitim, Madai hpe garum hpyi ai ten hta gaw manawt dingsawt mung lawm ra ai hpe chye lu ai. Dai ten hpe (Muq Nau, Muq Jau) Manau ngu nna shamying nga ai.
3. Shawng Nga Hpang Ai Masha Mying Ni
(i). 3 Ning Gawn Wa Magam; Shinggyin masha ni a alat mying rai nga ai. Mulu ai masha ajet re. Mali hka mahkrai hkrai nga ai ten kanu yan kawa (Ninggawn Chyanun hte Hpnggam Woi Shun) si wa sai. Shi hkrai ai mahkrai hpe Ninggawn Hkrai Wa ngu shamying ai. Dai mahkrai gaw Myitkyina kaw na deng matsat shi kru gang ai Lawk Hkawng Lam Shi Hpwi mare kaba kaw rai nga ai.
(ii). Shawa Nang Naw
(iii). Chying Hti La
(iv). Kaang Shingra Tu
(v). Mashang Labat Tang
(vi). Majaw Wabaw Yaw
4. Matsaw Ningtsa Ni Jaw Ai Num
(i). Madai Ma Ja Nga : Wunpawngsha ni a mayu (Num jaw ya ai) gaw Karai Kasang re. Dai majaw Karai ni (Matsaw ni) hte amying ningkap bung ra ai ngu kam ma ai. Dai gaw Karai hte kanawn mazum, hkung ga ai lam rai nga ai. Mashang wa Labat a matu Madai Ma Nga hpe wa hpyi ma ai. Amying ningkap n bung ai majaw Matsaw Ningtsa Madai Du ni gaw Mashang wa Labat hpe Jawa Rum Ja ngu mying galai nna jaw sha sai. Wunpawng sha ni hpe Matsaw ni jaw sha ai num mali daram nga ai hpe chye lu ai.
(ii). Muq Di Shayi : Kasang Du wa gah chying dum nau ngoi nna Lamu Du Muq Di wa na lahpang nna jahkring shangun tim n hkring hkraw ai majaw kasha Muq Di shayi hpe ga chying dum ai jahkring jang nang kaw wa na ngai ngu sa tsun shangun ai. Dai majaw, Kasang Du wa chying dum jahkring ai hte jaw sha ai num re.
(iii). Mahtum Kaw Tsai Lat : La Tsai hpun du-u hte makoi ai kaw na bai lat wa ai majaw, Tsai Lat ngu shamying ai Mahtum Mahta Du kasha rai nna, shinggyin masha hpe Matsaw ni shawng jaw sha ai num re.
(iv). Jan Ma Hpraw Shoi : Jan Tang wa a kasha rai nna, shinggyin jan tai ai wa re.
5. Ma Ding Yau
Magawng Layawng Chyang Maja ni a labau hta hkai ai maumwi mying re. Shi gaw myit hpaji grai chye ai wa rai nna, kadai hpe mung n teng, n jaw ai lam mu jang myiman n yu, ra ai lam hpe tsun madi chye ai wa re. Dai majaw salang ni hpe mara tsun madun ai a marang e mare shingnawm na lagat hpun kaw kaq hta bang nna sa noi da hkrum sai. Kawoi dwi hte sha nga ai ma re majaw shat lu sha hpe kawoi dwi sa jaw jaw rai nga ai. Shi hpe noi da ai lagat hpun gaw hka shi makau e tu ai rai nna, lagat si sha ai u numji, numjoi hte palam la ni pyen pyaw nga ai. Hka shi na nga ni mung pyau yan hkawm ai hpe azin ayang mu lu nga wu ai. Dai aten hta, Mare Du wa gaw grai laklai ai ndum dum hkrak langai hpe magap hpaw n chye ai manghkang byin sai. Duwa a ali ama, hpaji salang ni kadai mung n chye hpaw ma ai. Duwa gaw dai dum hkrak hpe lu hkra hpaw mayu nga ai. Shaloi mare shingnawm na lagat hpun kaw noi da ai Ma Ding Yau hpe myit dum masai, lu hkra shaga la nna matsun sai. Kawoi dwi gaw majoi kaman shaga la gaw n hkraw na sai, manawt dingsawt chying bau hte pang la yang she wa na sai ngu tsun ai. Dai majaw Ma Ding Yau hpe chying bau hte masha wunawng sa pang la masai. Ma Ding Yau gaw palamla, u, nga ni pyen pyaw ai maka hpe myit dum nna ka manawt hkrang hpe woi shalat nu ai. Dai kaw nna Manau manawt maka ni byin wa ai re ngu kam let hkai hkrat wa ai maumwi rai nga ai. Mare du wa a dumhkrak hpe mung a loi sha n yak ai manai hpaw kau lu nga u ai.
Manai hpaw ra ai baw hpe hpaji n hkum ai ni gaw gang nna chyu sha chye hpaw ai majaw n lu hpaw ai rai nga ai. Dai majaw daini du hkra Ma Ding Yau hpe Manau labau hta tsun hkai manu shadan ai lam rai nga ai.
6. Sabaw Hkum hte Walam Kumgyi
Sabaw Hkum gaw Maran ni a kaji re, Walam Kumgyi gaw Chyang Maja ni a kaji rai nga ai. Shan lahkawng yan grai ningtawn ai jaugawng yan rai ma ai. Lani mi na aten hta shan lahkawng hkawm let Marip ni a yinwa de du mat wa ma ai. Yiwa langai kaw numsha lahkawng hpe sha mu ai majaw salang ni hpa majaw yi n sa ai lam san yang, Marim ni hte majan byin ai majaw anhte ma ni sha yi sa ai re ngu tsun dan ma ai. Marim majan dang hkra gasat ya na, nan nau an kaw wa marit yaw ngu tsun dat sai. Kanu kawa hpe wa tsun ai shaloi myit hkrum ai majaw Sabaw Hkum hte Wa Lam Kum Gyi gaw Marim majan gasat dang lu masai rai nna, Marip N-gang Pri Htam gaw Sabaw Hkum jan tai, kana Marip N-gang Kai Ba gaw Chyang Maja Walam Kumgyi jan tai nna, Marip ni a shayi sha lahkawng hpe Regau Num (Majan gasat dang ai majaw lu ai num) shatai lu ai yan rai nga ma ai. Dai shani kaw na Maran hte Chyang Maja gaw n mai la hkat ai Hpu Nau re.
7. Ja Tawng Naw Zau Mazut Hkau Baq Garang Ai Ninghkrut
Wunpawng sha ni a labau hta grai gumhkawng ai mying langai mi re. Ja Tawng amyu ni a ningtawn ai lam hpe Ningchyin sara ni hkai da ai kaw na chye lu ai. Ndai Ja Tawng Naw mung Ja Tawng amyu kaw na ningtawn dik ai wa re. Miwa wawng hke ni hte gasat hkat ai shaloi kaga ni yawng hpe sat kau lu tim n si ai shi chyu ngam sai majaw gara hku sat na lam shi hpe nan san ai shaloi, matsat bai kaba ai bunghkrawng hta wan yam joi hkying matsat htu bang nna, ntsa kaw tingnyang hta shi hpe shadun nna gap kapaw kau mu ngu tsun ai hte maren, gap shalun si hkrum ai wa re.
8. Git Num Ing Raw
Ja Tawng Naw a madu jan rai nga ai. Miwa wawng hke ni hte majan byin nna, hpyen hprawng hprawng mat wa ai shaloi Ja Tawng kasha ma hkum hte rai nga ai. Nam kaw shangai wa ai shaloi Ja Tawng marun shangai ai. Dai ma yan gaw kahpu Hkrai Mai hte kanau Ja Tawng Seng Gu rai ma ai.
9. Ja Tawng Seng At Hte Laja Yang Zau Pat
Ja Tawng Naw a kajan rai nna, Laja Yang Zau Pat jan re. Ja Tawng jahkrai wam ai shi ga na ai majaw Manau dum nna jahkrai ma yan hpe sagawn la, Ja Tawng amyu kalang mi ningnaw bai sharawt ya ai yen rai nga ma ai.
10. 3 Chyu Len Zau Tai
Ja Tawng Naw shinggan num kaw shakap da ai ma rai nna, kanu hte sha nga kaba wa ai majaw shi mying hpe Chyu Len Zau Tai ngu shamying sai, Asak ram wa ai shaloi kahpu Ja Tawng Hkrai Mai hte Ja Tawng Hkaw Bai sharawt na hkyen ai aten hta garum hkat nna Ja Tawng amyu kalang bai mayat wa ai hpe chye lu ai.
11. Matse Nat Ni A Mying
(i). Saq Pawt (Gam) : Saq Pawt nat gaw lagaw lata jahten kau ya chye ai wa re.
(ii). Jahtung (Naw) : Jahtung nat gaw ma mu mu shangun lu ai wa re.
(iii). Lep (La) : Lep gaw masha hte hkrum ai shaloi shi shawng manit yang si wa chye ai.
(iv). Sawn (Tu) : Sawn nat gaw kan machyi shangun ai, asak sum mat hkra galaw lu ai. (v). Maraw (Tang) : Maraw lawt yang machyi wa chye ai.
(vi). Lamum (Yaw) : Lamum nat gaw hkum hkan akrawn hpun wa shangun lu ai. Ndai Matse Nat ni mung hpan da ai hta lawm nga ai. Shinggyin masha ni hpe jamjau jaw chye ai ni re. Raitim shan hte hpe kumhpa hte Toi kau nna shangun sha yang shinggyin masha hpe bai garum chye ai ni re.
Nding Tawng Ra
